Për pjesën më të madhe të historisë së saj të pasluftës, Gjermania ishte një vend prosperiteti dhe stabiliteti politik. Tani, ekonomia e saj është në stanjacion dhe harmonia sociale ia ka lënë vendin pakënaqësisë dhe ndarjes.

Shpërndarja jashtëzakonisht e pabarabartë e pasurisë së Gjermanisë është një shkak i nënvlerësuar i vështirësive të saj: 10% e familjeve kanë asete neto me vlerë të paktën 725.000 euro dhe kontrollojnë më shumë se gjysmën e pasurisë së vendit, ndërsa 40% e familjeve kanë më së shumti asete me vlerë 44.000 euro, sipas një sondazhi të Bundesbank.

Duke pasur parasysh rënien e infrastrukturës, inflacionit dhe humbjes së gazit të lirë rus – shqetësimi ekonomik i bën gjermanët të prirur ndaj argumenteve anësore se standardet e tyre të jetesës janë nën kërcënim dhe qeveria ka humbur kontaktin me shoqërinë. Në terma afatgjatë, ekonomia më e madhe e Europës duhet të reformojë sistemin e saj të taksave të rënda për fuqinë punëtore dhe të promovojë një shpërndarje më të gjerë të kapitalit.

Fermerët e zemëruar kanë bllokuar rrugët në të gjithë vendin ditët e fundit, për të protestuar ndaj shkurtimeve në subvencionet e fermave. Atyre iu janë bashkuar mbështetësit e Alternativës për Gjermaninë (AfD) të ekstremit të djathtë, të cilët fajësojnë pritjen e emigrantëve në vend për problemet fiskale dhe ekonomike. Pothuajse një e katërta e popullsisë thotë se do të votonte AfD nëse zgjedhjet do të mbaheshin sot – një shifër që mund të rritet përpara zgjedhjeve kombëtare të vitit të ardhshëm.

Qeveria federale është në trazira pasi muajin e kaluar u detyrua të kërkonte 17 miliardë euro në buxhetin e këtij viti pasi Gjykata Kushtetuese vendosi se përpjekja e saj për të ripërdorur fondet e papërdorura të pandemisë për investimet për klimën ishte e paligjshme. Por prosperiteti i përbashkët është pjesërisht një mit: pabarazia është e lartë sipas standardeve europiane dhe pasuria mesatare neto prej rreth 106.000 euro është shumë më poshtë mesatares së Eurozonës prej rreth 150.000 euro.

Natyrisht, ekziston argumenti se gjermanët nuk kanë nevojë për shumë para për të jetuar rehat për shkak të shërbimeve publike cilësore: kopshti i fëmijëve është falas në disa shtete federale, siç janë tarifat e shkollimit në universitetet publike. Kohët e fundit, sindikatat kanë fituar rritje pagash, ndërsa depozituesit kanë siguruar norma më të larta interesi për depozitat bankare. Edhe fermerët kanë të ardhura më të larta. Megjithatë, më pak se gjysma e familjeve zotërojnë një shtëpi dhe për këtë arsye nuk kanë përfituar nga rritja e çmimeve të pronës – pasuria mesatare e familjeve gjermane me qira është vetëm 16.000 euro, sipas Bundesbank.

Ndërkohë, vetëm një në gjashtë gjermanë investon në bursë. Në vitin 2019, kancelari gjerman Olaf Scholz, i cili në atë kohë ishte ministër i financave, zbuloi se ai i mbante të gjitha paratë e tij në një llogari bankare me rendiment të ulët. Ndërsa rrëfimi i tij mund të ketë fituar simpatinë e investitorëve të kujdesshëm të Gjermanisë, ai tregoi shumë për qëndrimin vetëshkatërrues të vendit ndaj investimeve.

Pjesa më e madhe e pasurisë së Gjermanisë mbahet nga kompanitë e vogla dhe të mesme private, familjare të njohura si ‘Mittelstand’. Ato janë një motor që krijon vende pune, por prosperiteti i tyre mbështet tepricat e llogarisë korente për të cilat shpesh kritikohet Gjermania, duke kontribuar në pabarazinë dhe duke shtypur konsumin e brendshëm, sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar. Për një kohë të gjatë, lulëzimi i eksporteve të Gjermanisë dhe tepricat buxhetore i shmangën këto vështirësi, por dobësitë e modelit të saj ekonomik tani janë bërë të dukshme. GDP u tkurr me 0.3 % në 2023-shin dhe ekonomia mund të rritet vetëm 0.3 % këtë vit, sipas ekonomistëve të anketuar nga Bloomberg.

Një popullsi në plakje po rëndon gjithashtu sistemin bujar të sigurimeve shoqërore të Gjermanisë. Pa reforma, përqindja e buxhetit të shtetit të shpenzuar për pensionet mund të rritet në më shumë se gjysma deri në vitin 2050, krahasuar me rreth një të katërtën sot. Plani i ministrit të financave Christian Lindner për të mbështetur sistemin e pensioneve me një fond sovran gjerman të pasurisë të financuar nga borxhi dhe investimet e kapitalit ndërkombëtar nuk mjafton për të mbyllur hendekun e financimit.

Më shumë se 9.000 gjermanë kanë një vlerë neto prej të paktën 50 milionë dollarë, përqendrimi i tretë më i lartë i pasurisë në planet. Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik – OECD dhe ekonomistët kryesorë gjermanë kanë kritikuar prej kohësh sistemin e taksave të vendit sepse barra është shumë e anuar drejt pagave, ndërsa taksat mbi pronën dhe trashëgiminë janë të ulëta.

Për shembull, ka përjashtime gjithëpërfshirëse nga tatimi mbi trashëgiminë për pronarët e bizneseve, me arsyetimin se vendet e punës dhe investimet mund të jenë në rrezik. Këto rregulla janë shumë strikte dhe rezultati është se taksat mbi trashëgimitë e mëdha janë shpesh më të ulëta se sa për një trashëgimi më të vogël.

Ironia e mbështetjes në rritje të AfD-së është se shumë nga mbështetësit e saj me të ardhura të ulëta do të përfitojnë pak nga programi i saj, i cili përfshin kundërshtimin e taksave mbi pronën, pasurinë dhe trashëgiminë. Të ndihmosh më shumë njerëz të marrin pjesë në përfitimet e prosperitetit ekonomik do të ndihmonte shumë në uljen e mbështetjes për partitë radikale politike dhe zbutjen e zemërimit që tani po vlon në Gjermani.