Nga Agim Xh. Dëshnica

Dimri i ngarkuar me dëborë e shi, kaluar mbi erën e acartë,  la malet  nën  mjegullën  e mbretërimit të vet dhe zbriti në ultësira. Dimër, ftohtë, bardhë e gri!

Yjet janë arratisur lart, përtej reve. Një dritë e artë, sikur ngjitet nga  thellësitë  e tokës,  regëtin  e përvijon kreshtat e hirta, qafat e grykat dhe siluetat e drurëve të zhveshur e të vetmuar, që dalin mbi sope nga errësira. Është dielli jetëdhënës por i vagët  në ato çaste, që pak nga  pak  po  shfaqet  mes  përskuqjesh të zbehta  dhe rreket të çajë e të shpërndajë mjegullnajën dimërore. Ngjitet e del  hope - hope,   shkon  i vendosur drejt gjallërisë në qiell e mbi dhe.

Ujërat e zhurmshëm me copëza akujsh marrin udhën nga  lart poshtë. Ujëra,  ujëra  e uturima  nëpër thëllim!  E  bardha e  grija  përzihen  me  ngjyrën  e paqëndrueshme të ujit.  Valë e  shkumë,  gjeratore, dredha e rrëzime! Mandej humbasin në lumenj të  rrëmbyer, që nuk ngrijnë kurrë me ato vrapime në mes gurësh nëpër zall, me oshëtimën shekullore.

Ndër kopshte  e oborre, e parqe, një drithërimë  e ftohtë  përshkon barin  e  vyshkur,  pemët, që  kanë humbur gjethet dhe trazon faqen e ujërave të fjetura të liqenit. Një  penel  i përmasave vigane  ka  prishur ngjyrimet e shumta të verës së largët dhe të verdhën e përzjerë me portokalli të vjeshtës që shkoi.

Patat me fluturimin mbi ne kanë marrë drejtimin e jugut, ndër rreshtime me trajta të ngjashme me gërmën nismëtare të fjalës brohoritëse victoir, mes një heshtjeje të çuditshme. Si është caktuar prijësi!?

Foletë e dallëndysheve punëtore, që shtegtuan në vjeshtë, kanë mbetur shkretë, të braktisura. Prej tyre varen tashmë fije kashte e penj të kalbur, që i valëvit era.

Trumcakë  të shumtë  zhukatin  në gjirin e selvive shtatgjata, pranë  objekteve  të mbyllura  të kultit, apo harbojnë të uritur në pragje, kangjella, sheshe e xhade. Ndonjë zog i vetmuar me sqepin e vogël troket në qelqin e dritares. Ç’kërkon, vallë, ashtu me ngulm dhe me frikë?

Po lejlekët? Ç’u bënë lejlekët, shtegtarët e rrallë që mbërrinin nga larg, kur moti ngrohej, mbi direkët e taracat e urës së kapitenit të anijeve tregtare!? Kemi vite që s’i shohim. Nuk është dëgjuar  më kërkëllima e tyre afrikane, me atë sqep e qafë të gjatë. Nuk po e sodisim më fluturimin e tyre madhështor. Dikush u dhunoi foletë dhe qetësinë  prej shpendi të urtë e të shenjtë, pa nuk u kthyen  më  në  foletë  që lanë.  Vallë, a do  të kthehen mbi  pullazet  e shtëpive,  pranë  a sipër  oxhaqeve në Myzeqe, Dumre,  Elbasan, Berat,  në  fusha  dhe  në qytetin e Kavajës, në Gjirokastër  e gjetkë? Po kështu, janë rralluar  rosat,  që  pasi  silleshin   përqark në  ajër, uleshin vende - vende ndër këneta për peshk. As ngjalat e ujërave  të detit të Sargaseve nuk u qasen  lumenjve  tanë të ndotur. Edhe ariu mbeti jashtë kufirit me tela, të ruajtur  nga  qen  - ujq të fuqishëm. Lepuri,  dhelpra e ketri  janë fshehur  thellë në pyje.

Qyteti po zgjohet. U hap me krismë një portë! Edhe një tjetër më tej! Një tjetër! Dëgjohen hapa. Dëgjohet një zë, pastaj  shumë  zëra. Dalëngadalë, udha  po mbulohet me gjurmë të trajtave e madhësive të ndryshme.

- Mirëmëngjes!

- Si u gdhine?

- Fal me shëndet!

- T’u rrit ndera!

Mandej zërat ngatërrohen dhe  qytetin e zgjuar e përfshin një zhurmërimë e përgjithshme.

Dhe unë dal i veshur mirë, për të mos marrë ndonjë  të ftohur të papritur.  Me mend e hap të kujdesshëm. Si gjithë të tjerët, ndiej veprimin  e thëllimtë të dimrit, që zakonisht vjen në tokën tonë,  tërthorë, nga  këndi që formojnë  lindja  e veriu.  Bota  gëzon  për  shfaqjen  e dëborës së parë, në njëfarë mënyre  edhe  ne. Po çfarë ndodh më pas? Midis të tjerash, në thellësinë e maleve,  nëpër  kulla, në kohët kur dëbora rrëshqet  në theqafje, thonë se kanë gjetur shtatore akulli, gjysh e nip, në një përqafim vdekjeje, të përngjashme me ato të zbuluara  në Pompe, për  shkak  të  një  dukurie  të  kundërt, fluturimit e rrjedhjes së llavës së ndezur. Deri në njëfarë grade praninë e të ftohtit dimëror  e ndjejmë  edhe  në shtëpitë tona me oxhaqe e soba të shuara. Megjithatë, qëndrojmë dhe mbrohemi. Shumë vetë bien, dhe në fatkeqësi  e pas  shumë  vuajtjesh,  shpëtojnë me cena,  ose ikin nga kjo botë e mundimshme.

Nuk këndoi  më  kot Mjeda  ynë  me  një  ngjyrim trishtimi, përzjerë me humor:  “ Po vjen dimni me kosë në dorë,  gjeth e bar i ka kositë.” Sikur të lajmonte  për kohë tragjike, që do të vinin. Ky varg na kalon shpesh  nëpër mend dhe  gjuha  e përcjell jashtë  si shfrehje,  si ankth,  me avullin që del prej goje.

Jam edhe unë pjesëtar i këtij qyteti të ftohur, ashtu siç  është  e  përvëluar në  anën  tjetër  shkretëtira  e Karakumit. Vështroj e ndiej trysninë e dimrit dhe ëndërroj pranverën nga rishfaqja e vagët e shkëlqimit të zbehtë. 

Thonë  se në disa vende  danubiane e gjermanike po shkrijnë akujt dhe bien si muret me gurë të palidhur  mirë. Po bien, apo po i rrëzojnë rrezet e ngrohta të diellit?

Qyteti im, tani je nën pushtetin e dimrit. Gjethja e fundit u këput  e ra, ndërkohë  dhe  shtërgu  i vonuar humbi  në shtegtim,  tej vijës së largët, ku takohen deti dhe qielli. Bar të blertë e lule s’të sheh më syri. Ngjyrat tashmë janë shuar. Në sheshe e rrugë fryn era e tërbuar nga malet lindore,  por dielli dhe gjallëria njerëzore  fal gëzim e shpresë…