Gjykata e Lartë e SHBA-së pritet të vendosë nëse ish-presidenti Donald Trump mund të vazhdojë të kandidojë për Shtëpinë e Bardhë.

Trump të mërkurën apeloi një vendim nga Gjykata e Lartë e Kolorados se ai nuk kualifikohet për presidencën, sepse ka shkelur një nen kushtetues të përdorur rrallë për funksionarët "e përfshirë në kryengritje". Të martën, ai apeloi një vendim të ngjashëm nga sekretarja demokrate e shtetit të Meinit, por është apeli i Kolorados ai që është më i rëndësishmi.

Kjo për shkak se gjykata më e lartë e vendit nuk ka vendosur kurrë më parë mbi Seksionin 3 të Amendamentit të 14-të, të miratuar në vitin 1868 për të parandaluar Konfederatat të rifitojnë postet e tyre të mëparshme qeveritare. Çfarëdo që Gjykata e Lartë vendos që zbatohet në Kolorado do të zbatohet në të gjitha 49 shtetet e tjera, duke përfshirë Meinin.

Trump mbetet në fletën e votimit në të dy shtetet derisa të kryhen apelimet.

 

ÇFARË ËSHTË SEKSIONI 3?

Dispozita është vetëm dy fjali dhe duket relativisht e drejtpërdrejtë.

Seksioni 3 thotë: "Asnjë person nuk duhet të jetë senator ose përfaqësues në kongres, ose zgjedhës i presidentit dhe zëvendëspresidentit, ose të mbajë ndonjë detyrë, civile ose ushtarake, nën Shtetet e Bashkuara ose nën ndonjë shtet, i cili, pasi ka bërë më parë një betim, si anëtar i Kongresit, ose si funksionar i Shteteve të Bashkuara, ose si anëtar i çdo legjislativi të shtetit, ose si zyrtar ekzekutiv ose gjyqësor i çdo shteti, për të mbështetur Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara, që është përfshirë në kryengritje ose rebelim kundër të barabartëve, ose i ka dhënë ndihmë ose ngushëllim armiqve të tij. Por Kongresi me votën e dy të tretave të secilës Dhomë mund ta heqë këtë dispozitë."

E bukur dhe e thjeshtë, apo jo?

Jo aq shpejt, thonë avokatët e Trump-it.

ÇFARË ARGUMENTON EKIPI LIGJOR I TRUMP-IT?

Avokatët e Trump-it thonë se kjo pjesë e Kushtetutës nuk kishte për qëllim të zbatohej për presidentin. Vini re se si përmend në mënyrë specifike zgjedhësit, senatorët dhe përfaqësuesit, por jo presidencën, thonë ata.

Gjithashtu, thotë ata që bëjnë betimin për të "mbështetur" Shtetet e Bashkuara, por betimi presidencial nuk e përdor atë fjalë - përkundrazi, Kushtetuta kërkon që presidentët të thonë se do ta "ruajnë dhe mbrojnë" dokumentin. Dhe, së fundi, Seksioni 3 flet për çdo "fnksionar" tjetër të Shteteve të Bashkuara, por avokatët e Trump-it argumentojnë se gjuha është menduar të zbatohet për të emëruarit presidencialë, jo për presidentin aktual.

Kjo ishte e mjaftueshme për të bindur gjyqtarin fillestar të Denverit që dëgjoi çështjen, i cili ra dakord se nuk ishte e qartë se Seksioni 3 zbatohej për presidentin. Por vendimi i atij gjyqtari u anulua nga Gjykata e Lartë e Kolorados.

Pjesa më e madhe e gjykatës më të lartë të shtetit shkroi: "Presidenti Trump na kërkon të theksojmë se Seksioni 3 skualifikon çdo kryengritës që thyen betimin, përveç atij më të fuqishmit dhe se ai i ndalon shkelësit e betimit nga pothuajse çdo zyrë, si shtetërore dhe federale, përveç asaj më të lartë në toka."

CILAT JANË ARGUMENTET E TJERA TË EKIPIT TRUMP?

Avokatët e tij pretendojnë se pyetja se kush mbulohet nga një nen i përdorur rrallë, dikur i errët, është politike dhe nuk mund të vendoset nga gjyqtarë të pazgjedhur. Ata pretendojnë se 6 janari nuk ishte kryengritje – nuk ishte e përhapur, thonë ata, dhe nuk përfshinte sasi të mëdha armësh zjarri apo shenja të tjera rebelimi. Ata thonë se Trump nuk u "angazhua" në asgjë atë ditë përveç ushtrimit të të drejtave të tij të mbrojtura të fjalës së lirë.

Argumenti i tyre përfundimtar është ai që bindi tre nga shtatë gjyqtarët kundërshtues të gjykatës së lartë të Kolorados – mënyra ad hoc me të cilën gjykata doli në përfundimin se Trump shkeli Seksionin 3, shkeli të drejtat e procesit të rregullt ligjor të ish-presidentit. Ata pretendojnë se ai kishte të drejtë për një proces ligjor të strukturuar, kundërshtar, në vend që një gjykatë në Kolorado të përpiqej të kuptonte nëse Kushtetuta zbatohej për të.

Kjo vjen në natyrën e paprecedentë të rasteve. Seksioni 3 është përdorur rrallë pasi një amnisti e Kongresit të vitit 1872 përjashtoi shumicën e ish-konfederatave nga ai. Gjykata e Lartë e SHBA-së nuk ka dëgjuar kurrë një rast të tillë. Argumentet rreth precedentëve ligjorë kthehen në një opinion të vetëm të vitit 1869 nga Shefi i Gjykatës Salmon Chase, i cili po dëgjonte një apel si gjykatës qarku dhe jo për gjykatën e lartë.

Kritikët e Trump-it kanë ngritur dhjetëra padi duke kërkuar ta skualifikojnë atë dhe të gjitha dështuan deri në Kolorado. Por zakonisht dështuan sepse gjyqtarët iu shmangën çështjeve kushtetuese ose u deklaruan të pakualifikuar për të vendosur mbi to. Duke supozuar se e merr çështjen - dhe çdo vëzhgues e pret këtë - Gjykatës së Lartë nuk i mbetet shumë vend për shmangie.

ÇFARË DO TË BËJË GJYKATA E LARTË DHE KUR?

Partia Republikane e Kolorados ka apeluar tashmë vendimin e Kolorados, kështu që gjyqtarët kanë pasur kohë të mendojnë se çfarë do të bëjnë.

Gjykata e Lartë ka dhjetra mënyra të ndryshme për të vendosur.

Ajo mund të mbështesë vendimin e Kolorados dhe të thotë se Trump nuk është më i kualifikuar për të qenë president.

Gjykata mund të thotë se Trump është i kualifikuar për të qenë president. Kjo do t'i jepte fund të gjitha sfidave të Seksionit 3, përfshirë edhe në Mein.

Mund ta bëjë shmangien duke anashkaluar Koloradon në një teknikë në lidhje me procedurat e përdorura për ta çuar çështjen atje dhe të vendoset për një rast tjetër në vjeshtë.

Mund të thuhet se Kongresi merr vendimin përfundimtar.

Kur gjykata mund të vendosë është një tjetër mister. Në çështjen Bush kundër Gore, në rastin e vitit 2000 që i dha fund rinumërimit në Florida dhe e bëri George W. Bushin president, gjykata vendosi brenda tre ditësh. Gjykata gjithashtu mund të lëvizë ngadalë e të presë deri në fund të mandatit të saj më 30 qershor për të vendosur.

Natyrisht, kjo mund t'i hapë derën më shumë kaosi dhe ta lërë të pasigurt gjatë zgjedhjeve paraprake nëse republikanët votojnë për dikë të kualifikuar për të qenë president. Kjo është arsyeja pse të gjitha palët kanë kërkuar një ankim të përshpejtuar dhe një vendim sa më shpejt të jetë e mundur.

A NUK DO TË VENDOSIN REPUBLIKANËT PËR TRUMP-IN?

Shtatë gjyqtarët e Gjykatës së Lartë të Kolorados u emëruan të gjithë nga demokratët. Gjashtë nga nëntë gjyqtarët e Gjykatës së Lartë të SHBA-së u emëruan nga republikanët, tre nga Trump.

Por gjykata e Kolorados vendosi 4-3. Shumica citoi një vendim nga Neil Gorsuch, një prej të emëruarve konservatorë të Gjykatës së Lartë të Trump-it, kur ai ishte gjyqtar federal në Kolorado. Ai vendosi atëherë se shteti e mbajti siç duhet një qytetar të natyralizuar të lindur në Guajana jashtë fletëvotimit presidencial sepse ai nuk plotësonte kualifikimet kushtetuese.

Demokratët tashmë kanë filluar të sugjerojnë që gjyqtari Clarence Thomas duhet të tërhiqet, sepse gruaja e tij, një aktiviste republikane, mbështeti përpjekjen e Trump për të përmbysur humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 2020 ndaj presidentit Joe Biden. Thomas e ka hequr veten vetëm nga një rast tjetër në lidhje me zgjedhjet e vitit 2020 dhe deri më tani njerëzit që përpiqen të skualifikojnë Trumpin nuk i kanë kërkuar që ta bëjë këtë këtu.

Disa nga mbështetësit më të fortë të përdorimit të Seksionit 3 kundër Trump kanë qenë teoricienë dhe avokatë të shquar konservatorë ligjorë, të cilët argumentojnë se gjykatat duhet të ndjekin fjalët aktuale të Kushtetutës. Ata argumentojnë se këtu nuk ka vend për shmangie – Trump është i skualifikuar qartë.

Pyetja nëse Trump është i kualifikuar nuk ka thyer linjat tradicionale partiake në botën ligjore, pjesërisht për shkak se kjo është një bazë ligjore krejtësisht e re, është e vështirë të parashikohet se si do të vendosin drejtësitë individuale bazuar në ideologjinë e tyre.

Por arsyeja pse shumica e vëzhguesve ligjorë presin që Trump të fitojë në gjykatën e lartë është sepse gjykatat janë shumë hezituese për të kufizuar zgjedhjet e votuesve. Ekziston edhe një term për këtë - "çështja politike", nëse një mosmarrëveshje ligjore zgjidhet më mirë nga njerëzit që votuesit kanë zgjedhur për të bërë ligjet sesa nga gjyqtarë të pazgjedhur.

Nëse kjo nuk ndodh, paralajmërojnë disa kritikë, dhe fushata e Trump mbyllet me Seksionin 3, prisni që të përdoret si armë në garat politike. Imagjinoni një botë ku karriera e çdo politikani mund të përfundojë në një çast kur një gjykatë ose një zyrtar zgjedhor vendos se ai person "është përfshirë në kryengritje", paralajmërojnë ata.

Nëse gjykata e lartë s'i jep fund kësaj, paralajmërojnë ata, Trump mund të jetë vetëm fillimi./Apnews-përktheu Syri.net