Aktivistja e njohur serbe për të drejtat e njeriut, Natasha Kandiq, themeluese e Fondit për të Drejtën Humanitare ka vazhduar raportimin e saj rreth krimeve serbe dhe mosdhënien e llogarisë së tyre.

Kandiq thotë se sistemi i drejtësisë në Serbi po e mundëson vjetërsimin e lëndëve për krime lufte në Kosovë duke i zvarritur ato. Kjo për faktin se sipas saj, të akuzuarit për vrasjen e 118 civilëve në fshatrat e Pejës më shpesh nuk paraqiten nëpër seanca gjyqësore që kanë nisur shumë vite më herët.

“Nëse të akuzuarit për krime lufte në fshatrat e komunës së Pejës, ku kanë vrarë 118 civilë si pjesëtarë të VTO UJ-së, nuk vijnë në 3 nga 8 seancat e planifikuara, kjo tregon se gjyqësori është “i prishur”, që është mbështetur nga fakti se aktgjykimi i shkallës së parë është nxjerrë në vitin 2014”, shlruan Kandiq në X.

Kandiq për këtë rast, i referohet suspendimit të k Vlladan Krstoviqin, pjesëtarin aktiv të xhandarmërisë ndaj të cilit Prokuroria për Krime Lufte ka ngritur aktakuzë në rastin e Lubeniqit, pas kërkesës së Fondit për të Drejtën Humanitare (FDH).

Procesi i zvarritjes:

Departamenti për Krime Lufte në Gjykatën e Apelit në Beograd, me vendimin e tij të datës 26 shkurt 2015, e anuloi aktgjykimin e shkallës së parë në rastin e njohur si rasti ‘’Qyshku” dhe urdhëroi rigjykim.

Në një vendim të shkallës së parë, Departamenti i Krimeve të Luftës i Gjykatës së Lartë në Beograd dënoi një vit më parë komandantin e Detashmentit 177 Ushtarak-Territorial (VTO) Pejë të Ushtrisë Jugosllave dhe tetë anëtarë të tjerë të togës së ndërhyrjes dhe njësisë për luftë. krime kundër popullatës civile të cilët në prill dhe maj 1999. kryen në fshatrat Ljubenic, Zahaç, Plavljan dhe Qyshku, në rrethinën e Pejës, duke dëbuar popullatën shqiptare, djegur shtëpitë e tyre dhe plaçkitur, si dhe duke vrarë së paku 118 civilët shqiptarë.

Siç u konstatua, toga e përmendur e ndërhyrjes, shpesh e quajtur “Çakallë”, e përbërë nga vullnetarë, ishte pjesë e forcave të rregullta ushtarake dhe aktgjykimi ishte i pari para Departamentit të Krimeve të Luftës me të cilin anëtarët e Ushtrisë Jugosllave u dënuan për dëbimi dhe vrasja masive e shqiptarëve në Kosovë.

Gjykata e apelit, duke pranuar ankesat e mbrojtjes, ka anuluar vendimin për dy nga shkaqet e parashikuara në ligj. Njëra është për shkak të shkeljeve të theksuara të dispozitave të procedurës penale, të cilat konsistojnë në faktin se – si nga ligji ashtu edhe nga formulimi i aktgjykimit – “dënimi i aktgjykimit është i pakuptueshëm dhe bie ndesh me vetveten, pra me aktgjykimin nuk jep arsye për fakte vendimtare, dhe ato që jepen janë të paqarta dhe kryesisht kontradiktore”.

Kjo bazë në fakt do të thotë se, sipas konstatimit të Gjykatës së Apelit, aktgjykimi nuk ka qenë i shkruar mirë, gjegjësisht se gjykata e shkallës së parë nuk e ka shpjeguar fare ose nuk ka shpjeguar mjaft qartë, saktë dhe ligjërisht dhe logjikisht në mënyrë koherente se si ka përcaktuar disa fakte të rëndësishme dhe në bazë të të cilave ka nxjerrë konkluzione për ekzistimin dhe shkallën e fajësisë së dikujt dhe për shkak të kësaj mangësie ka dyshime për saktësinë e konkluzioneve të gjykatës së shkallës së parë.

Arsyeja e dytë është se “gjendja faktike nga aktgjykimi i kundërshtuar ka mbetur në mënyrë jo të plotë”. Gjykata e apelit pranoi pretendimet e mbrojtjes se disa nga faktet që janë vendimtare për ekzistimin e veprës penale, përgjegjësinë e të pandehurve dhe për caktimin e dënimeve nuk janë vërtetuar fare.

Fjala vjen, të dyja këto arsye janë dhënë si bazë për anulimin e aktgjykimeve edhe në sistemet e tjera juridike kombëtare. Të dy u shfaqën pothuajse në të gjitha aktgjykimet për krime lufte që u rrëzuan pjesërisht ose plotësisht. Prandaj, nuk ka asgjë atipike në vetë arsyet për anulimin e aktgjykimit në rastin “Qyshku”.

Një nga mangësitë e aktgjykimit konsiston në faktin se – sipas konstatimeve të Gjykatës së Apelit – gjykata e shkallës së parë nuk arriti të përcaktojë dhe të përshkruajë më në detaje se çfarë veprimesh kanë kryer të pandehurit individualisht në secilin prej sulmeve ndaj të katërve. fshatrat e përmendura, si rezultat i të cilave mbeti e paqartë nëse secili prej tyre ishte dënuar si bashkëkryerës për shkak se ata vetë morën pjesë në ekzekutimin e vrasjeve, dëbimeve, plaçkitjeve dhe djegieve të shtëpive, apo disa u dënuan sepse, si anëtarë të Detashmenti 177, ata morën pjesë në sulmin ndaj fshatrave gjatë të cilave u kryen të gjitha këto krime.

Gjykata e apelit i kërkon gjykatës së shkallës së parë të saktësojë veprimet e secilit prej të pandehurve në rigjykim dhe të vërtetojë pa dyshim nëse dhe si kanë marrë pjesë në kryerjen e krimit.

Duhet theksuar se me konstatimet e tilla të gjykatës së apelit nuk bëhet fjalë për faktin se nuk pajtohet me konstatimin e gjykatës së shkallës së parë se një i pandehur i caktuar ka bërë diçka, por vetëm se gjykata e shkallës së parë – e cila mund të ketë ka nxjerrë një konkluzion të bazuar mirë – atë konkluzion për fajësinë e secilit prej të akuzuarve në veçanti, ai nuk e ka shpjeguar mirë dhe në mënyrë konsistente në aktgjykim dhe se vetëm kur një përfundim i tillë shpjegohet dhe individualizohet mjaftueshëm saktë, gjykata e shkallës së dytë do të të jetë në gjendje të marrë një vendim nëse do ta konfirmojë apo jo.

Gjithashtu nuk është rasti kur gjykata e gjykimit dhe gjykata e apelit aplikojnë standarde të ndryshme ligjore, pasi që të dyja shprehimisht shprehin se shpallja e të pandehurve fajtorë për krime vetëm mbi bazën se ata ishin anëtarë të njësisë që kreu këto krime do të përbënte një zgjerim të palejueshëm të koncepti i bashkëfajësisë.

Çështja e saktësimit të veprimeve të secilit prej të pandehurve gjatë bashkëkryerjes ishte bazë për anulimin e aktgjykimeve dhe rigjykim në një sërë çështjesh të tjera (Lovas, Beli Manastir, Skoçiq) në të cilat akuzohej një grup më i madh njerëzish. se kanë kryer së bashku disa akte të krimeve të luftës.

Përndryshe, Departamenti i Apelit për Krimet e Luftës është i mendimit se për bashkëkryerjen, përveç ekzistimit të një vendimi të përbashkët për kryerjen e krimit, një kontribut i rëndësishëm (përmbajtësor, i ndjeshëm) i secilit prej bashkëkryerësve (p.sh. e quajtur teoria e ‘pushtetit mbi krimin’) kërkohet dhe në aktgjykim kërkohet deklarimi i secilit veprim individual. i akuzuari. Gjykata e Bosnjë-Hercegovinës ose Gjykata e Përhershme Penale Ndërkombëtare (GJPN) kanë një qëndrim të tillë, për shembull.

Është e mundur që një krim i tillë të gjykohet para Gjykatës Ndërkombëtare Penale në Hagë (ICTY) si një ndërmarrje e përbashkët kriminale – për të cilën mjafton edhe një kontribut më i vogël se thelbësor nëse ekziston një plan i përbashkët – dhe se mund të jetë më e lehtë. për të përcaktuar përgjegjësinë e të pandehurve, por gjykatat vendase nuk kanë detyruar të zbatojnë të njëjtat forma përgjegjësie si Tribunali.

Përcaktimi se çfarë ka bërë saktësisht njëri nga të pandehurit gjatë një krimi lufte, veçanërisht në rastet kur kemi shumë të përfshirë dhe një sërë ngjarjesh, është një nga sfidat më të mëdha për prokuroritë dhe gjykatat në rastet e krimeve të luftës, veçanërisht kur dëshmitë janë të vetmet ose kryesore.