Çim Peka: Richard Grenell, shefi i inteligjencës në administratën Trump, i dërguari i Presidentit Trump për marrëveshjen Kosovë-Serbi, shumë i angazhuar me zhvillimet në Ballkan, sonte për herë të parë është në studion time në Tiranë. Z. Grenell faleminderit!

Richard Grenell: Faleminderit që më pritët, është kënaqësi.

Peka: Interesi i parë për publikun shqiptar është, me çfarë merret tani Richard Grenell.

Grenell: Jam në sektorin privat, jam larguar nga qeveria. Po përpiqem të vazhdojë punën që kam nisur në Ballkan. Ajo çka ne e kishim parashikuar, çështjen e negocimit të marrëveshjes mes Serbisë dhe Kosovës, ishte të kishim një sektor privat dhe plot vende pune që të hapeshin nga kompanitë private dhe të ulnin nivelin e papunësisë. Unë besoj se mënyra se si ne do ti zgjidhim problemet nuk është të ulemi rreth një tavoline dhe të flasim për çështje politike, por të hapim vende pune dhe të gjejmë mënyra për të arritur një normalizim ekonomik. E kjo ishte pikërisht ajo që kishte në vizionin e tij z. Trump. Ai donte që kompanitë perëndimore të hynin në këtë rajon. Megjithatë gjithnjë ka ekzistuar një konflikt i perceptuar pavarësisht ka ekzistuar apo jo konflikt të vërtetë, shumë kompani amerikane dhe perëndimore, kanë perceptuar se ka një konflikt në rajon dhe ne jemi përpjekur ta zgjidhim ketë. Si mundet që vendet e rajonit të punojnë nga afër me njëra-tjetrën për të hapur vende pune dhe për të mbajtur të rinjtë këtu, në vend që të ikin për në Gjermani, duke menduar se kjo është e vetmja shpresë për një jetë më të mirë. Ne duam që të rinjtë të qëndrojnë në këtë vend dhe mënyra e zhvillimit ekonomik është mënyra e vetme për ta realizuar.

Peka: Ju thatë z. Grenell se jam i kënaqur që jam larguar nga qeveria dhe nuk punoj më me qeverinë dhe jam i interesuar për zhvillimin ekonomik të Ballkanit. E para pse jeni i kënaqur që jeni larguar nga qeveria, po flasim për qeverinë amerikane.

Grenell: Unë besoj fuqishëm tek parimet e Tomas Xheferson. Ne jemi një vend me të rinj dhe krijuam idenë se Uashington DC, duhet të ishte një vend i përkohshëm, ku njerëzit e zakonshëm të cilët kishin punuar në fushën e biznesit të mund largoheshin një moment nga jeta e tyre e biznesit dhe ti bashkoheshin qeverisë. Ka qenë një parim i Xhefersonit, ti angazhohesh në qeveri për një periudhë të shkurtër dhe më pas kthehesh dhe ndjek ato rregulla që ke krijuar. Donald Trump, natën e parë që kaloi në Shtëpinë e Bardhë e kaloi sepse u zgjodh president dhe priste ceremoninë e inaugurimit. Ai nuk ishte një krijesë e Uashington DC. Trump në fakt u dha para demokratëve dhe republikanëve për dekada si biznesmen, e kuptonte se kjo ishte ajo që donin politikanët dhe ai më pas vendosi të garonte për president. Nuk ka qenë politikan i Uashington DC. Kemi shumë persona që janë në politikë për 40 vite, dhe në këndvështrimin tonë kjo nuk është një gjë e mirë. Ndoshta kjo ishte një përgjigje e gjatë për ti dhënë përgjigje juve, që tashmë jam i kënaqur që jam larguar nga qeveria. Kam punuar në sektorin privat, në qeveri dhe tani jam kthyer në sektorin privat. Për mua kjo është mënyra se si duhet të funksionojë. Unë e njoh sektorin privat dhe e di fare mirë se çfarë mund të bëjë qeveria dhe çfarë duhet të bëjë.

Peka: Richard Grenell është një politikan, diplomat apo një biznesmen?

Grenell: E di, unë jam thjesht një djalë nga Miçigani. Kam lindur aty dhe jam rritur në Kaliforni. Babai im ishte një shitës makinash dhe mamaja punonte në spitalin e zonës. Kishin 4 fëmijë dhe besonin në Zot. Besonin se njeriu duhet t'i arrijë gjërat me punë. Nuk ishim të pasur, dhe nuk ishte problem. Nuk e dija se duhej të kishe para sepse kishim dashuri, një familje të përkryer. Unë jam thjeshtë një djalë nga Amerika që beson në ëndrrën amerikane. Shpresoj të mos jem kurrë politikan dhe nuk do të garoj kurrë për një pozicion zyrtar. Gjithsesi nuk i dihet, Zoti është nën kontrollin e jetës tënde. Megjithatë nuk e kam në plan të garoj. Përsa i përket diplomacisë, unë nuk do të doja të isha një diplomat karriere me kohë të plotë, por vetëm të merresha me problemet që mund të zgjidheshin. Kështu u bëra pjesë e qeverisë, solla përvojën tonë dhe kjo ishte e vetmja arsye pse u bëra pjesë e qeverisë, për të ju dhënë zgjidhje problemeve në një mënyrë të shpejtë.

Peka: U shprehët pak më parë se nuk do të kandidonit kurrë për një funksion zyrtar, por a do të pranoni një emërim në një funksion zyrtar. Për të qenë më korrekt për aq sa mund ta njoh unë publikun shqiptar. Ata që ju duan dhe ju urrejnë, kanë një arsye; Donald Trump. Shqipëria ishte shumë e ndarë përsa i përket presidencës Trump. Ndoshta ju duket çudi, por këtu janë sponsorizuar fushata që Donald Trump të mos merrte presidencën kur u zgjodh si president. Do të pranonit një emërim jo zgjedhje në një funksion tjetër të lartë në administratë në të ardhmen.

Grenell: Më përpara kam pranuar dhe do ta pranoja, por varet nga pozicioni. Unë besoj tek Donald Trump, besoj tek statusi i të larguarit dhe atij që e shikon nga larg dhe punon në sektorin privat dhe sjell ide të reja në qeverisje. Jam mbështetës i Donad Trump. Besoj se media e keqkupton tërësisht, nuk e kuptojnë se ai është personi që ka mbështetur për vite edhe demokratët dhe republikanët. Ai është një person që do ti bëjë gjërat dhe nuk mendon për aspekte partizane. Ai e shikon problemin, çfarë problemi kanë republikanët dhe mendon për zgjidhjet. Median ka dashur ta kontrolloj. Por miqve të mi në media dhe kam shumë të tillë, do të ju thosha se tashmë ata ndihen të kërcënuar për shkak të asaj që po ndodh në botën reale. Njerëzit tani po bëhen gazetarë, mediat sociale na lejojnë që ne të ndërveprojmë si gazetarë, kemi mundësinë të shprehim zërin tonë. Politikanët dhe biznesmenët nuk kanë nevojë të shkojnë në redaksitë mediatike, por mund të ju drejtohen drejtpërdrejtë në mediat sociale. Unë besoj se kompanitë e mëdha mediatike ndihen të kërcënuara dhe mendoj se do të donin të kishin kontrollin. Përpara se të dilnin mediat sociale, njerëzit duhej të shkonin në televizion, të shkonin në gazetë në mënyrë që zëri i tyre të dëgjohej nga publiku. Unë kam gati 1 mln ndjekës në Twitter dhe askush nuk redakton komentet e mia, askush nuk më thotë se çfarë të them e çfarë jo. Unë mund të them çfarë të dua.

Peka: Kjo për në Amerikë. Por unë po ju jap të fundit se çfarë ndodh në Shqipëri. Kryeministri shqiptar ka ndërtuar një aplikacion i cili kontrollon çdo pjesëtarë të administratës publike nëse i bën like apo jo postimeve të kryeministrit. Nëse jo, largohet nga puna. Ju flisni për Amerikën ne jetojmë në Ballkan, aq më keq në Shqipëri. A e percepton dot një qytetar i lirë amerikan që thotë se kam median time, rrjetin social, se në një vend të Europës, një pjesëtar i administratës që nuk i bën like kryeministrit të largohet nga puna.

Grenell: Nuk di për këtë aplikacion dhe nuk dua të flas për këtë. Më lejoni të them disa gjëra që më duken shqetësuese. E shoh Amerikën dhe shoh edhe trupën mediatike të Shtëpisë së Bardhë dhe pjesa më e madhe, në fakt shumica dërrmuese e tyre janë të majtë liberalë, leftistë, të cilët e mbështesin Joe Biden me sy mbyllur. Nuk besoj se kjo i shërben Amerikës dhe amerikanët nuk po dëgjojnë të dy anët e historisë. Babai gjithnjë më thoshte, ulu dhe dëgjo njerëz të ndryshëm, mos u thuaj të pushojnë se do të mësosh diçka prej tyre. Kështu unë gjithmonë, dua një dialog të qetë dhe të respektueshëm. Nëse ti nuk je dakord me mua, të kesh shansin dhe të thuash arsyet. Unë nuk dua të ua mbyll gojën njerëzve, por publiku ka për detyrë të ulet të dëgjojë, të presë radhën e vet dhe të japë mendimin e tij. Zyrtarët e qeverisë kanë për detyrë të dëgjojnë të gjitha palët dhe të marrin vendimin.

Peka: Edhe një pyetje të fundit për Amerikën. A beson Richard Grenell në një rikthim të Donald Trump?

Grenell: Sigurisht. Edhe amerikanët e besojnë. Njerëzit janë të uritur për një ekonomi të Trump, duan politikën e jashtme të Trump. Nuk do të kishte luftë në Ukrainë nëse do të ishte Trump në Shtëpinë e Bardhë. Më lejoni të them haptas. Unë kam qenë 2 vite ambasador në Gjermani dhe jam marrë konkretisht me atë që quhet, tubacioni i Putin, apo NordStream. Gjatë administratës së Trump në vendosëm disa sanksione për këtë tubacion. Nuk parashikuam luftë dhe probleme të mëdha në Europë, kur vendosëm sanksione mbi ketë tubacion. Më kanë kritikuar mua dhe Trump se po tregoheshim të ashpër për këtë. Kur në Senat erdhën demokratët i shfuqizuan sanksionet e Trump mbi NordStream dhe brenda pak muaj filloi lufta në Ukrainë. Putin e pa se ishin shfuqizuar sanksionet dhe ky ishte një moment dobësie. Do të ju thosha se Senati Demokrat që shfuqizoi sanksionet duhet të mbajë përgjegjësi për këtë përshkallëzim që përfundoi në luftë. Kur njerëzit e shikojnë këtë dhe shohin miliarda dollarë që duhet të paguajnë amerikanët për këtë luftë në Ukrainë, mendoj se njerëzit janë të uritur për Trump. Dhe kundërshtimi i luftës përpara se të vinte Trump president, media thoshte do të shkaktojë luftën e tretë, por në fakt vetëm solli paqen në botë. Arabët dhe izraelitët u bashkuan, nuk do të kishim luftën në Ukrainë. Do të thosha se amerikanët dëshirojnë të rritet ekonomia dhe të vendoset paqja. Mendoj se edhe aleatët tanë të NATO-s këtë dëshirojnë. Aleatët tanë latinë dëshirojnë këtë edhe ata nga Afrika. Unë shpresoj që Trump të kthehet dhe unë do të jem mbështetësi i tij i parë.

Peka: Amerikanët mund të thonë se është Europa në luftë, nuk është Amerika. Sa ndikon lufta në Ukrainë në zgjedhjet amerikane?

Grenell: Mendoj se amerikanët e kanë të qartë që lufta po ndodh në Europë, dhe ne duam e sidomos gjermanët të ndërmarrin veprime më të forta. Unë kam qenë i qartë dhe Trump ka qenë i qartë. Amerika ka qenë e indinjuar se gjermanët nuk kanë bërë shumë, megjithëse kanë folur shumë. Gjermanët kanë një sufiçit buxhetor dhe akoma nuk paguajnë 2% e PBB në NATO.

Peka: Kthehemi në Ballkan. Çfarë e lidh kaq shumë Richard Grenellin me Ballkanin, e vizitoni shpesh.

Grenell: Se di, nuk mund të jap përgjigje për këtë. Si mund të shpjegosh diçka që e do, diçka që secilës ti i përgjigjesh. Ndoshta nuk do të përkthehet qartë, por as unë nuk di si të flas për dashurinë që kam për Ballkanin. Erdha këtu dhe pashë shumë padrejtësi dhe njerëz të uritur për demokraci e kapitalizëm, në të gjithë Ballkanin. Mendoj se kërkesat e tyre janë shpërfillur nga Amerikanët. Do të ishte kontroverse ta thosha, por do ta them këtë; nuk besoj se Shtëpia e Bardhë e Joe Biden, po i kushton vëmendjen e duhur, Shqipërisë, Kosovës, Malit të zi, Maqedonisë së Veriut, Serbisë. Nuk besoj se po i kushtojmë vëmendjen e duhur. Duket se ja kanë kaluar Departamentit të Shtetit dhe atje janë disa persona të cilët po i kushtojnë vëmendjen, por nuk po e informojnë presidentin. Kurse Donald Trump kishte personat e duhur të cilët shkonin në zyrën ovale dhe flisnin për Ballkanin. Ka pasur liderët në zyrën ovale.

Peka: Kjo është e prekshme dhe në mënyrë të veçantë gjatë presidencës së Obamës, kur zv/ presidenti Biden mbulonte Europës, interesi amerikan në Ballkan ka qenë minimal. Ju pak më parë më folët për investime dhe ekonomi se si mund të ndikojë në normalizimin kryesisht mes Serbisë dhe Kosovës. Nuk e di nëse Grenell e di, që investimet amerikane në Shqipëri, Kosovës dhe Serbi janë minimale. Investimet, ruse, kineze dhe turke në Shqipëri e dominojnë tregun. Nëse ju mendoni se krizat politike zgjidhen me ekonominë, sot Ballkanin e kontrollon Kina, Rusia dhe Turqia. Ku ishin amerikanët?

Grenell: Jam dakord dhe kur kam qenë në qeveri dhe jashtë saj, u kam thënë liderëve të Ballkanit që të refuzojnë kërkesat për investime nga këto vende dhe të kenë një marrëdhënie më të ngushtë me SHBA. Tani që punoj në sektorin privat dhe kompanive me fonde që financojnë projekte kam ardhur rregullisht në Ballkan dhe kam kërkuar projekte për të financuar, dmth projekte që na çojnë përpara, jo thjeshtë për të gjeneruar para, por projekte që e përmirësojnë jetën e individit. Marrëveshja e stabilizimit ekonomik Kosovë-Serbi që negociova kishte shumë elemente pozitive. Një pikë ishte që Serbia dhe Kosova ranë dakord që të dyja do të diversifikonin burimet e energjisë. Për Serbinë ishte një arritje e madhe, 100% e energjisë së saj vjen nga Rusia dhe angazhimi për të devirsifikuar burimet ishte një gjë pozitive. Po e shikoj që është duke ndodhur dhe shpresoj të përshpejtohet ritmi. Them se ishim në rrugën e duhur.

Peka: E keni shumë korrekt informacionin që Serbia varet 100% nga energjia ruse dhe një alternativë tjetër do ti bënte mirë. Pse jeni i bindur se serbët të kenë një tjetër alternativë varësie energjie përveç se asaj ruse.

Grenell: Sepse kam pasur një bisedë me anëtarët e qeverisë dhe jashtë saj, se si do të ishte e ardhmja. Kjo është vetëm një shembull. Do të thosha gjithashtu se kam shprehur indinjatën ndaj Albin Kurtit, se si qeveritë e njëpasnjëshme amerikane ajo Obama, Trump, Biden, kanë vepruar me marrëveshjet e energjisë në Kosovë. Ka pasur një marrëveshje të para 6 muajve që do të ishte shumë pozitive për Kosovën. Energji e gjelbër, më e lirë dhe në fakt kjo u refuzua nga Albin Kurti. Mendoj se kemi një rrugë të gjatë për të bërë. Duhet të punojmë shumë për të bindur partnerët tanë se investimet amerikane janë shumë pozitive.

Peka: Z. Grenell. Albin Kurtin e njoh shumë mirë. Njoh rritjen e tij politike nga momenti që ka qenë në burgjet serbe. Albin Kurti e ka shumë të vështirë të pranojë apo firmosë marrëveshje. E kjo është një gjë e provuar edhe ai e pranon. Argumentet që i janë dhënë Kurtit në atë kohë, sa korrekte është pretendimi i një pjesë të mirë kosovar dhe politik se ka pasur një tentativë reale për të ndarë Kosovën. A ka pasur një tentativë për ta ndarë Kosovën?

Grenell: Nëse e keni fjalën për shkëmbim territoresh, se me këtë doni të thoni ndarje të Kosovës, unë nuk kam qenë kurrë i pranishëm në një bisedë të tillë. E kam pasur shumë të qartë, nuk e kam biseduar, shikuar kurrë si një opsion. Nuk kam folur kurrë për këtë, nuk kam negociuar kurrë për këtë çështje. Kam dëgjuar njerëzit të thonë se zyrtarët amerikanë më parë e kishin ngritur si çështje. Nuk jam në dijeni dhe si ambasador i SHBA në Gjermani, kancelarja Merkel gjithmonë më ka thënë se nuk do të ketë një rishkrim të kufijve në Europë edhe pse ajo lejoi çfarë i ndodhi Krimesë dhe nuk bëri ç’mos për të mos ndryshuar kufijtë. Unë personalisht si i dërguar i Presidentit për Kosovën dhe Serbinë nuk e kam hapur kurrë si çështje, askush nuk erdhi tek unë dhe ta shfaqte këtë ide.

Peka: Vazhdimisht keni kritikuar Albin Kurtin dhe keni qenë një përkrahës dhe tani shprehni keqardhjen se ish-presidneti Hashim Thaçi, ish-lideri i UÇK-së tani është në Hagë. Çfarë ju bën të mendoni se Thaçi ishte një zgjidhje më e favorshme për Kosovën se Albin Kurti.

Grenell: Shiko, unë kam negociuar mes presidenti Vuçiç dhe Thaçit. Kam negociuar mes Hotit dhe Vuçiç, kam diskutuar idetë mes Vuçiç dhe Kurtit dhe e kam parë se si kanë reaguar të tre liderët në Kosovë. Mund të ju them të paktën nga përvoja ime se Thaçi ishte një njeri largpamës dhe përpiqej ti jepte zgjidhje problemeve. Sigurisht që kishte marrëveshje të shumta. Ne kemi nënshkruar 4 marrëveshje kur isha iu dërguari i Presidentit, por edhe pas kësaj ka pasur marrëveshje si ajo e Brukselit, marrëveshje të tjera Europiane. Nuk mendoj se problemi tani është se duhet të negociojmë marrëveshje të tjera. Tani çështja është zbatojmë marrëveshjet e arritura. Të ulemi në tavolinë dhe ti luftojmë problematikat, ti zbatojmë marrëveshjet. Por nuk e shoh Albin Kurtin ta bëjë këtë. E shoh më shumë të përdorë mekanizma ligjor për të thënë se unë nuk jam i detyruar ta bëjë këtë, se duhej ta kishte firmosur filani dhe filani, apo se ata bënë gabim që e firmosën. Por nëse ne duam të krijojmë stabilitet ekonomik dhe ta rrisim ekonominë që të rinjtë të qëndrojnë këtu, duhet ti lëmë fjalët politike dhe ti kthehemi bashkëpunimit ekonomik. Unë nuk e shikojë këtë qasje te Albin Kurti. Ai flet për shumë çështje politike dhe jo ekonomike. E kam parë të refuzojë çështjet ekonomike, dhe flet për njohjen. Ndoshta kjo është një deklaratë kundërshtuese, por e kam thënë edhe në Serbi dhe Kosovë dhe do ta them edhe këtu në Shqipëri; njohja nuk do të të sjellë ushqim në tavolinë, njohja nuk do ti bëjë fëmijët e tu të duan të rrinë në Kosovë. Njohja është një çështje politike që i mërzit politikanët dhe këtë e kuptoj, megjithatë nuk duhet të kërkosh me ngulm këtë. Unë besoj fuqishëm se prioriteti aktualisht është zhvillimi ekonomik, të ju hapësh njerëzve vende pune. Plot njerëz punojnë me shumë mund në këtë vend, sjellin para në shtëpi dhe megjithatë nuk jetojnë ashtu siç e meritojnë, janë gjithë kohës në punë. Nuk kanë mundësi të bëjnë udhëtime dhe të bëjnë pushime. Unë jam rritur në një familje ku nuk shkonim me pushime me avion. Im atë punonte shumë, shtatë ditë në javë ndonjëherë, megjithatë ne nuk shkonim dot me pushime. Unë mendoj se njerëzit që politikanët ju thonë se njohja apo çështjet politike do ju ndryshojnë jetën duhet t’u jap mesazhin se ‘nuk do ju ndryshojë jetën’. Njerëzit kanë nevojë për vende pune te stilit perëndimor, punë të mirëpaguara.

Peka: Megjithatë ka një gjë, se si lexohet në Ballkan në mënyre të veçantë në Kosovë. Z. Grenell nëqoftëse kryeministri Kurti heq dorë nga kushti për njohje, të paktën në Ballkan lexohet si një derë e hapur për të hequr dorë nga pavarësia e Kosovës. Pyetja ime konkrete është: Moskushtëzimi i njohjes nga Serbia, i marrëveshjes finale, a ecën nën pavarësinë e fituar të Kosovës?

Grenell: Unë dua të përqendrohem tek shtimi i punëve dhe i hapjes së vendeve të punës në Kosovë, që njerëzit të kujdesen për familjen dhe t’i mbajnë fëmijët në këtë rajon, unë nuk po them se çështjet politike nuk janë të rëndësishme por nuk janë çështje parësore dhe shumë shpesh media dhe politikanët i ushqejnë njerëzit me këtë informacion, sikur së pari duhet të zgjidhen çështjet politike. Por gjithçka që ne po them është le të flasim për vendet e punës, le të flasim për zhvillimin ekonomik, le të hapim kufijtë, le të sjellim sa më shumë investime, këto duan njerëzit.

Peka: Patjetër, por kosovarët do të ishin të gatshëm edhe pa bukë të rrinin e jo të ktheheshin sërish poshtë Serbisë, pyetja ime konkrete është për Grenell...

Grenell: Nuk po them këtë, që t'i bashkohen Serbisë. Edhe njëherë, unë besoj se duhet të ketë dialog për çështjet politike, por po them se është më e rëndësishme që politikanët dhe media të gjejnë zgjidhje se si të zhvillohet niveli ekonomik i vendit dhe hapja e vendeve të punës. Mbase këto çështjet ekonomike dhe politike mund të zhvillohen paralelisht…

Peka: Burime nga Ambasada Amerikanë në Kosovë për gazetarët që kemi atje, pra nga burime serioze, thuhet se Kurtit i kanë lënë kohë të zbatojë marrëveshjet e firmosura nga paraardhësit e tij, në mënyrë të veçantë asociacionin dhe mos gabohem, deri diku në mars, në të kundërt ata do shikojnë alternativa të tjera, brenda faktorit politik kosovar. Ju si njohës i mirë i Kosovës dhe njohës i mirë dhe i Kurtit a besoni se Albin Kurti edhe kësaj radhe do refuzojë amerikanët dhe nëse po, a ka alternativa të tjera politike në Kosovë, të cilat, mund ta mundin Kurtin me votë?

Grenell: Sikurse thashë, unë nuk jam pjesë e qeverisë dhe nuk di se çfarë thotë Ambasada Amerikane dhe nëse është e vërtetë, unë nuk e kam dëgjuar dhe nuk di ç’të them. Por, do të thoja, se ne kemi shumë marrëveshje lidhur me asociacionin, lidhur me progresin në pjesën veriore të Kosovës. Nuk kemi nevojë për negociata, le të zbatojmë këto që kemi tanimë. Dhe besoj se këtu po kundërshton Albin Kurti dhe kjo është gjëja e gabuar, ai duhet t’i zbatojë marrëveshjet që kanë nënshkruar liderët e Kosovës përpara tij, jo thjesht t’i refuzojë dhe të thotë ‘dua t’ia nis nga e para’ dhe të flasë për çështje politike, por nuk do të habitesha që Albin Kurti të kundërshtojë çfarëdo lloj marrëveshje amerikane. Nuk do të habitesha nëse Albin Kurti do kundërshtonte çfarëdo lloj marrëveshjeje amerikane, realiteti është se ai e i ka kundërshtuar marrëveshjet amerikane që nga koha e Bill Klinton-it. Si qytetar individual ai i ka refuzuar të gjitha idetë amerikane.

Peka: Gjithsesi si qytetar ka të drejtat e tij dhe si kryeministër ka angazhime ndaj popullit, por ju dëgjoj që flisni dhe jo vetëm ju, por të gjithë në fakt...

Grenell: Sigurisht që ka që drejtat e tij ka çdo të drejtë për të shprehur mendimin, për të ngritur zërin por gjithashtu duhet të jetojë edhe me këtë reputacion po i krijon vetes, që kundërshton vazhdimisht idetë amerikane dhe nuk po them se duhet t’i përqafojë idetë amerikane por nëse ai i kundërshton të gjitha idetë amerikane duke thënë se nuk ka pranuar asnjë ide amerikane ai po tregon hapur se nuk dëshiron...

Peka: Nëse Kurti nuk po zbaton një marrëveshje, Serbia dhe Vuçiç nuk po zbaton shumë më shumë marrëveshje të firmosura. A ju duket se ka një presion të njëanshëm kundrejt zotit Kurti si pala më e dobët dhe nuk ka presion ndaj Serbisë të zbatojë marrëveshjet e firmosura?

Grenell: I kemi ushtruar presion Serbisë gjatë gjithë kohës për të zbatuar marrëveshjen i kemi kërkuar që të mendojë veprimet që ndërmerr, i kemi ushtruar presion duke i kërkuar që të mendohet edhe për elementët ekonomike ose më saktë e kemi ri-ushtruar presionin shpeshherë mbi Serbinë. Tashmë, që nuk jam më pjesë e qeverisë unë flas për zhvillimin ekonomik edhe më tepër.

Peka: Meqë jemi te zhvillimi ekonomik, ka një plan franko-gjerman të publikuar, a e shihni ju Grenell të mundur e shikon zbatimin e një marrëveshjeje në bazë të këtij plani dhe nëse po, sa i realizon marrëveshjet Kosovë-Serbi ky plan?

Grenell: Shiko, unë shikoj disa pjesë të planit franko-gjerman, megjithatë i kthehemi përsëri asaj që thashë, nuk kemi nevojë për plane të reja sepse marrëveshjet që ekzistojnë tashmë janë shumë të mira. Do të kishim një progres të mrekullueshëm nëse të dyja palët i zbatojnë marrëveshjet, prandaj mendoj se ne duhet të përqendrohemi tek zbatimi i marrëveshjeve të mëparshme dhe përsa ju përket ideve të tjera franko-gjermane do thoja se ato janë shumë të përgjithshme, asgjë specifike. Pra është një teori që duhet të punojmë së bashku, për mendimin tim është një ombrellë , një teori gjithëpërfshirëse e cila përqendrohet tek marrëveshjet e kaluara. Por ideja është se ne duhet të zbatojmë ato marrëveshje të negociuara, dhe të zbatuara.

Peka: Kur flisni për këto marrëveshje të negociuara të nënshkruara që sjellin zhvillim ekonomik, në mënyrë të veçantë është një marrëveshje që ka në baze ekonomike është marrëveshja e nënshkruar në qershorin e 2020 në zyrën e Trump ndërmjet Hotit dhe Vuçiç . Kjo marrëveshje e firmosur në gjykimin tuaj ekziston si marrëveshje e zbatueshme më, apo administrata Trump nuk e konsideron? Dhe as Biden nuk e konsideron?

Grenell: Jo, jo unë besoj se mund të kontrolloni dhe ju në ambasadën e SHBA, por ata e kanë miratuar, pra e njohin, e pranojnë, se këto kanë qenë marrëveshje të mira, dhe kërkojnë të bëhet zbatimi, nuk i refuzojnë këto marrëveshje.

Peka: Por gjithsesi garantuesi ishte zyra e presidentit Trump, zbatuesi është Serbia dhe Kosova, a ka një presion aktual nga qeveria amerikane për ta zbatuar këtë marrëveshje?

Grenell: Natyrisht duhet ta refuzojë kundërshtari sepse përsëri hyjmë në këto terma politike ku njerëzit thonë: Kush është garantori? Asgjë nuk do të bëhet në Ballkan nëse mungon vullneti politik i shteteve, nuk mund t’i detyrosh njerëzit të bëjnë atë që duhet të bëjnë as qeveritë të bëjnë atë që nuk duan të bëjnë. Unë kam negociuar një marrëveshje që të dyja palët kanë thënë ‘Po, jemi dakord me këto pika’. Roli i SHBA ishte që t'i nxiste të mendonin në një këndvështrim të ri, të kemi mundësinë ‘të lëshojmë pe’ aty ku duhet dhe të dyja palët thanë se do i vinin në zbatim këto pika, sepse binin dakord me to. Ndoshta nuk ju pëlqenin shumë, por ishin dakord se do t’i çonin në një normalizim politik. Njëri prej problemeve me qeveritë në Ballkan është se duan një çekiç që t’i qetësojë dhe t’ju thotë çfarë duhet të bëjnë dhe të shërbejë si një garantor qoftë një garantor amerikan apo europian, por puna është se duhet ta gjesh vetë ç’është më e mira për vendin tënd. Dhe këtu duhet ‘të lëshosh pe aty ku duhet’ , të bësh lëshime aty ku duhet dhe të arrish marrëveshje . Mos prit që të tjerët të vënë në zbatim këto marrëveshje apo të të detyrojnë që t’i zbatosh, duhet ta bësh vetë nëse beson tek këto marrëveshje .

Peka: Ideja juaja është krejt korrekte por po flasim për një rajon që ka prodhuar dy luftëra ballkanike dhe dy luftëra botërore, dhe vetëm bombat e NATO-s kanë sjellë stabilitet në këtë vend , po të ishte për vullnetin e vendeve të Ballkanit ky vend fatkeqësisht ka treguar se pa ndërhyrje të fortë dhe pa tutor, ka treguar se kurrë nuk do të ketë stabilitet, prandaj të gjitha pyetjet janë në këtë kontekst. Ajo çfarë thoni ju është e drejtë por Ballkani është Ballkan.

Grenell: Jam dakord se historia është e vështirë, kur vij këtu megjithatë unë shikoj të rinj që duan të ecin përpara të shohin drejt të së ardhmes , të krijojnë vende pune dhe të kenë një ekonomi të mirë. Të rinjtë nuk duan të ngelen peng e sës shkuarës po shoh se media dhe politikanët, vazhdojnë ta përmendin të kaluarën dhe të theksojnë se sa e vështirë është që të ecësh përpara por nuk është kjo lëvizje e zgjuar sepse të rinjtë do vijë një moment që do kundërshtojnë tërësisht atë që po ndodh dhe diskursin sepse duan të ecin përpara. Unë kam më shumë shpresë se sa ju. Unë besoj se të rinjtë duan të shikojnë drejt së ardhmes dhe jo të luftojnë për të kaluarën. Megjithatë unë nuk jam rritur këtu dhe sigurisht që nuk mund të hidhen poshtë emocionet, megjithatë brezi i ri i cili ka dëgjuar historitë dhe ka përcjellë emocionin e familjes duhet ta kuptojë se nuk ja vlen më të ngelet peng i së shkuarës, por të ketë dëshirën për të ecur përpara drejt së ardhmes që familja e tij të ketë dëshirë të qëndrojë në këtë vend. Dhe këtë dua të mbështes, të ardhmen dhe të përpiqem t’i bind njerëzit se Amerika, Perëndimi, duhet të ketë një marrëdhënie të shkëlqyer me Ballkanin.

Peka: A ju duket se ka një ndryshim mes politikës amerikane dhe evropiane përsa i përket krizës së Kosovës me Serbinë. Dje parlamenti europian ka miratuar një rezolutë ku i kërkon Serbisë njohjen e reciproke me Kosovën në mënyrë konkrete dhe këshillon Serbinë të vendosë sanksione ndaj Ukrainës, në të kundërt rruga e saj drejt Brukselit, stopon. Ka një ndryshim mes politikës amerikane dhe asaj europiane përsa i përket politikës Kosovë-Serbi?

Grenell: Unë nuk punoj për qeverinë amerikane dhe këtë pyetje mund të ja bëni Ambasadës  Amerikane. Megjithatë mund të them që ka një ndryshim mes politikave amerikane dhe evropiane. Ne duam t’ju japim zgjidhje gjërave, jo thjeshtë fjalë, jo thjeshtë takime, vonesa dhe zgjatje të proceseve me vite, t’ju premtosh njerëzve se do bëhet diçka dhe pastaj të mos e bësh. Dhe unë nuk jam i tillë, i tillë nuk ishte as Trump dhe për këtë arsye ne vendosëm që palët t’i bashkojmë dhe të çojmë përpara zbatimin e ideve dhe jo të ulemi të flasim për politikën. Ky ishte pozicioni ynë. Pozicioni aktual i ‘Shtëpisë së Bardhë’ të Biden është që Amerika të mos jetë lidere, por lider të jenë evropianët, dhe prandaj shikoni se amerikanët presin se çfarë do bëjnë evropianët dhe ju kthehen bisedave të dikurshme dhe nuk ndërmarrin veprime.

Peka: Ndërkohë, Kina vazhdon dhe zgjerohet në Ballkan, është luks për një gazetar t’ju intervistojë pasi jo vetëm në analizat tuaj por edhe si ish-diplomat keni qenë gjithmonë i drejtpërdrejtë, prandaj përgjigjët tuaja ja japin mundësinë gazetarit të thellohet në pyetje. Turqi-Shqipëri-Serbi, Erdogan-Rama-Vuçiç, sigurisht që ju flisni për nevojë të një bashkëpunimi rajonal për të shuar konfliktet e mëparshme, kryeministri shqiptar është gjithmonë është justifikues për presidentin serb dhe akuzues për kryeministrin e Kosovës, Kurtin. Ndërkohë, duket se rëndësia e Turqisë në rajon edhe për SHBA dhe Europën i kanë lënë dorë të lirë... që në këtë vend të krijohen tre autokraci që kanë cenuar demokracinë në funksion të stabilitetit. A është penduar Perëndimi për demokracinë ballkanase, mos ka ardhur një moment që perëndimorët janë bindur që në këtë vend ‘nuk rri demokracia’ dhe kemi nevojë për stabilitet? Pra, pa dashur a po ndihmon Perëndimi në instalimin e autokracive në vedn të demokracive në Ballkan.

Grenell: Luksi që kam ngaqë nuk jam pjesë e qeverisë është se unë nuk kam të bëj më me këtë konflikt politik. Është interesante dhe mund ta diskutonim, unë nuk dua të kritikoj atë që po ndodh aktualisht mes shteteve, por më lejoni të them vetëm diçka: Unë besoj se njerëzit e meritojnë demokracinë dhe besoj se të gjithë duhet të jetojmë në demokraci dhe s’kanë pse e fitojnë atë sepse është një e drejtë e Zotit. Zoti të jep të drejtën që të shprehesh dhe në vite kam mësuar se nuk është stili amerikan i demokracisë stili i duhur, sepse çdokush ka formën e vet të demokracisë dhe forma lokale është e rëndësishme. Unë do të vazhdoj të nxis vendet e Ballkanit nga sektori privat që të sillen më tepër si vende demokratike. Nuk besoj se vendet në këtë rajon duhet të kenë më tepër marrëdhënie tregtare me Rusinë apo Kinën por duhet të besojnë tek Amerika. Unë do të përpiqem gjithnjë që të përçohen gjithmonë idetë dhe opsionet amerikane në tregti, energjetikë apo çfarëdo lloj fushe. Dua që amerikanët të përçojnë idetë e tyre dhe liderët amerikanë të kenë marrëdhënie më të afërta edhe me SHBA. Jo se SHBA është e përsosur, sigurisht që jam i vetëdijshëm për këtë, por ajo çfarë ne bëjmë në mënyrë të përsosur është se gjithmonë ne mendojmë se si të përmirësohemi dhe vazhdimisht kritikojmë veten. Sistemi ynë është një sistem i përsosur , rezultati ndoshta jo aq dhe kjo do thotë se fatmirësisht ne kemi liri, çdo njeri mund të ngrihet dhe të thotë ‘kjo gjë nuk funksionon, duhet rregulluar’ dhe kur amerikanët përqendrohen për të zgjidhur probleme, i zgjidhin ato.

Peka: Urojmë që amerikanë të përqendrohen për të stabilizuar demokracinë në Ballkan që momentalisht është kthyer në autokraci. Z. Grenell unë të falënderoj shumë dhe pyetja ime e fundit për ju është: Kur do ktheheni sërish në Ballkan?

Grenell: Unë kam ardhur rregullisht, nuk kam një datë fikse kur do kthehem, por patjetër që do të kthehem sepse kam shumë miq këtu dhe i dua njerëzit. Është pjesë e punës time që të sjell investime në vend.

Peka: Të falënderoj shumë.

VERSIONI ANGLISHT