Nga Andi Hoxhaj*

Rreth 46 mijë e 460 shqiptarë u larguan nga vendi në vitin 2022. Ky eksod ishte 10,5% më i lartë se në vitin 2021, ku shumica, rreth 36 mijë ishin të rinj, sipas të dhënave të reja të Institutit Shqiptar të Statistikave.

Kjo e dhënë tregon gjithashtu se më pak të rinj shqiptarë po hyjnë në krahun e punës dhe po përfundojnë studimet. Për shembull, në vitin akademik 2021-2022, në arsimin e lartë u diplomuan rreth 30 mijë e 910 studentë, duke shënuar një rënie prej 5,4% nga viti i kaluar akademik.

Burime të tjera, si të dhënat e BE-së, sugjerojnë se familjet gjithashtu mund të largohen. Normat e regjistrimit për vitin e ardhshëm akademik 2022-2023 kanë rënë me 4% për nxënësit e shkollave fillore.

Një faktor i rëndësishëm në rritjen e migracionit ka të ngjarë të jetë shkalla e lartë e papunësisë së të rinjve, sipas një raporti nga Fondacioni Westminster për Demokraci. Shqipëria ka papunësinë e dytë më të lartë të të rinjve në Ballkanin Perëndimor.

Unicef raportoi se rreth 17% e shqiptarëve të moshës 18-24 vjeç e kishin braktisur shkollën në vitet 2021-2022 dhe më shumë se një e katërta e atyre të moshës 15-24 vjeç nuk ishin as të punësuar dhe as të regjistruar me ndonjë diplomë arsimore.

Ad

Në përgjithësi, popullsia e Shqipërisë ka rënë çdo vit nga viti 2001 deri në vitin 2023. Sondazhi i fundit mbi arsyet e largimit nga Shqipëria, i kryer nga fondacioni jofitimprurës SwissContact dhe i përfshirë në një raport të komisionit të përzgjedhur për punët e brendshme të Mbretërisë së Bashkuar, sugjeron që qarku i Kukësit në Shqipërinë veriore ka më shumë se gjysmën e popullsisë së saj ka emigruar që nga viti 1990.

Shumica e tyre janë drejtuar në Mbretërinë e Bashkuar.  Rreth 35% e banorëve aktualë dëshirojnë të largohen nga Kukësi dhe 59% duan të emigrojnë në MB, zbuloi ai.

Pengesat ekonomike

Sondazhi dha gjithashtu disa njohuri mbi dëshirën e komunitetit kuksian për t’u larguar. Rreth 37% thanë se kjo ishte për shkak të papunësisë së të rinjve, e ndjekur nga 35% që tregon varfërinë, por çështja numër një ishte kostoja e lartë e jetesës (58%).

Raporti i fundit i Bankës Botërore për rajonin sugjeron se pandemia ka shtyrë më shumë se një të tretën e shqiptarëve në varfëri.

Të rinjtë shqiptarë nga zonat rurale që përballen me nivele të larta papunësie po shpërngulen në vende të tjera.

Por pasojat e migrimit të të rinjve dhe ikjes së trurit janë të dukshme se kurrë në sistemin e kujdesit shëndetësor dhe disa sektorë të tjerë të rëndësishëm si turizmi dhe bujqësia.

Në pesë vitet e fundit Gjermania ka tërhequr shumë të rinj shqiptarë, veçanërisht pasi prezantoi Aktin e Imigracionit të Aftësuar me qëllim që të sjellë më shumë profesionistë të kualifikuar në Gjermani për të plotësuar mungesat e industrisë. Gjermania ka shkuar edhe më tej, duke nënshkruar së fundmi marrëveshje me Bosnje-Hercegovinën dhe Kosovën për ta bërë edhe më të lehtë punësimin e profesionistëve të kujdesit shëndetësor nga ato vende. Në vitin 2022, Gjermania gjithashtu filloi të njohë lejet e drejtimit nga Ballkani Perëndimor për të ndihmuar në plotësimin e vendeve vakante për shoferë.

Drejtimi i migrimit

Vendimi për të migruar mund të varet nga rrethanat sociale dhe individuale. Megjithatë, varfëria dhe përjashtimi janë forcat shtytëse. Partitë politike i kushtojnë pak vëmendje politikës që mund të rrisë mundësitë.

Për shembull, në zgjedhjet vendore të mbajtura në maj 2023, ikja e trurit në Shqipëri dhe migrimi i të rinjve nuk u diskutuan në thellësi.

Shqipëria duhet t’i vlerësojë të rinjtë e saj ndryshe. Ata shpesh shihen përmes prizmit se si kontribuojnë në PBB përmes parave që dërgojnë në shtëpi. Por një ndryshim i politikës mund të bëjë një ndryshim. Për shembull, Irlanda përjetoi një ikje të trurit në vitet 1990, duke humbur të rinjtë shumë të aftë në MB dhe SHBA.

Për të trajtuar këtë, Irlanda ofroi garanci financiare dhe mbështetje për emigrantët që u kthyen. Ndërsa Estonia gjithashtu përmbysi trendin, duke e kthyer imazhin e saj në një lidership teknologjik për të tërhequr rininë e saj.

Megjithatë, Shqipëria nuk mund të trajtojë ikjen e trurit dhe migrimin e të rinjve pa ndihmë. BE-ja duhet të marrë përgjegjësinë si përfituesi kryesor i këtij largimi të trurit dhe të ndajë barrën e gjetjes së një zgjidhjeje.

Zgjidhja nuk është ndalimi i migracionit, por inkurajimi i më shumë investimeve, duke i ofruar gjithashtu rajonit akses në tregun e vetëm të BE-së për të injektuar rritje ekonomike dhe mundësi për investime dhe zhvillim social./ The Conversation/

*Andi Hoxhaj professor në Univesity College London