Çdo vit në dy dekadat e fundit, Elżbieta ka bërë nga dy orë rrugë me makinë nga shtëpia e saj në Varshavë, në afërsi të kufirit Poloni-Bjellorusi për të shkuar në mbledhjen e kërpudhave.

Në vitin 2021, ajo mbërriti në shtëpinë e saj të pushimit me qira pranë qytetit Ëłodaëa për ta gjetur atë shumë ndryshe nga idili i qetë rural që ajo e njeh aq mirë. Një ditë para se ajo të mbërrinte më 4 shtator, atje ishte shpallur një gjendje e jashtëzakonshme dhe rojet kufitare tani patrullonin hyrjen në qytet.

Pasi Bjellorusia hapi kufijtë e saj për emigrantët dhe refugjatët që duan të kalojnë në BE, shumë burra, gra dhe fëmijë bënë kalimin e rrezikshëm në Poloni. Qeveria e krahut të djathtë të Polonisë i quan ata "terroristë" dhe "devijues seksualë", ndërsa rojet kufitare polake i quajnë "ilegalë" dhe mburren në postimet e mediave sociale se sa shumë ata kanë "paketuar" që nga fillimi i krizës.

Ashtu si shumë polakë, Elżbieta ka një këndvështrim tjetër. Ajo ka qenë e përfshirë personalisht në shpëtimin e emigrantëve që kanë hasur vështirësi në përshkimin e pyjeve dhe kënetave të kësaj pjese të Polonisë. Në një rast, tre gra siriane u gjetën gati të mbytura në një moçal pranë kufirit.

"Ata kishin qenë në pyll për dy javë. Kur u gjet, ajo ishte ngjitur me një copë druri në ujë, "tha Elżbieta për Euroneës.

"Kënetat mund t'i kapin njerëzit në befasi, ata gjenden papritmas të rrethuar nga uji. Sidomos gjatë natës. ”

Elżbieta dëgjoi se gratë ishin në hall të madh dhe njoftoi zjarrfikësen dhe kur mbërriti edhe vetë, gratë ishin shpëtuar. Rojet kufitare erdhën dhe gratë u dërguan fillimisht në një spital në Ëłodaëa dhe më vonë në qendrat e paraburgimit. Ajo nuk e di se çfarë ndodhi me to pas kësaj.

Rojet kufitare, megjithatë, nuk ishin të kënaqur që ajo ndërhyu, as për faktin se ajo po përfshihej gjithnjë e më shumë në atë që po ndodhte me refugjatët në kufi. Ajo i tha Euroneës se ata e kanë penguar fizikisht të bëjë fotografi.

Para vitit 1939, tokat kufitare polake  në Kresy ishin vendi ku disa grupe fetare dhe etnike kishin jetuar për shekuj së bashku me njëri -tjetrin. Pjesa e mbetur e një komuniteti mysliman Tartar ende ekziston, por shumica e komunitetit hebre u zhduk në Luftën e Dytë Botërore, në kampet naziste të përqendrimit si Sobibor dhe Treblinka, të cilat nuk janë larg.

Për Elżbieta, trajtimi i refugjatëve këtu në kufijtë lindorë të Polonisë është një kujtesë drithëruese se si njerëzit që nuk bënë asgjë përballë asaj padrejtësie, çuan në ato kohëra aq të errëta.

"Sobibor e përshkonte këtë zonë, shinat hekurudhore që çojnë në të kalojnë aty pranë," tha Elżbieta.

"Kur bisedova me rojet kufitare ata nuk e kishin idenë për këtë, kështu që u thashë atyre. Ata ishin nga Krakova dhe Kielce dhe ishin po aq të humbur këtu sa dhe shumë nga refugjatët. Atëherë kuptova se si u bë i mundur Holokausti. Njerëzit thjesht bënin punën e tyre duke mbyllur sytë ".