Një ish-kryeministër është bërë i pari në Maltë ndaj të cilit është bërë një padi penale për një skandal korrupsioni.

Ish-kryeministri maltez Joseph Muscat është në mesin e disa ish-zyrtarëve dhe aktualë në ishullin mesdhetarë që përballet me akuza penale në një skandal korrupsioni mbi një skemë për t'ia shitur spitalet publike një kompanie private.

Akuzat, të cilat lidhen kryesisht me pastrim parash, u ngritën nga prokurorët të hënën, por vetë marrëveshja e spitalit daton në vitin 2015 dhe ka qenë objekt i vendimeve të shumta të gjykatave civile, auditimeve dhe raporteve hetimore.

Muscat e ka mohuar keqbërjen, duke shkruar në një postim në Facebook se nëse akuzat nuk do të ishin aq serioze, do të ishin “për të qeshur”.

Ekspertët thanë se kjo ishte hera e parë në Maltë që është ngritur kallëzim penal kundër një ish-kryeministri.

Ndërsa raporti i plotë i hetimit që rezultoi në këto akuza nuk është ende publik, ja një vështrim në sfondin e skandalit.

Kontrata spitalore i është dhënë një kompanie “pa përvojë në sektorin e shëndetësisë”

Pas një thirrjeje për propozime konkurruese, qeveria e Maltës nënshkroi një marrëveshje me një kompani private të quajtur Vitals Global Healthcare (VGH) Ltd në 2015 për të rizhvilluar dhe funksionuar tre spitale publike.

Procesi për dhënien e asaj kontrate më vonë u vu në pikëpyetje.

Zyra Kombëtare e Auditimit të Maltës tha në vitin 2020 se puna e qeverisë për të verifikuar marrëveshjen me VGH dhe kapacitetin e saj për të drejtuar tre spitale publike ishte "jashtëzakonisht e pamjaftueshme".

Një shqetësim i veçantë ishte se VGH nuk dihej se "kishte përvojë në sektorin e shëndetësisë", thanë sindikatat malteze në një letër që kërkonte auditimin.

Në të vërtetë, auditorët konfirmuan se VGH nuk dha prova të mjaftueshme se kishte përvojë në menaxhimin e kujdesit shëndetësor, dhe megjithatë ajo u zgjodh nga qeveria për një kontratë 30-vjeçare, shumë miliardë euro për të menaxhuar spitalet publike.

Kontrata iu transferua në 2018 një kompanie të quajtur Steward Health Care e cila drejton më shumë se 30 spitale në SHBA dhe duket se ka krijuar një zyrë ndërkombëtare atë vit.

Marrëveshja u anulua nga gjykata për shkak të mashtrimit

Një gjykatë civile malteze e anuloi marrëveshjen në shkurt 2023 pasi një politikan opozitar ngriti një çështje kundër saj.

Gjykata tha se qeveria malteze kishte nënshkruar një Memorandum Mirëkuptimi në vitin 2014 me një grup investitorësh që më vonë formuan VGH me idenë se do të merrte në dorë spitalet.

Ka pasur edhe shqetësime për transferimin e kontratës te Steward.

Në vitin 2021, gazeta Times of Malta raportoi se Muscat kishte marrë para nga firma zvicerane Accutor, e cila kishte marrë miliona nga Steward gjatë marrjes së spitalit. Investitorët e VGH u paguan gjithashtu nga firma zvicerane, sipas raportimit të gazetës.

"Puna që kam kryer gjatë disa muajve nuk ishte në asnjë mënyrë e lidhur me projektet që lidhen me Qeverinë Malteze," u përgjigj Muscat në një postim në Facebook të vitit 2021 për artikullin.

Steward International tha në një deklaratë se firma zvicerane ishte e angazhuar për "shërbime legjitime biznesi gjatë kësaj periudhe" dhe se kompania nuk kishte një "marrëdhënie tregtare apo të tjera" me Muscat.

Zyra Kombëtare e Auditimit tha në maj 2023 se llogaritë kontradiktore dhe mungesa e të dhënave të ndërveprimeve fillestare midis qeverisë dhe Steward Health Care ishin shqetësues dhe "jotransparente".

“Marrëveshje e fshehtë” mes qeverisë dhe kompanive

Gjykatësi që vendosi të anulonte kontratat e spitalit në shkurt 2023 zbuloi se mashtrimi ishte kryer përpara se VGH t'i jepej kontrata, pasi ajo e mori kontratën dhe kur Steward mori përsipër detyrimet kontraktuale të VGH, sipas dokumenteve të gjykatës.