Më i njohur për sistemin e tij të mrekullueshëm të unazave, Saturni është planeti i gjashtë nga Dielli dhe i dyti më i madh në sistemin tonë diellor. Ashtu si Jupiteri, Saturni është një gjigant gazi dhe përbëhet nga gazra të ngjashëm duke përfshirë hidrogjenin, heliumin dhe metanin.

Fakte për Saturnin

Saturni është planeti më i largët që mund të shihet me sy të lirë.

Është objekti i pestë më i ndritshëm në sistemin diellor dhe gjithashtu studiohet lehtësisht me dylbi ose me një teleskop të vogël.

Saturni ishte i njohur për njerëzit e lashtë, duke përfshirë babilonasit dhe vëzhguesit e Lindjes së Largët.

Ka marrë emrin e perëndinë romake Saturnus, dhe ishte i njohur nga grekët si Cronus.

Saturni është planeti më i sheshtë.

Diametri i tij polar është 90% e diametrit të tij ekuatorial, kjo është për shkak të densitetit të tij të ulët dhe rrotullimit të shpejtë. Saturni rrotullohet në boshtin e tij një herë në 10 orë e 34 minuta, duke i dhënë atij ditën e dytë më të shkurtër të çdo planeti të sistemit diellor.

Saturni rrotullohet rreth Diellit një herë në 29.4 vite Tokë.

Lëvizja e tij e ngadaltë në sfondin e yjeve i dha atij pseudonimin "Lubadsagush" nga asirianët e lashtë. Emri do të thotë "më i vjetri i të vjetërve".

Atmosfera e sipërme e Saturnit është e ndarë në breza resh.

Shtresat e sipërme janë kryesisht akull amoniak. Poshtë tyre, retë janë kryesisht akull uji. Më poshtë janë shtresat e përzierjeve të akullit të ftohtë të hidrogjenit dhe squfurit.

Saturni ka stuhi në formë ovale të ngjashme me ato të Jupiterit.

Rajoni rreth polit të tij verior ka një model resh në formë gjashtëkëndore. Shkencëtarët mendojnë se ky mund të jetë një model valësh në retë e sipërme. Planeti gjithashtu ka një vorbull mbi polin e tij jugor që i ngjan një stuhie të ngjashme me uraganin.

Saturni përbëhet kryesisht nga hidrogjeni.

Ai ekziston në shtresa që bëhen më të dendura më larg në planet. Në thellësi të planetit, hidrogjeni bëhet metalik. Në bërthamë ka një pjesë të brendshme të nxehtë.

Saturni ka unazat më të gjera në sistemin diellor.

Unazat Saturnit përbëhen kryesisht nga copa akulli dhe sasi të vogla pluhuri karbonik. Unazat shtrihen më shumë se 120,700 km nga planeti, por janë jashtëzakonisht të holla: vetëm rreth 20 metra të trasha.

Saturni ka 150 hëna dhe hënëza më të vogla.

Të gjitha janë botë të ngrira. Hënat më të mëdha janë Titani dhe Rhea. Enceladusi duket se ka një oqean nën sipërfaqen e tij të ngrirë.

Titani është një hënë me atmosferë komplekse dhe të dendur të pasur me azot.

Ai përbëhet kryesisht nga akulli i ujit dhe shkëmbinjtë. Sipërfaqja e tij e ngrirë ka liqene metani të lëngshëm dhe peizazhe të mbuluara me azot të ngrirë. Shkencëtarët planetarë e konsiderojnë Titanin si një port të mundshëm për jetën, por jo një jetë si Toka.

Katër anije kozmike kanë vizituar Saturnin.

Pioneer 11, Voyager 1 dhe 2, dhe misioni Cassini-Huygens e kanë studiuar të gjithë planetin. Cassini fluturoi në orbitën e Saturnit nga korriku i vitit 2004 deri në shtator të vitit 2017, duke mbledhur shumë të dhëna për planetin, hënat dhe unazat e tij.

Saturni ka më shumë hëna se çdo planet tjetër.

20 hëna të reja u zbuluan në vitin 2019 duke e çuar totalin në 82, tre më shumë se Jupiteri.

Diagramet e Saturnit

Unazat e Saturnit

Ndonëse të gjithë gjigantët e gazit në sistemin tonë diellor kanë unaza, asnjëri prej tyre nuk është aq i gjerë apo i veçantë sa ai i Saturnit. Unazat u zbuluan nga Galileo Galilei në vitin 1610 i cili i vëzhgoi ato me një teleskop. Pamja e parë "nga afër" e unazave ishte nga anija kozmike Pioneer 11 e cila fluturoi pranë Saturnit më 1 shtator të vitit 1971.

Unazat e Saturnit përbëhen nga miliarda grimca që variojnë në madhësi nga kokrra të vogla pluhuri deri te objekte të mëdha si malet. Këto janë të përbëra nga copa akulli dhe shkëmbi, që besohet se kanë ardhur nga asteroide, kometa apo edhe hëna, që janë ndarë para se të arrinin në planet.

Unazat e Saturnit ndahen në 7 grupe, të emërtuara në mënyrë alfabetike sipas renditjes së zbulimit të tyre (nga jashtë nga Saturni; D, C, B, A, F, G dhe E). Unaza F mbahet në vend nga dy nga hënat e Saturnit, Prometeu dhe Pandora, këto quhen "hënat e bariut". Satelitë të tjerë janë përgjegjës për krijimin e ndarjeve në unaza.

Atmosfera e Saturnit

Atmosfera e Saturnit përbëhet kryesisht nga hidrogjen (96%) dhe helium (3%) me gjurmë të substancave të tjera si metani, amoniaku, acetileni, etani, propani dhe fosfina. Erërat në pjesën e sipërme të atmosferës mund të arrijnë shpejtësinë 500 metra në sekondë, të kombinuara me nxehtësinë që ngrihet nga brendësia e planetit krijojnë breza të verdhë dhe ari.