VARSHAVË - Polonia po ndërton një nga ushtritë më të fuqishme në Perëndim dhe po dislokon më shumë tanke se Britania, Franca, Gjermania dhe Italia bashkë.

Kjo ngre një pyetje: në një komb ku fëmijët janë aq të pakët sa rrezet e diellit në dimër dhe popullsia e të cilit po zvogëlohet, kush do ta përdorë armatimin e rëndë që ka urdhëruar Varshava, ose kush do të sigurojë dhjetëra mijëra trupa të nevojshme për dyfishimin e planifikuar të forcave të armatosura?

Dhe një tjetër: Si do t'i menaxhojnë liderët në Poloni - dhe të tjerë në Europë - pasojat e pashmangshme ekonomike dhe politike të përforcimeve të mëdha ushtarake përballë agresionit të Moskës dhe shpërqendrimit të Uashingtonit?

Bravo Varshavës për arsyeshmërinë strategjike. Ajo përballet me një armik revanshist në Rusi, i cili e pushtoi Poloninë në vitin 1939 dhe e nënshtroi atë për dekada pas Luftës së Dytë Botërore. Këtë muaj, një ndihmës i lartë i presidentit rus Vladimir Putin kërcënoi se do të eliminonte “shtetësinë polake në tërësinë e tij”.

Dhe mos harroni, Polonia jeton në një lagje armiqësore. Kufizohet pjesërisht nga Bjellorusia, një kukull ruse; nga Ukraina, të cilën Putini është i vendosur ta nënshtrojë; dhe nga Kaliningradi, një avampost rus i mbushur me armë. Mbrojtja ishte një nga politikat e pakta kryesore që nuk ishte objekt debati në zgjedhjet e diskutueshme të Polonisë muajin e kaluar.

"Nuk do të ketë revolucion për sa i përket shpenzimeve ushtarake," më tha Wojciech Szacki, një analist politik në Varshavë.

Megjithatë, Polonia është gjithashtu anëtare e NATO-s, që mbrohet nga Shtetet e Bashkuara dhe 29 aleatë të tjerë perëndimorë nëse sulmohet. Më shumë se 10,000 trupa amerikane janë të stacionuara në Poloni dhe 80% e pajisjeve ushtarake që shkojnë për në Ukrainë kalon nëpër pikat e tranzitit polak.

Pra, për çfarë shqetësohet?

Përtej zhurmës së Rusisë, ka një shpjegim të thjeshtë: Donald Trump.

Siç raportoi New York Times, Trump u tha vazhdimisht ndihmësve të Shtëpisë së Bardhë në vitin 2018 se donte të tërhiqte Shtetet e Bashkuara nga NATO, një lëvizje që do ta linte bllokun pa lider dhe të sterilizuar.

"Do të ishte jashtëzakonisht stresuese nëse Amerika do të largohej nga Europa, dhe ky është shqetësimi me Trumpin," më tha një diplomat i lartë europian. “Çdo ministri e jashtme po mendon për këtë.”

Kur Trump kërcënoi se do të tërhiqte Shtetet e Bashkuara nga NATO, Polonia po shpenzonte afërsisht 2% të prodhimit vjetor ekonomik për mbrojtjen. Do ta dyfishojë vitin e ardhshëm dhe Varshava duket se do të rrisë më tej shpenzimet ushtarake, sidomos nëse lufta në Ukrainë zvarritet.

Pothuajse asnjë vend tjetër i NATO-s, përfshirë Shtetet e Bashkuara, nuk shpenzon për mbrojtjen aq shumë sa një përqindje PBB-së. Polonia po i afrohet një niveli të rrallë të shpenzimeve të mbrojtjes, të ngjashëm me Izraelin (rreth 4.5 për qind të PBB-së).

Shpenzimet e tepruara të Polonisë – për avionë luftarakë, helikopterë sulmi, raketahedhës, sisteme të mbrojtjes ajrore dhe artileri, si dhe tanke – nxiten nga kërcënimi në rritje nga Rusia, e cila e ka zhvendosur ekonominë e saj në një bazë lufte. Por përforcimet e Varshavës janë gjithashtu një mbrojtje nga kthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë dhe nga mundësia që ai të largojë NATO-n.

Kjo perspektivë ka vënë këmbanat e alarmit në të gjithë Europën.

Në Gjermani, që prej vitesh ka një amulli në shpenzimet e mbrojtjes, kancelari Olaf Scholz javën e kaluar e angazhoi qeverinë për një zgjerim ushtarak afatgjatë, me një kosto prej dhjetëra miliarda dollarë në vit deri në vitet 2030. Por ekonomia gjermane po çalon nga recesioni, buxheti është i kufizuar nga një kufi i borxhit kushtetues dhe ushtria e boshatisur ka luftuar për të mbushur radhët e saj me rekrutë. Cilat programe sociale do të shënjestrojë Berlini për të paguar një ushtri të re më të fortë?

Presidenti Emmanuel Macron ka nisur rritjen më të madhe të shpenzimeve ushtarake të Francës në një gjysmë shekulli, duke caktuar gati 450 miliardë dollarë për të rritur shpenzimet deri në fund të dekadës me një të tretën. Përpjekja e tij paralele për ta shtyrë Europën të marrë pronësinë e sigurisë së saj nëpërmjet një koordinimi më të mirë ushtarak dhe industrial – dhe më pak mbështetje në armatimin dhe udhëheqjen e Uashingtonit – buron nga një vlerësim i qartë: Shtetet e Bashkuara, të shpërqendruara nga Kina dhe duke konsideruar mundësinë e kthimit të Trump-it, është një aleat i paparashikueshëm. Por vizioni i Macron-it për "autonominë strategjike" europiane ka dhënë pak fryte deri më tani.

Pastaj është Britania, ushtria e së cilës, që prej dekadash po tkurret, u vlerësua "me zor në nivelin e dytë" në gjykimin e një gjenerali të lartë amerikan. Zyrtarët britanikë i bënë jehonë këtij vlerësimi – ata thonë se rezervat e municioneve do të shterohen pas ditëve të luftës – por kryeministri Rishi Sunak e hoqi ushtrinë nga lista e tij e prioriteteve kryesore këtë vit.

Një përforcim i qëndrueshëm i mbrojtjes në Europë varet pjesërisht nga ekonomitë e fuqishme dhe demografia e shëndetshme. Të dyja duken anemike këto ditë. Shkalla e lindjeve është e ulët në të gjithë kontinentin - popullsia e Polonisë parashikohet të tkurret me një të dhjetën deri në vitin 2050 - dhe rimëkëmbja ekonomike e Europës pas pandemisë është pas Shteteve të Bashkuara.

Rusia është zhvendosur në një ekonomi të kohës së luftës për të financuar agresionin e saj në Ukrainë dhe me shumë mundësi diku tjetër. Si një autokraci, ajo është më pak e ndjeshme ndaj presioneve në rritje që do të pasojnë. Aftësia e Europës për t'u përgjigjur do të formësojë qëndrimin e ri të sigurisë së Perëndimit po aq ose më shumë se çdo gjë që planifikon Uashingtoni. Kjo sfidë po përvijohet tani./The Washington Post - Syri.net