I ndërtuar nga banorët përgjatë tre dekadave, qyteti i Kamzës po sheh një rritje të numrit të lejeve të ndërtimit për pallate gjatë viteve të fundit, çka rrezikon sipas ekspertëve që të dëmtojë karakterin komunitar të zonës.

Nga Ronald Qema-BIRN

Ferit Gjokola jeton prej vitesh në një shtëpi private në rrugën OSBE në Kamëz, por ai nuk është i bindur nëse kjo do të vazhdojë shumë gjatë. Kryefamiljari sheh shtimin e pallateve shumëkatëshe vërdallë dhe druhet nëse shtëpia e tij do të mund t’i mbijetojë valës së re të ndërtimeve.

‘Në mos sot, nesër do të bjerë pre e shembjeve për t’i hapur rrugën ndonjë pallati,’ thotë ai.

Vetëm 7 kilometra larg Tiranës, Kamza është bashkia me sipërfaqen më të vogël dhe me densitetin më të lartë të banimit në Shqipëri.  Qyteti u ndërtua pa asnjë plan dhe iu nënshtrua një procesi formalizimi përgjatë tre dekadave të fundit, ndërsa popullsia u shtua me shpejtësi nga migrimi i brendshëm.

Falë emigrimit dhe punës në kryeqytet e gjetkë, dhjetra mijëra familje arritën të ndërtonin shtëpitë e tyre me moton kryesore ‘një bukë e një tullë’. Këto ndërtime informale janë stigmatizuar shpesh për shfaqjen e tyre kaotike, por qyteti mbart sipas arkitektëve edhe një veçori shumë specifike të krijimit.

Arkitektja Dorina Pllumbi e quan Kamzën një ‘qytet mbërritës’; ku banorët kanë krijuar një lidhje solidariteti mes tyre.

‘Banorët e Kamzës e kanë ndërtuar qytetin e tyre totalisht nga zero, duke u mbështetur tek njëri-tjetri. Kjo ka bërë që gjatë procesit të ndërtimit të qytetit të ndodhë natyrshëm edhe një proces shumë i rëndësishëm social, ai i formimit të komuniteteve bazuar në lidhje solidariteti, duke ju gjendur njëri-tjetrit afër në momente të vështira,’ tha Pllumbi për BIRN.

Por kjo veçori rrezikon të ndryshojë me rritjen e numrit të pallateve shumëkatëshe që po ndërtohen në zonë gjatë viteve të fundit. Deri para pak vitesh, numëroheshin me gishtat e dorës pallatet me më shumë se 5 kate në Kamëz, por prej vitit 2018 janë miratuar së paku 22 leje ndërtimi për pallate shumëkatëshe, kryesisht përgjatë rrugës nacionale që lidh kryeqytetin me veriun, por edhe më në brendësi të qytetit.

Bashkia e Kamzës i tha BIRN në përgjigje të një kërkese për të drejtë informimi se përgjatë dy viteve të fundit 2021-2022 kishte dhënë 276 leje ndërtimi, mes së cilave 18 ishte pallate. Bashkia shtoi se kishte arkëtuar nga lejet e ndërtimit 418 milionë lekë në vitin 2021 dhe 620 milionë lekë në vitin 2022. Ndërsa në buxhetin e vitit 2023, bashkia e Kamzës parashikon të fusë në arkën e saj një vlerë prej 1.2 miliardë lekësh nga lejet e ndërtimit.

Aktivistët shprehen se ndonëse për momentin shifrat nuk janë alarmuese, në qytet tashmë ndjehet një farë pezmi prej transformimit që po ndodh.

‘Politikat urbane të shprishjes së jetesës horizontale dhe ndërtimit të jetesës vertikale me pallate shumëkatëshe në mënyrë të dhunshme në Tiranë, po i afrohet ngadalë-ngadalë edhe Kamzës,’ thotë Diana Malaj, aktiviste e grupit ATA në Kamëz.

‘Kamza mund të vihet në sprovë në dekadën e ardhshme nga i njëjti rrezik,’ shtoi ajo, duke theksuar se pushteti vendor nuk ka shumë ndjeshmëri ndaj asaj që kanë ngritur familjet në dekadat e fundit.

Për arkitekten Dorina Pllumbi, Kamza nuk duhet të lejojë që tregu imobiliar i apartamenteve të minojë funksionimin komunitar të qytetit dhe të banorëve të saj.

‘Pallatizimi i Kamzës do të ishte një ndërhyrje e dobët, që do të ndikonte në humbjen e karakterit të saj komunitar dhe transformimin e qytetit në një qytet gjenerik,’ përfundoi Pllumbi.