Me shumë prej oficerëve të shërbimit sekret rus të dëbuar nga ambasadat në kryeqytetet evropiane këto 18 muajt e fundit, Kremlini ka përdorur metoda të tjera për të mbajtur gjallë rrjetet e veta të spiunazhit.

Kur tre shtetas bullgarë u akuzuan këtë javë për pjesëmarrjen e tyre në një komplot agjenturor, si të shkëputur nga faqet e një romani të Ian Fleming, ai ekspozoi vijën që regjimi i Vladimir Putinit duhet të bëjë për të marrë informacione potencialisht të vlefshme dhe rreziqet që ai ka tani për t’i marrë.

Në dukje, bullgarët dukeshin thuajse pa ndonjë gjë për t’u shënuar, secili me prejardhje shumë të ndryshme, të cilat mund të vihen re në profilet e tyre në mediat sociale.

Profili i Orlin Roussev në LinkedIn thotë se ai zotëronte një biznes të përfshirë në inteligjencën e sinjaleve, që përfshinte përgjimin e komunikimeve ose sinjaleve elektronike. Ai gjithashtu thekson se në fillim të karrierës së tij ka vepruar si këshilltar në Ministrinë bullgare të Energjisë.

Katrin Ivanova thotë në LinkedIn se punon si laborante për një biznes privat shëndetësor, ndërsa BBC raporton se Bizer Dzhambazov e ka përshkruar veten si shofer për spitale.

Këta të dy drejtonin një organizatë komunitare që ofronte shërbime për bullgarët që jetonin në Mbretërinë e Bashkuar me BBC që raportoi se kjo përfshinte njohjen e tyre me "kulturën dhe normat e shoqërisë britanike".

Pra, çfarë na thonë këto profile për llojin e punës në spiunazh që mund të kenë bërë bullgarët?

Së pari ne duhet të shohim gjendjen e operacioneve të grumbullimit të shërbimit sekret rus.

Çfarë lloj agjentësh vë në punë Rusia?

Rrjetet e spiunazhit të Rusisë në të gjithë Evropën - dhe në mbarë botën - përshtaten në katër kategori kryesore:

Spiunët rusë që punojnë në ambasadat e huaja duke u paraqitur si diplomatë;

Zyrtarë apo politikanë që Rusia ka arritur t'i kthejë dhe që paguhen për të dhënë informacion;

Agjentë me mbulim të thellë nga Rusia, të njohur si "ilegalë", të cilët bëjnë jetë në dukje normale (zakonisht ata kalojnë veten si nga një vend tjetër, dhe zakonisht nuk thonë se janë rusë), ndoshta drejtojnë një biznes ose rrisin familjet e tyre dhe e vazhdojnë mbulimin ndonjëherë për dekada;

Celulat e agjentëve të fjetur, si bullgarët e demaskuar me sa duket në Londër, misioni i të cilëve është të presin dhe të vëzhgojnë, të krijojnë kontakte dhe ndoshta të përpiqen të kenë akses te njerëzit që mund të bëhen objektiva spiunazhi.

Për sa i përket asaj se kush merret me spiunët, tradicionalisht GRU ishte shërbimi i inteligjencës së jashtme të Rusisë, ndërsa FSB ishte shërbimi vendas i spiunazhit, por këto role kanë ndryshuar disi tani.

"Sistemi rus është i tillë që ju duhet të mjegulloni kompetencat apo edhe të dyfishoni kompetencat, kështu që agjencitë (GRU dhe FSB) mund të kontrollojnë dhe verifikojnë njëra-tjetrën," shpjegon Ryhor Nizhnikau, një ekspert i Rusisë në Institutin Finlandez të Çështjeve Ndërkombëtare, FIIA , duke përshkruar dy agjenci me misione të ngjashme, por që shpesh konkurrojnë për në qendër të vëmendjes.

"FSB për shembull ka një departament të jashtëm dhe roli i saj është zgjeruar, kështu që është përgjegjëse për operacionet në Ukrainë, ku tani ka një prani të madhe ndërsa fokusi i GRU është duke udhëhequr në aktivitetet e Rusisë në Perëndim," shton ai.

Ambasadat ruse janë zhveshur nga spiunët

Ambasada ruse në Berlin, Gjermani

Pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt 2022, qindra spiunë rusë u shpallën persona non grata dhe u dëbuan nga ambasadat e tyre nëpër Evropë.

Kjo e privoi Kremlinin nga një infrastrukturë agjentësh shumë të nevojshme, të cilët mund të kontrollonin operativët në terren, ose të drejtonin operacionet e tyre të mbledhjes së informacionit sekret.

"Shumë diplomatë rusë, spiunë, janë dëbuar. Burimet e tyre njerëzore janë zvogëluar jashtëzakonisht," shpjegon Maxime Lebrun, Zëvendës Drejtor i Kërkimit dhe Analizës në Qendrën Evropiane të Ekselencës për Kundër Kërcënimeve Hibride, Hybrid CoE, e cila mbledh ekspertë. nga 33 vende të ndryshme në Helsinki, dhe punon ngushtë me BE-në dhe NATO-n.

"Kështu që tani ata duhet të mbështeten te rusë të rregullt jashtë vendit, ose ndoshta njerëz nga vende të tjera si Bullgaria, të cilët mund të detyrohen të flasin me dikë, ose të mbledhin informacion nga vendi i tyre i punës, diku ndoshta teknologjik," i thotë Lebrun Euroneës.

Ryhor Nizhnikau konfirmon se Rusia kishte nevojë të "mbushte boshllëkun" e spiunëve në ambasadat e tyre dhe "filloi të zgjonte disa nga këta agjentë të fjetur" për të bërë punë që zakonisht mund të bëheshin nga operativët e inteligjencës në misionet diplomatike jashtë vendit.

Çfarë lloj pune mund të bëjë një agjent rus?

Ka pasur shumë shembuj të kohëve të fundit të agjentëve rusë të kapur në flagrancë në Evropë: nga një “ilegal” me mbulim të thellë që u përpoq të depërtonte në Gjykatën Penale Ndërkombëtare në Hagë; te një roje në Ambasadën Britanike në Berlin që u rekrutua për të spiunuar për Moskën dhe shumë të tjerë.

Në Norvegji, një kolonel i GRU paraqitej si student masteri nga Brazili në Universitetin e Tromsø, ku ai ishte i përfshirë në një grup kërkimor që punonte me agjencitë qeveritare norvegjeze për kërcënimet hibride të lidhura me rajonin e Arktikut, sipas shërbimit të sigurisë PST të Norvegjisë.

"Ky aspekt mashtrimi është jashtëzakonisht i rëndësishëm për të përshkruar këta individë të rastësishëm që mund të kalonin si studentë dhe të njihen me mësues ose sekretarë që morën fonde për një projekt sigurie", thotë Maxime Lebrun nga CoE Hybrid.

"Ne kishim disa raste të mosspiunimit, por më shumë si vëzhgim i punës së profesorëve kryesorë të universitetit, të cilët nuk janë në dijeni se studenti i tyre i ri mund të jetë një agjent operativ i FSB ose GRU," shton Lebrun.

"Ky lloj spiunimi i rastësishëm është shumë i vështirë për t'u dalluar."

Një rast tjetër i kohëve të fundit përfshinte një agjente ruse e cila pretendonte të ishte nga Peruja dhe zotëronte një dyqan bizhuterish në Napoli, pranë Komandës së Forcave të Përbashkëta Aleate të NATO-s.

Gjatë gati një dekade, ajo u bë shoqe me zyrtarë të lartë të NATO-s dhe madje pati një lidhje me njërin prej tyre, dhe u kap vetëm kur numri i pasaportës së saj vijuese ishte mes një grupi të zbuluar në Bjellorusi dhe tërhoqi vëmendjen e hetuesve të Belingcat.

"Është normale në kuptimin që kur diskutojmë për zyrtarë të lartë të Mbretërisë së Bashkuar ose NATO-s, ndonjëherë ata mund të rekrutohen drejtpërdrejt, ata mund të bëhen spiunët tuaj", thotë eksperti i Rusisë Ryhor Nizhnikau.

"Por ndonjëherë ju mund t'i bëni pa dashje ata një burim të informacionit tuaj. Ky agjent mund të takojë gruan e një zyrtari të lartë dhe në këtë mënyrë të ketë akses me këtë person, mund t’i duhen vite për ta kultivuar atë dhe ky person pa e ditur mund të bëhet një pasuri për shërbimin sekret rus”, thotë ai për Euroneës.

Agjentët e fjetur, shpjegon Nizhnikau, mund të jenë normalë apo edhe të mërzitshëm, thjesht një mik i familjes "dhe ju nuk do të mund ta merrni dot kurrë me mend se një operacion i huaj zbulimi po ndodh rreth jush"./ar/sh/SYRI.NET