Nga Alice Taylor dhe Federica Pascale, Euractiv 

Mijëra refugjatë dhe azilkërkues të shpëtuar nga Mesdheu nga mjetet lundruese italiane do të dërgohen në Shqipëri për ekzaminim pas një marrëveshjeje mes kryeministrit Edi Rama dhe homologes së tij italiane Xhorxhia Meloni të hënën. Por vendimi ka ndezur polemika në të dy vendet, përfshirë këtu edhe ankesat për mungesën e konsensusit politik dhe votimit parlamentar, me BE-në që paralajmëroi se duhet të respektojë ligjin kombëtar dhe ndërkombëtar. Janë ngritur edhe çështjet e të drejtave të njeriut dhe rreziqet mbi mbikëqyrjen e pamjaftueshme, duke pasur parasysh se marrëveshje të ngjashme me vende të tjera janë refuzuar ose kundërshtuar në gjykatë.

Sipas marrëveshjes së re, dy zona në veri të Shqipërisë, porti i Shëngjinit dhe Gjadri, do të përdoren për pritjen, vlerësimin dhe trajtimin e azilkërkuesve dhe refugjatëve.

Me financim nga Italia, marrëveshja vlen vetëm për personat e shpëtuar nga anijet italiane në Mesdhe, jo ata që mbërrijnë fillimisht në tokën italiane. Ajo nuk vlen për të miturit, gratë shtatzëna ose individë të tjerë vulnerabël.

Më shumë se 145,000 persona kanë zbarkuar në Itali në vitin 2023, krahasuar me rreth 88,000 në të njëjtën periudhë të vitit 2022. Meloni ka premtuar se do të godasë migrimin, por gjetja e një zgjidhjeje nuk ka qenë e lehtë. Thirrjet nga partia e ekstremit të djathtë Vëllezërit e Italisë kanë kërkuar që objekte të tilla të ngrihen jashtë Bashkimit Europian, duke propozuar, për shembull, Afrikën e Veriut, por asnjë vend nuk ishte i gatshëm ta merrte në konsideratë.

Rama tha se Shqipëria nuk mund të zgjidhë problemin e emigrantëve të Italisë, por mund të ndihmojë dhe të bashkëpunojë. “Kemi një histori mikpritjeje”, nënvizoi Rama, duke kujtuar se Shqipëria mirëpriti më shumë se gjysmë milioni refugjatë të luftës dhe ata që ikën për t'i mbijetuar spastrimit etnik nga Serbia në Kosovë. “Ne gjithashtu u dhamë strehë mijëra grave afgane kur NATO braktisi Afganistanin dhe disa mijëra iranianëve,” tha ai. 

Pas mbërritjes në qendrat nën juridiksionin italian, zyrtarët italianë do të trajtojnë procedurat e zbarkimit dhe identifikimit dhe do të krijojnë një qendër pritjeje dhe kontrolli të parë. Vlerësohet se nga 3000 deri në 36,000 persona mund të trajtohen çdo vit. 

Individët do të qëndrojnë në Shqipëri për aq kohë sa duhet për të trajtuar kërkesën e tyre për azil, mundësisht për riatdhesim, tha Meloni. “Synojmë të jemi funksionalë pranverën e ardhshme”, tha Meloni, duke shtuar se policia shqiptare do të garantojë “sigurinë dhe mbikëqyrjen e jashtme të strukturave”.

Por kjo lëvizje nuk u ka pëlqyer të gjithëve në Tiranë. Anëtari i Kryesisë së Partisë Demokratike opozitare, Belind Këlliçi, ka kundërshtuar marrëveshjen, duke thënë se ajo është marrë “pa diskutim parlamentar, pa konsensus politik, pa analiza dhe transparencë publike, pa dhënë asnjë detaj për marrëveshjen e nënshkruar, pa pyetur askënd.” Ai shtoi se Tunizia e kishte refuzuar së fundmi të njëjtën ofertë nga Italia dhe e quajti atë "tradhti ndaj Shqipërisë" dhe "pabesi ndaj vendit tonë". Ai tha se dhjetëra mijëra të rinj largohen çdo vit nga vendi ndërsa Rama “i zëvendëson me emigrantë të paligjshëm”.

Shqetësime të tjera të ngritura përfshijnë dhënien e sovranitetit të Italisë në tokën shqiptare dhe se si mund të ndodhë çdo riatdhesim nga Shqipëria pa marrëveshje dypalëshe. "Marrëveshja e arritur duket se është një lëmsh i rrezikshëm, shumë i paqartë," tha Pierfrançesko Majorino nga Partia Demokratike Italiane.

Rikardo Magi, sekretari i Piu Europa, tha se Italia po krijon Guantanamon italiane, jashtë standardeve ndërkombëtare dhe BE-së, “pa pasur mundësinë e kontrollit të kushteve të njerëzve të mbyllur në këto qendra”.

Por ministri i Jashtëm italian Antonio Tajani këmbënguli se marrëveshja forcon rolin tonë udhëheqës në Europë dhe hap “rrugë të reja bashkëpunimi në Adriatik kundër migrimit të parregullt dhe ndalimit të trafikimit të qenieve njerëzore”.

Komisioni Europian gjithashtu nuk është konsultuar për marrëveshjen, duke u thënë mediave se ata ishin të informuar, por nuk kishin marrë asnjë informacion për detajet më të imta. Ata shtuan se marrëveshja ende nuk është inkorporuar në ligjin italian ose nuk është zbatuar.

Megjithatë, ata paralajmëruan se çdo marrëveshje duhet “të respektojë plotësisht ligjin e BE-së dhe ligjin ndërkombëtar”. Roma ka mbrojtur fuqishëm rrugën e Tiranës në BE dhe kjo marrëveshje vjen mes tensioneve në rritje mes Shqipërisë dhe fqinjit të saj jugor, Greqisë. Athina ka kërcënuar me veton e saj kundër zgjerimit të BE-së drejt Shqipërisë mes tensioneve në rritje lidhur me arrestimin e një kryebashkiaku nga minoriteti grek për blerjen e supozuar të votës.

“Ndonëse Shqipëria nuk është ende formalisht pjesë e BE-së, Shqipëria është një vend kandidat, por sillet sikur të ishte tashmë një vend anëtar de facto i unionit dhe kjo është një nga arsyet pse jam krenare për faktin se Italia ka qenë gjithmonë një nga mbështetësit më të mëdhenj të hyrjes së Shqipërisë dhe Ballkanit Perëndimor në Union”, shtoi Meloni. “Nuk më pëlqen ta quaj zgjerim, por ribashkim. BE-ja nuk është klub, nuk vendosim ne kush është europian e kush jo”, ka shtuar Meloni.

Meloni foli edhe për miqësinë historike mes dy vendeve, duke theksuar se bashkëpunimi i thellë tregtar, kulturor dhe social është pasuruar më tej me këtë marrëveshje. “Partneriteti ynë është strategjik dhe zhvillohet përmes marrëdhënieve tregtare të ekselencës absolute”, theksoi Meloni, duke kujtuar se Italia është partneri kryesor tregtar i Shqipërisë, me tregtinë mes të dy vendeve që arrin në 20% të PBB-së së Shqipërisë.

Vitet e fundit, u përhapën thashethemet se Shqipëria do të arrinte një marrëveshje me Mbretërinë e Bashkuar për të trajtuar azilkërkuesit në territorin e saj. Ndonëse Tirana e mohoi me forcë, Mbretëria e Bashkuar nga ana e saj bëri një marrëveshje të diskutueshme me Ruandën, një marrëveshje që ka ngecur në gjykatat britanike për ligjshmërinë e saj.  Nuk është qartë nëse marrëveshja mes Italisë dhe Shqipërisë mund të jetë gjithashtu subjekt i sfidave të ngjashme ligjore.

https://www.euractiv.com/section/politics/news/italy-albania-migration-deal-divides-both-sides-of-adriatic-caution-from-eu/