The Spectator- Në kujtimet e saj, Raisa Gorbacheva kujton momentin kur burri i saj u kthye nga burokrat në reformator. 

“Jam në vitin e shtatë të punës në Moskë”, i tha ai teksa po ecnin së bashku një mbrëmje. 

“Megjithatë ka qenë e pamundur të bësh diçka të rëndësishme, në shkallë të gjerë, të përgatitur siç duhet. Është si një mur me tulla - por jeta kërkon veprim. Jo, nuk mund të vazhdojmë të jetojmë më kështu.' 

Ishte hera e parë, shkruante ajo, që dëgjonte të thoshte fjalë të tilla. 

"Atë natë filloi një fazë e re që solli ndryshime të mëdha."

Vdekja e Mikhail Gorbaçovit këtë javë ka çuar në shumë analiza të trashëgimisë së tij. 

Ai u admirua më shumë në Perëndim sesa në Rusi. 

Kur ai fitoi Çmimin Nobel për Paqen, kritikët e tij vunë re se çmimi nuk ishte për ekonominë. 

Ndërsa vendet në Evropën Lindore rifituan shtetësinë dhe fituan demokraci dhe prosperitet, Rusia rrëshqiti në anarki dhe gangsterizëm.

 Rezultatet e këtij dështimi qëndrojnë para nesh tani: ka edhe një herë luftë në Evropë, çmimet e energjisë po rriten dhe miliona kanë frikë nga një dimër  i mjerushëm dhe nga varfëria.

Kriza aktuale i ka rrënjët edhe në mendjemadhësinë perëndimore që pasoi fundin e Luftës së Ftohtë.

 Ekziston ende një mit i përhapur se Perëndimi 'fitoi' dhe se Gorbaçovi në mënyrë efektive pranoi se loja komuniste kishte përfunduar.

 Në realitet, megjithëse Gorbaçovi mund ta ketë varrosur BRSS, ai ishte një marksist i përkushtuar – leninist, qëllimi i të cilit – të cilin ai e deklaroi privatisht dhe publikisht – ishte “përsosja, përmirësimi, përshpejtimi dhe më në fund ristrukturimi” (ose perestrojka ) e sistemit komunist.

Nuk pati një betejë të madhe globale idesh që përfundoi me fitoren e demokracisë dhe sipërmarrjes së lirë – edhe pse i përshtatej botës demokratike të pretendonte ndryshe.

 Ishte naive të supozohej se Rusia do të imitonte natyrshëm Perëndimin. 

Gjermania mendoi: pse të mos pranojë gaz të lirë nga Putini?

 Dukej e paimagjinueshme që Rusia, ekonomia e së cilës ishte më e vogël se ajo e Italisë, mund të ishte një kërcënim.

 Me siguri kolapsi i BRSS u kishte dhënë rusëve një mësim të vështirë se cili sistem i menaxhonte gjërat më së miri.

Asnjë mësim i tillë nuk u pranua kurrë në Moskë. 

Gorbaçovi shihej si një i shitur. 

Vladimir Putin e ka quajtur rënien e Bashkimit Sovjetik 'katastrofën më të madhe gjeopolitike të shekullit'. 

Kur Putin foli për rikrijimin e një perandorie të popullit rus – Russkiy Mirin e tij – komentet e tij u injoruan ose u përqeshën nga shumë në Perëndim. 

A nuk u shuan ambicie të tilla me Gorbaçovin dhe debaklin e Afganistanit? 

Me siguri nuk do të kishte mbështetje popullore për një aventurizëm kaq të çmendur?

BRSS u shemb nën kontradiktat e veta. 

Ajo u falimentua nga gara e armëve bërthamore dhe shteti i saj njëpartiak që dështoi në një epokë post-industriale. 

Por nuk ka pasur kurrë ndonjë ekuivalent të vërtetë rus të revolucioneve popullore që i dhanë fund komunizmit në Evropën Lindore. 

Kjo ka rëndësi, sepse ka pak arsye për të menduar se një revolucion popullor do ta rrëzojë Vladimir Putinin. 

Ata që dëshirojnë të luftojnë për ndryshim janë të penguar. 

Alexei Navalny, kundërshtari kryesor i Putinit, u kthye nga mërgimi për t'u burgosur. 

Putini, duke dashur t'u tregonte rusëve dhe botës se çfarë fati i ndodh kritikëve të tij, ishte i lumtur që e la atë ta thoshte këtë.

Është e mundur të bëjmë paralele me ditët e fundit të Bashkimit Sovjetik. 

Ekonomia gangstere e Putinit po çon në të njëjtin stagnim ekonomik që pushtoi BRSS atëherë. 

Një nga gozhdat në arkivolin e regjimit sovjetik ishte lufta dhjetëvjeçare në Afganistan, në të cilën 13,000 ushtarë humbën jetën dhe autoritetet nuk ishin në gjendje të justifikonin humbjet për një publik skeptik. 

Në vetëm gjashtë muaj, edhe më shumë jetë ruse janë humbur në Ukrainë dhe ngurrimi i Putinit për të institutit të rekrutimit sugjeron se ai nuk dëshiron ta shtyjë opinionin publik shumë larg.

 Por nuk ka asnjë shenjë të kundërshtimit efektiv ndaj Putinit, apo ndonjë arsye për të besuar se ai nuk do të zëvendësohej nga dikush më i keq nëse do të largohej.

Vendi, shembulli i të cilit ofron më shumë gëzim për rusët që duan reforma është Ukraina.

 Pas pavarësisë së tij në 1991, vendi ndoqi prejardhjen post-sovjetike të Rusisë në kaos. 

Pushteti u mor nga oligarkët dhe kriminelët e organizuar. 

Por me kalimin e viteve, rebelimi popullor – Revolucioni Portokalli i 2004 dhe Revolucioni Maidan 2014 – treguan se publiku do të revoltohej kundër korrupsionit dhe do të rrëzonte presidentët nëse ishte e nevojshme. 

Kishte një kërkesë për diçka më të mirë. 

Ngadalë, por në mënyrë të pamohueshme, ja ku po shkonte Ukraina.

Kërcënimi i vërtetë që Volodymyr Zelensky i paraqiti Kremlinit ishte se ai tregoi se reforma ishte e mundur. 

Para pushtimit, Ukraina po tërhiqte investime dhe po krijonte prosperitet.

 Oligarkët e saj po bëheshin vazhdimisht më pak të fuqishëm dhe ndonjëherë po dërgoheshin në arrati. 

E gjithë qëllimi i zgjedhjes së një aktori televiziv si president ishte që, si një rishtar politik, ai të mos komprometohej siç kishin qenë drejtuesit e mëparshëm. 

Ukraina kishte probleme të thella me korrupsionin – ka ende tani.

 Por vendi po pastronte, po liberalizonte dhe po u tregonte fqinjëve se çfarë ishte e mundur. 

Ky është eksperimenti që Kremlini kërkoi t'i jepte fund.

Populli rus sot është gjithashtu viktimë e Putinit.

 Miliona prej tyre do të mendojnë, siç bëri Gorbaçovi, se 'ne nuk mund të vazhdojmë të jetojmë më kështu'. 

Por ata duhet të shohin se ekziston një alternativë e mundshme. 

Gorbaçovi citonte poetin rus Apollon Maykov: "Sa më e errët të jetë nata, aq më të ndritshme janë yjet". 

Ata që duan një Rusi më të mirë kanë nevojë të madhe për arsye për të shpresuar.