10. Nautilus, 1800

Kohë para frymëzimit të Zhyl Vernit për "Njëzetmijë lega nën det", Plongeur në vitin 1863, ishte Nautilus, nga i cili Verni mori emrin. Si Plongeur-i më vonë, Nautilus u ndërtua në Francë dhe ishte një produkt i kohës. Kishte një trup të bukur prej bakri, direk dhe vela prej druri dhe një helikë me manivelë për të shtyrë nën ujë.

Robert Fultoni, që ishte projektuesi i saj amerikan, e konsideroi këtë shpikjen e tij më të rëndësishme, por jo për eksplorimin e deteve. Ai u përpoq t'ia shiste Francës, Britanisë dhe SHBA-ve pavarësisht se ishte e pajisur me një bombë me shtytje automatike, askush nuk ishte i interesuar. Siç kishte thënë një admiral francez, Nautilus ishte më i përshtatshëm për "algjerianët ose piratët".

9. “Turtle”, 1776

Ishte nëndetësja e parë që u përdor në luftime. "Turtle" u krijua nga inxhinieri amerikan Deivid Bushnell. Ajo duhej të përdorej kundër britanikëve, por dështoi në të tri përpjekjet për të vendosur një minë me sahat në anijet armike.

Anija në formë dardhe kishte hapësirë për vetëm një njeri në bykun e saj prej druri 2,3

me 1,8 metra, i cili ishte i përforcuar me shirita hekuri si një fuçi.

Bushnell u zhduk në Gjeorgji 11 vjet më pas, ndryshoi emrin në Bush dhe u bë

Mjek. Siç duket donte të distancohej nga dështimi i “Turtle”.

 

8. Kambana e përmirësuar nënujore, 1775

Kambana nënujore ishte një sukses i vërtetë nga fundi i shekullit të 18-të, dhe i kuptuar mirë. Por kishte ende vend për përmirësim.

Në 1775, Çarls Spalding nga Edinburgu, i shkatërruar nga humbja e një anijeje që transportonte mallrat e tij, sajoi një plan për t'u zhytur e për të marrë atë që ishte e tij. Duke u bazuar në dizajnet e mëparshme, ai e përmirësoi kambanën e zhytjes. Ai shtoi edhe një dritare dhe ulëse në formën e më shumë litarëve.

Pavarësisht zhytjeve të suksesshme, Spaldingu nuk i gjeti kurrë mallrat e tij. Ai u shpërblye me para për punën e tij nga Shoqata për Inkurajimin e Arteve, Manifakturës dhe Tregtisë. Më pas ia kushtoi jetën zhytjes dhe vdiq prej saj. Në vitin 1783, ai vdiq në thellësi të Gjirit të Dublinit.

7. Morel, 1720

Është nëndetësja e parë ushtarake në botë. Marangozi rus Jefim Nikonov, pavarësisht se nuk kishte asnjë formim inxhinierik, ia doli ta ndërtonte mjetin e fshehtë. E armatosur me raketa, ajo mund të asgjësonte një anije luftarake nga poshtë.

13 muaj më vonë, ai lëshoi një prototip të vogël, i cili u zhyt me sukses dhe u rishfaq në Neva. Mjeti i përfunduar, i quajtur Model, por i quajtur gabim Morel nga një nëpunës, ishte gjashtë metra i gjatë dhe dy metra i lartë. Në thelb ishte një fuçi e madhe prej druri, e kompletuar me rrathë hekuri dhe flakëhedhës.

Fatkeqësisht, pasi u zhyt në 3-4 metra, u shqye kur preku tokën. Për shkak të mungesës së fondeve, testi tjetër, në vitin 1727, do të dështonte dhe më pas shpikësi u dëbua në Astrakhan dhe askush s'u mor me nëndetëset për dy shekuj.

6. Kambana e zhytjes së Halleit, 1691

Edmond Hallei, edhe pse është më i famshëm për kometën, përgjithësisht mendohet të jetë babai i kambanës së zhytjes. Ajo i mundësonte zhytësit të qëndronin të zhytur më gjatë se kurrë më parë, konkretisht një orë e gjysmë në thellësinë 20 metra. Përmirësimi i Halleit i versioneve të mëparshme ishte një sistem me rimbushje ajri përmes valvulave brenda kambanës. Një risi tjetër e Halleit ishte një minikambanë zhytjeje që përdorej si helmetë zhytjeje.

5. Kambana e zhytjes Margarita, 1625

E ashtuquajtura kambana e zhytjes "Margarita" që i parapriu kambanës së Halleit për gati tre çerek shekulli, u gjet në galionin e fundosur spanjoll Santa Margarita. Disku prej bakri në formë disku, i mbuluar me thumba dhe me një gjatësi prej një metër e gjysmë, i habiti arkeologët 40 vjet më parë. Ata menduan se ishte përdorur për të gatuar peshk në anije. Misteri u zgjidh vetëm kohët e fundit.

Dokumentet tregojnë që galioni i shkatërruar nuk ishte braktisur. Në vitin 1625, tre vjet pasi u mbyt në Florida Kis, spanjollët kryen një operacion shpëtimi që përfshinte një kambanë zhytjeje të veçantë. 1.2 metra e gjatë dhe 0.9 metra e gjerë, kambana mendohet se është projektuar në vitin 1606. Një tub në sipërfaqe furnizonte me të pastër.

Edhe pse nuk dihet se si dukej pjesa tjetër e kambanës (edhe pse ndoshta ishte prej druri), artefakti është përshkruar si "thesari

më i rrallë teknologjik". Është dëshmia më e vjetër për ekzistencën e një kambane zhytjeje.

4. Nëndetësja Drebel, 1620

Mjeku holandez Kornelis Drebel ka merita për nëndetësen e parë të lundrueshme në botë. E ndërtuar në Londër për Mbretin Xhejms I, dizajni ka humbur në histori, me përjashtim të disa detajeve sipërfaqësore. Ka qenë një varkë e modifikuar me rrema, ose të paktën e bazuar në një varkë me rrema, e përforcuar me hekur dhe e mbuluar me lëkurë si dizajni i mëvonshëm i Nikonovit. Si Moreli, vihej në lëvizje nga rremtarë, nga gjashtë në secilën anë, me rremat që dilnin nga anët prej lëkure të papërshkueshme nga uji. Kishte edhe një timon për drejtim.

Midis vitit 1620 dhe 1624, Drebel kreu shumë udhëtime të suksesshme në Tamiz, shpeshherë në një thellësi deri në 15 metra. Kjo kontrollohej me mbushjen dhe zbrazjen topave prej lëkure derri. Secili ishte i lidhur me tuba që dilnin nga nëndetësja, si edhe me litarë për t'i hapur dhe mbyllur ato.

Falë tubave të ajrit që shtrihen vertikalisht nga uji, zhytjet mund të zgjasin me orë të tëra. Mbreti ka marrë pjesë në njërën prej tyre.

3. Nëndetësja e Bornit, 1578

Disa dekada para se Drebeli të merrte meritat, dizajnin duket se e ka bërë matematikani anglez Uilliam Born. Mbase nuk është ndërtuar nga ai, por paralelet janë të qarta. Nëndetësja e Bornit ishte një trup druri i mbuluar me lëkurë dhe me rremtarë nga brenda.

Ai i botoi planet e tij te "Inventions, or, Devises" në vitin 1578. Si Drebeli, Borni ishte i lidhur me aristokracinë angleze dhe kishte klientë dhe përkrahës të pasur, ndaj kishte një mundësi të mirë për të mbledhur para për ta ndërtuar. Por vdiq katër vjet më vonë dhe nuk e pa Drebelin t'i vidhte lavdinë.

2. Kambana e zhytjes e Liqenit Nemi, 1531

Mund të jetë kambana më e vjetër e zhytjes që ka ekzistuar dhe është e përdorur për të shpëtuar maunat e fundosura të Kaligulës në liqenin Nemi afër Romës. Të humbura në shekullin e parë pas Krishtit, këta "platforma për pallate lundruese" ishin eksploruar më parë nga detarët xhenovezë në vitin 1446.

Në një përpjekje tjetër, me porosi të një kardinali, u përdor një kambanë zhytjeje më e fundit. Por nuk dihet se si funksionoi. Siç duket, kishte një sistem për nxjerrjen e ajrit të thithur, por këtë mekanizëm shpikësi e mbajti të fshehtë dhe askush nuk di asgjë për të edhe sot e kësaj dite. Dhe nuk kishte mungesë ajri të pastër për të thithur, pasi zhytësit dolën në sipërfaqen vetëm nga të ftohtit e lodhja, jo nga asfiksimi.

Çuditërisht, kjo kambanë e hershme zhytjeje duket se ka qenë e sofistikuar edhe me standardet e mëvonshme. Pavarësisht madhësisë së vogël, zhytjet mund të zgjasnin deri në dy orë.

1. Batisfera, 332 PK

Për rrethimin e Tirit, Aleksandri i Madh thuhet se ka ndërtuar "një fuçi të bërë me xham të bardhë" për kundërzbulim të mbrojtjes nënujore. Vetë Aleksandri dhe dy shokë u zhytën me të nën ujë. Sipas tregimit të Aristotelit, ata u mahnitën nga dritat e ndritshme që panë që vinin nga vetë mjeti nënujor. Aleksandri u impresionua. Më vonë ai mendoi: "Bota është e mallkuar dhe e humbur. Peshku i madh dhe i fuqishëm e gllabëron të voglin."

Para kambanës së zhytjes, operacionet nënujore përfshinin zhytësit që mbushnin gojë dhe kanalet e veshit me vaj dhe zhyteshin me ndihmën e gurëve dhe bënin sa më shumë që të mundnin para se t'i tërhiqnin lart me litar. Bukuritë e thellësive mund t'i shihnin vetëm zhytësit e lirë dhe snorkelistët me shkopinj xunkthi./Toptenz - Syri.net