Pushtimi rus i Ukrainës në shkurt të vitit të kaluar shkaktoi shqetësim serioz se çfarë pasojash do të kishte për Ballkanin Perëndimor tashmë të paqëndrueshëm politikisht.
A do të përkeqësohet situata, a do të intensifikojë Rusia aktivitetet e saj në Ballkanin Perëndimor dhe do të rrisë paqëndrueshmërinë e saj apo do ta pengojë një qëndrim më i vendosur nga Perëndimi, ishin pyetjet për të cilat ekspertë të ndryshëm kishin përgjigje të ndryshme.
Sot, 14 muaj pas fillimit të luftës, Ballkani Perëndimor duket se është ende i zhytur në pasiguri. Zgjidhja e mosmarrëveshjes ndërmjet Kosovës dhe Serbisë ende nuk është në horizont, situata në Bosnje dhe Hercegovinë është e zymtë si parazgjedhje, me forcimin e narrativës destruktive (Presidenti i entitetit të Republikës Srpska) Millorad Dodik, pasiguria vazhdon në Mal të Zi për shkak të ndryshimit të qeverisë, dhe Serbia ende po balancon me sukses mes Perëndimit dhe Lindjes, transmeton Klankosova.tv.
Dhe e gjithë kjo sepse, siç pohon Bodo Weber, ekspert për Ballkanin dhe bashkëpunëtor i lartë i Këshillit për Politikat e Demokratizimit në Berlin, Perëndimi ende nuk ka një strategji për Ballkanin, por edhe sepse, në vend që ta disiplinojë atë, “miqësohet me Vuçiqin”.
“Presidenti rus (Vlladimir) Putin, me agresionin e tij të paprovokuar kundër Ukrainës, bëri që Perëndimi të kujtonte vlerat e tij demokratike dhe të kthehej në mbrojtjen e rendit botëror liberal. Bashkimi Evropian e pasoi atë përmbysje me dhënien e jashtëzakonshme të statusit të kandidatit për Ukrainën. E gjithë kjo ngjalli shpresa për ringjalljen e politikës së zgjerimit dhe forcimin e theksimit të vlerave demokratike”.
“Fatkeqësisht, pas më shumë se një viti, duhet të theksojmë se asgjë nga këto nuk është realizuar në politikën e BE-së dhe SHBA-së ndaj Ballkanit Perëndimor. Krejt e kundërta. Duket se Perëndimi është akoma më i mbërthyer në politikë pa strategji, pra në politikë transaksionale të përpjekjes për të krijuar një stabilitet të rremë politik, në të cilin mbrojtja e vlerave liberal-demokratike zëvendësohet me aleanca afatshkurtra dhe dritëshkurtëra me autokratë rajonalë”, thotë Weber për “Al Jazeera”.
– Si e interpretoni qëndrimin e Serbisë ndaj luftës në Ukrainë, pasi Beogradi është ende i ulur në dy karrige dhe refuzon të vendosë sanksione ndaj Rusisë, ndërsa Perëndimi ende heziton të reagojë më fort ndaj saj?
– Me luftën në Ukrainë, Putini e vuri regjimin e Alleksandar Vuçiqit nën presionin më të madh në Ballkanin Perëndimor. Fakti që për më shumë se një vit, në kushte kaq dramatike, Vuçiqi arrin të vazhdojë politikën e tij të manovrimit mes Perëndimit dhe Lindjes, është prova më e qartë se përmbysja politike e Perëndimit në Ballkanin Perëndimor nuk ka ndodhur aspak. Në vend që Perëndimi të përdorte mundësinë unike për të ushtruar presion vendimtar mbi Beogradin dhe që Serbia të zgjidhë edhe Kosovën edhe Rusinë, ai (Putini, shën.red.), nën udhëheqjen e administratës amerikane, forcoi aleancën e tij me Vuçiqin – e njëjta aleancë, dështimi i së cilës u simbolizua nga marrëdhënia dhjetëvjeçare e Vuçiqit me (ish-kancelaren gjermane Angela) Merkel.
– Në Bosnje dhe Hercegovinë ka pasur ndryshime të caktuara në pushtet, por është simptomatike që të ashtuquajturat parti nacionale ose nacionaliste fituan bindshëm në korpusin kroat dhe serb, por jo në atë boshnjak. A ka bërë Bosnja dhe Hercegovina një hap përpara apo prapa?
– Bosnja dhe Hercegovina ka shkuar vazhdimisht prapa për gati dy dekada, kryesisht për shkak të politikës jokonsistente, jostrategjike të Perëndimit, i cili nuk mund të mbledhë vullnetin politik për t’u marrë më seriozisht me Bosnjën dhe Hercegovinën. Kjo rënie u përshkallëzua në mënyrë dramatike nga negociatat dyvjeçare midis BE-së dhe SHBA-së për të ashtuquajturën reformë të ligjit zgjedhor, që nuk ishte gjë tjetër veçse episodi i dytë i ndarjeve etno-territoriale pas episodit të shkëmbimit të territoreve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Përpjekja e Përfaqësuesit të Lartë Christian Schmidt për të ndërhyrë për të parandaluar përshkallëzimin paszgjedhor, pa kundërshtuar Brukselin dhe Uashingtonin, e tërheq Bosnjën dhe Hercegovinën më thellë në baltë. Është dëshmuar se ndërhyrja, e cila u maskua nga historia e funksionalitetit institucional, nuk arrin të sigurojë këtë funksionalitet as në afat të shkurtër.
– Si e vlerësoni performancën e Schmidtit deri tani?
– Zoti Schmidt është një figurë tragjike, por në të njëjtën kohë nuk mund të lirohet nga përgjegjësia për atë fat. Sado që mund të kishte pasur qëllime të mira para se të vinte në krye të OHR, ai u ul në atë pozicion pa i kuptuar kushtet themelore politike në Bosnje dhe Hercegovinë dhe pa asnjë ide politike, e lëre më një strategji, se çfarë do për të arritur me atë pozicion. Kjo është një lloj trashëgimie e politikës ose “jo-politikës” së kancelares Merkel kundër Bosnje-Hercegovinës. Nëse donte të luftonte seriozisht, duhej të shkonte “në luftë” me zyrtarët e SHBA-së dhe BE-së, si dhe me fqinjët e Bosnjë-Hercegovinës. Lëvizja e tij më 2 tetor (vendosja e ndryshimeve në Ligjin Zgjedhor, shën.red i AlJazeera), për fat të keq, tregon se në fund ai nuk pati fuqi të hynte në atë luftë, por kapitulloi para atyre forcave.
– Presidenti i Bosnjës dhe Hercegovinës entiteti Republika Srpska Milorad Dodik, megjithë presionin nga Perëndimi, është gjithnjë e më agresiv dhe kërcënon sërish me shkëputje nëse nuk merr atë që dëshiron, që është ligji për pronën. A duhet të reagojë Perëndimi më me vendosmëri ndaj tij, kur kaq shumë njerëz në entitetin Republika Srpska mbështesin politikat e tij?
– Dodik nuk mbështetet nga kaq shumë njerëz në Republika Srpska, aq sa mbështetet nga dobësia e Perëndimit. Domethënë, ai e ka marrë fuqinë e tij për gati dy dekada nga mungesa e vullnetit politik në Perëndim për ta kundërshtuar seriozisht. Problemi do të zgjidhej lehtësisht dhe shpejt sapo Perëndimi të mblidhte vullnetin e mjaftueshëm politik për t’u marrë në mënyrë strategjike me Bosnje-Hercegovinën dhe Dodikun.
– Çfarë ndodhi sipas jush në Mal të Zi? Me zgjedhjen e Jakov Milatoviqit, vendi bëri një hap përpara apo prapa?
– Si një sukses i madh i politikës rajonale të Vuçiqit dhe ndërhyrjes masive shumëvjeçare të Beogradit në situatën politike atje, Mali i Zi ishte i mbërthyer mes dy blloqeve politike – regjimit properëndimor por antidemokratik të Milo Gjukanoviqit, i cili u mbajt gjallë nga politika jokritike e Perëndimit, dhe blloku antiperëndimor i udhëhequr nga Fronti Demokratik (DF). Duket se Vuçiqi arriti ta zgjidhte këtë paralizë politike në favor të tij, duke luajtur me disa lojtarë, dhe në fund e shtyu Lëvizjen Evropa Tani, e cila edhe pse pretendon të jetë pro-perëndimore, në fakt është opsion politik pro-serb.
– Pas marrëveshjeve të fundit, a do të ketë përfundimisht zbardhje të problemit të quajtur Kosovë?
– Jo vetëm marrëveshja, por edhe i gjithë negocimi karakterizohet nga dobësia politike e BE-së dhe SHBA-së dhe miqësia katastrofike e Vuçiqit, mbi të gjitha e SHBA-së. Një qasje e tillë nuk mund të çojë në një zgjidhje gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme të mosmarrëveshjes Kosovë-Serbi. Ndoshta nuk do të garantojë as zbatimin e asaj marrëveshjeje të përkohshme të mjegullt të përfunduar si në Bruksel ashtu edhe në Ohër.
– Perëndimi po i bën presion Kosovës që përfundimisht të pranojë Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe (AKS). Mendoni se Albin Kurti do të pajtohet me këtë?
– Me qasjen e tij negociatore jostrategjike, Perëndimi lejoi Vuçiqin të vendoste AKS-në në qendër të konfliktit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. AKS ishte një element kyç, por për nga thelbi i saj i papërcaktuar, jashtëzakonisht ambivalent i Marrëveshjes së Prillit. Asnjëherë nuk është bërë si mjet i përshtatshëm që do t’u mundësojë serbëve të Kosovës të jetojnë një jetë normale në shoqërinë dhe shtetin e Kosovës. Prandaj, AKS-ja nuk mund të anashkalohet, por në të njëjtën kohë nuk mund të zbatohet në mënyrën se si është hartuar fillimisht. Kjo nyje, jam thellësisht i bindur, mund të zgjidhet në mënyrë të qëndrueshme vetëm në kuadër të një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse.
– Po ashtu duket se Vuçiqi një gjë po thotë në negociata dhe një tjetër në Beograd. A prisni ndryshime në qëndrimin e tij?
– E gjithë retorika kontradiktore që shoqëroi negociatat deri në përfundimin e marrëveshjes, e që vazhdon edhe tani, është treguesi më i mirë se diçka nuk është në rregull me ato negociata. Edhe qasja e pamjaftueshme në fillim të dialogut, e cila çoi në nënshkrimin e Marrëveshjes së prillit në vitin 2013, pasoi narrativën e regjimit në Serbi, i cili seriozisht shkoi drejt pranimit të realitetit të pavarësisë së Kosovës. Fakti që Vuçiqi u thotë një gjë zyrtarëve perëndimorë dhe një gjë tjetër në frontin e brendshëm, tregon se politika e Perëndimit nuk bazohet në një qëndrim të vendosur, vendosmëri dhe presion serioz ndaj Vuçiqit, por në lidhje me të.
© SYRI.net
Tahiri: Një pjesë e pushtetit është verbuar skajshmërisht, e tjetra vazhdon me eksperiment pas eksperimenti
Weber: Perëndimi me qasje të padrejtë ndaj Kosovës në vitet e fundit
Molliqaj: Takimi i Ramës në Athinë ishte imtim i politikës serbe me shtetet fqinje
Denonco
Merrni lajmet më të fundit nga SYRI.net në çdo moment dhe kudo që të jeni!
