Gazetat rumune hesht?n, ato kroat? brohorit?n. Çfar? shkruante shtypi europiano-lindor p?r r?nien e Murit t? Berlinit 30 vjet m? par??

Nga Deutsche Welle

N?se lexon gazetat e Rumanis? t? 11 n?ntorit 1989, t? duket, se nuk ka ndodhur asgj? e r?nd?sishme n? bot?. Me p?rjashtim t? "fjalimit mjesht?ror t? shokut Nicolae Ceausescu n? plenumin e zgjeruar t? Komitetit Qendror t? Partis? Komuniste t? Rumanis?", sikurse shkruan organi i partis? "Scînteia" ("Shk?ndija"), n? t? cilin kreu i shtetit dhe i partis? rumune l?vdonte me t? madhe "programin e shk?lqyer p?r pun?n dhe luft?n revolucionare t? t? gjith? popullit si dhe p?r "plot?simin shembullor t? detyrave ekonomike". Ajo q? po ndodhte 1500 km n? veri-per?ndim t? Bukureshtit, n? Berlinin e ndar?, gjat? k?tyre dit?ve, nuk p?rmendet me asnj? fjal?. N? vend t? k?saj theksohet fort socializmi si "rruga e zhvillimit t? lir? e t? pavarur t? popujve".

Edhe n? Bullgari nuk ndihet entuziaz?m p?r r?nien e Murit: Gazeta "Rabotnitschesko delo" ("Vepra e Pun?tor?ve"), organi i shtypit i Paris? Komuniste bullgare, fare skajsh?m i kushton nj? lajm plenumit t? dhjet? triditor t? Partis? s? Bashkuar Socialiste (SED) dhe publikon list?n e an?tar?ve t? Komitetit Qendror, q? "duhet t? largohen p?r arsye disiplinore". Kushtet e reja p?r udh?timet jasht? vendit p?rmenden n? gazet? m? 10.11.1989, por autori i tekstit duke cituar fjal?t e Günther Schabowskit qart?son, se arsyet p?r ekzistenc?n e murit nuk jan? zhdukur, pavar?sisht se ai tani ?sht? i kaluesh?m. Fjala "mur" vendoset n? thonj?za sikur ai t? mos kishte ekzistuar ndonj?her? e sikur t? ishte nj? term i gabuar (kjo sepse n? zhargonin e udh?heqjeve t? partive socialiste muri quhej "mur mbrojt?s").

Por nj? koment i shkurt?r i pozicionuar n? m?nyr? diskrete n? faqen 4 t? gazet?s "Trud" ("Puna"), organ i shtypit t? sindikatave, jep nj? p?rshkrim vizionar t? ngjarjeve: "K?tej e tutje do t? flitet m? shum? p?r ndarjen, se sa deri m? sot", parashikonte autori Dragomir Draganov m? 14.11.1989. N? fakt sot - 30 vjet pas r?nies s? Murit - n? Gjermani ende diskutohet p?r dallimet mes lindjes e per?ndimit t? Gjermanis?, si p.sh. lidhur me nivelin e pensioneve dhe t? rrogave ose p?r  vendet e pun?s. Autori shkruan m? tej: "N? RDGJ ka pasur arritje t? r?nd?sishme sociale, q? tani (sh?n. red. pas r?nies s? murit) nuk duhen l?n? pas dore."

G?zim n? Kroaci dhe n? Poloni

N? Kroaci n? t? kund?rt shtypi ishte euforik. N? plot kat?r faqe gazeta m? e madhe "Ve?ernji list" shkruan p?r ngjarjet n? Berlin. Nj? fotografi e nj? burri pran? murit me çekiç n? dor? ka si diçitur?:  "N? k?to goditje çekiçi duket se ?sht? akumuluar indinjata e t? gjitha viteve, q? kan? kaluar pas Murit t? Berlinit." N? Berlin mbizot?ron "atmosfer? si n? koh?n e karnavaleve". Me nj? ton t? leht? sarkastik "Ve?ernji list" citon ish-kreun e shtetit n? RDGJ Erich Hoenecker, i cili n? fillim t? vitit kishte th?n?, se Muri do t? qendroj? edhe n? 100 vjet.

N? nj? tjet?r artikull n? t? nj?jtin num?r t? k?saj gazete shkruhet, se Kremlini ka pasur dijeni qysh m? par? p?r k?to zhvillime, meq?n?se z?vend?si i Honeckerit, Egon Krenz, n? fillim t? n?ntorit ishte takuar me Michail Gorbatschowin n? Mosk? dhe ia ka paraqitur atij me siguri planet e tij. N? numrin e saj m? 10.11.1989 gazeta kroate shpreh mendimin, se ngjarjet e kthes?s politike nuk ishin spontane dhe t? paparashikueshme.

Raportim i menj?hersh?m n? Poloni dhe n? Bashkimin Sovjetik

Gazeta polake "Gazeta Wyborcza" e titullon artikullin e saj asokohe "Europa pa Mur" dhe shkruan: "askush nuk e di se çfar? pasojash do t? ket? r?nia faktike e Murit t? Berlinit. Megjithat?: Ësht? nj? zhvillim i pakthyesh?m: T? sht?nat kund?r njer?zve kan? marr? fund. N? Berlin, n? zem?r t? Europ?s, n? luft?n e liris? kund?r telave me gjemba, ka fituar liria."

"Punonj?sit e kufirit b?jn? vet?m sehir, kur njer?zit n? grupe kap?rcejn? Murin ose ulen mbi k?t? Mur, ku çdo vit jan? vrar? gjat? tentaiva p?r t'u arratisur shum? njer?z", shkruan gazeta hungareze  Zeitung Népszava ( "Z?ri i Popullit") p?r ngjarjet n? qytetin e ndar?.  "Berlini feston", shkruan gazeta Népszabadság ("Liria e Popullit") duke e quajtur murin si "simbol i s? shkuar?s" n? reportazhin e saj nga Berlini.

Edhe shtypi n? Bashkimin Sovjetik i kushton v?mendje ngjarjeve aktuale n? Berlin. "Iswestija" ("Lajmet") m? 10.11.1989 shkruan p?r "dit? dramatike" n? RDGJ. Gjithashtu raportohet gjer?sisht p?r fjalimin e Egon Krenz mbi p?rt?ritjen dhe zbutjen e rregullave p?r udh?timet jasht? vendit.

"Neues Deutschland" dhe raportimi n? RDGJ

Por si raportohej n? vet RDGJ p?r ngjarjet? Shtypi p?rpiqej t'i minimizonte k?to zhvillime, madje edhe t'i keqinterpretonte. Fajin p?r situat?n aktuale e ka Per?ndimi, shkruan gazeta "Neues Deutschland", organi qendror i SED-s?. Ajo citon Rudi Mittag, z?vend?sministrin p?r Sigurin? e Shtetit, i cili b?n fjal? p?r "nd?rhyrje t? hapura t? politikan?ve dhe t? mediave nga RFGJ n? ç?shtjet tona t? brendshme". "T? tilla k?rkesa imponuese e revanshiste ndikojn? ndjesh?m n? ashp?rsimin e situat?s." M? tej gazeta citon nj? fjalim t? z?dh?n?sit t? Ministris? s? Jashtme t? Bashkimit Sovjetik, Gennadi Gerassimow, se muri nuk ?sht? zhdukur, edhe pse disa komente n? Per?ndim synojn? t? krijojn? k?t? p?rshtypje. Gerassimow kujton edhe fjal?t e Egon Krenz, q? kufiri shtet?ror i RDGJ-s? nuk sh?rben p?r t? penguar kontaktet mes njer?zve.

N? vend t? raportimit p?r ngjarjet p?rgjat? Murit, "Neues Deutschland" fokusohet tek takimi mes Johannes Rau, askohe n?nkryetar i SPD-s? dhe kryeminist?r i landit t? Renanis? Veriore – Vestfalis?, dhe Egon Krenz. N? k?t? takim ky i fundit si sekretar i p?rgjithsh?m i SED-s? informonte koleg?t gjermano-per?ndimor? p?r "hapat konsekuent? p?r rip?rt?ritjen n? politik?, ekonomi dhe shoq?ri". Q?llimi, sipas tij, ?sht? nj? rip?rt?ritje duke u nisur nga interesat dhe nevojat e popullit, synohet q? socializmi t? form?sohet m? josh?s dhe m? me vler? jetese p?r secilin qytetar.

An?tari i Komitetit Qendror Kurt Hager citohet me fjal?t vet?kritike: "M? duhet t? them, se un? me sa duket vazhdimisht jam larguar – ndon?se m? ?sht? th?n? qart? – prej jet?s reale, faktike, prej asaj q? ndodh n? nd?rmarrje apo n?p?r dyqane e diku tjet?r." Vet?m nj? fotografi t? vog?l me mbishkrimin "Shum? l?vizje n? pikat kufitare " i kushton kjo gazet? ngjarjeve p?rgjat? Murit.

Edhe disa njer?z n? rrug? citohen: "Gj? e mir?! Sot n? mbr?mje jemi kthyer", thot? nj? kalimtar. Nj? tjet?r i p?rgjigjet pyetjes se cilat jan? dallimet: "Rrug?t nuk duken ndryshe nga ato n? Prenzlauer Berg, sgurisht q? dyqanet jan? m? t? larmishme, oferta ?sht? impresionuese, por n? sht?pi ndihem n? an?n tjet?r. Aty kam pun?n, nj? banes? t? bukur, nj? vend n? kop?sht p?r Nicolen."