Një ish-sekretare që ka punuar për komandën e një kampi përqendrimi nazit, është dënuar për bashkëpunim në vrasjen e më shumë se 10 500 njerëzve. Irmgard Furchner, 97 vjeçe, u mor në kamp si stenografe në adoleshencë dhe punoi atje nga viti 1943 e deri në 1945.
Furchner, gruaja e parë që u gjykua për krimet naziste në dekada, u dënua me dy vjet burg.
Edhe pse aj ishte një punëtore civile, gjykatësi pranoi se ajo ishte plotësisht në dijeni të asaj që po ndodhte në kamp.
Rreth 65 mijë njerëz mendohet se kanë vdekur në kushte të tmerrshme në Stutthof, duke përfshirë të burgosur hebrenj, polakë jo-hebrenj dhe ushtarë të kapur sovjetikë.
Furchner u shpall fajtore për ndihmë dhe nxitje në vrasjen e 10 505 personave dhe bashkëpunim në tentativën e vrasjes së pesë të tjerëve. Meqenëse në atë kohë ishte vetëm 18-19 vjeç, ajo u gjykua në një gjykatë të posaccme për të mitur.
Në Stutthof, që ndodhet pranë qytetit modern polak të Gdanskut, u përdorën një sërë metodash për të vrarë të burgosurit dhe mijëra vdiqën në dhomat e gazit atje që nga qershori 1944.
Gjykata në Itzehoe në Gjermaninë veriore dëgjoi të mbijetuarit e kampit, disa prej të cilëve kanë vdekur gjatë gjyqit.
Kur filloi gjyqi në shtator 2021, Irmgard Furchner u arratis nga shtëpia e saj e të moshuarve dhe u gjet përfundimisht nga policia në një rrugë në Hamburg.
Komandanti i Stutthof Paul-ëerner Hoppe u burgos në vitin 1955 me akuzën e ndihmës në vrasje dhe ai u lirua pesë vjet më vonë.
Një seri ndjekjesh penale janë zhvilluar në Gjermani që nga viti 2011, pasi dënimi i ish-rojes së kampit nazist të vdekjes, John Demjanjuk, krijoi precedentin se që qenit roje ishte provë e mjaftueshme për të provuar bashkëpunimin.
Ky vendim nënkuptonte gjithashtu se punonjësja civile Furchner mund të dilte në gjyq, pasi ajo punonte drejtpërdrejt me komandantin e kampit, duke u marrë me korrespondencën rreth të burgosurve të Stutthof.
U deshën 40 ditë që ajo të thyente heshtjen në gjyq, kur it ha gjykatës: "Më vjen keq për gjithçka ka ndodhur".
"Më vjen keq që isha në Stutthof në atë kohë - kjo është gjithçka që mund të them", tha ajo.
Avokatët e saj mbrojtës argumentuan se ajo duhet të lirohet për shkak të dyshimeve rreth asaj që ajo dinte, pasi ajo ishte një nga disa daktilografistet në zyrën e Hoppe.
Pas luftës, Furchner u martua me një ushëheqës të skuadrës SS të quajtur Heinz Furchstam, të cilin ndoshta ajo e takoi në kamp.
Ajo vazhdoi të punojë si punonjëse administrative në një qytet të vogël në Gjermaninë veriore. Burri i saj vdiq në vitin 1972.
Historiani Stefan Hördler luajti një rol kyç në gjyq, duke shoqëruar dy gjyqtarë në një vizitë në vendin e kampit.
Nga vizita u bë e qartë se Furchner ishte në gjendje të shihte disa nga kushtet më të këqija në kamp.
Historiani tha në gjyq se 27 mjete transporti me 48 mijë njerëz, mbërritën në Stutthof midis qershorit dhe tetorit 1944, pasi nazistët vendosën të zgjerojnë kampin dhe të përshpejtojnë vrasjet masive me përdorimin e gazit Zyklon B.
Hördler e përshkroi zyrën e Hoppe si "qendrën nervore" për gjithçka ndodhi në Stutthof.
Gjatë dëshmisë së tij, ai lexoi provat e siguruara nga bashkëshorti i Furchner-it në vitin 1954, kur ai tha: "Në kampin e Stutthof njerëzit u sulmuan me gaz. Stafi në shtabin e komandantit foli për këtë".
Kryetari i trupit gjykues Dominik Gross tha se ishte "përtej imagjinatës" që Furchner nuk mund të kishte vënë re tymin dhe erën e keqe të vrasjeve masive: "I pandehuri mund të kishte hequr dorë në çdo kohë".
I mbijetuari i amplifikatorit, Jozef Salomonoviç, i cili udhëtoi në gjykatë për të dhënë dëshmi në gjyq, ishte vetëm gjashtë vjeç kur babai i tij u vra me një injeksion vdekjeprurës në Stutthof në shtator 1944.
"Ajo ishte indirekt fajtore", u tha ai gazetarëve në gjykatë në dhjetorin e kaluar, "ajo thjesht u ul në zyrë dhe vuri vulën në certifikatën e vdekjes së babait tim".
Një tjetër i mbijetuar i Stutthof, Manfred Golberg, tha se zhgënjimi i tij i vetëm ishte në natyrën e dënimit.
"Është një përfundim i paramenduar që një 97-vjeçar nuk do të detyrohej të vuante një dënim me burg - kështu që mund të jetë vetëm një dënim simbolik", tha ai për BBC.
Rastet e krimeve naziste që nga viti 2011
John Demjanjuk - u burgos në vitin 2011 me pesë vjet për rolin e tij në vrasjen e më shumë se 28 mijë hebrenjve në kampin e vdekjes Sobibor, por u lirua në pritje të një apeli dhe vdiq vitin e ardhshëm në moshën 91-vjeçare.
Oskar Groning - "Librari i Aushvicit", i dënuar në vitin 2015 si ndihmës në vrasjen e 300 mijë hebrenjve. Ai nuk shkoi kurrë në burg, duke vdekur në vitin 2018 në moshën 96-vjeçare gjatë procesit të apelit Reinhold Hanning, ish-roje SS në Aushvic, i dënuar për ndihmë në kryerjen e vrasjeve masive në qershor 2016, por vdiq një vit më vonë në moshën 95-vjeçare me vendimin e apelit ende në pritje.
Friedrich Karl Berger - Ish-roje në kampin e përqendrimit Neuengamme, i dëbuar në Gjermani nga SHBA, në shkurt 2021 në moshën 91-vjeçare. Prokurorët gjermanë hoqën akuzat kundër tij dhe fati i tij aktual nuk dihet.
Josef S - burgosur për pesë vjet në qershor 2022 për asistemin në vrasjen e më shumë se 3500 të burgosurve në Sachs.
© SYRI.net
Hungaria vendos veto ndaj rezolutës së KiE, nuk mbështetet formula e paqes e Ukrainës
A po përgatitet Rusia për luftë me NATO-n?
Bashkimi Evropian ndalon katër media ruse
Denonco
Merrni lajmet më të fundit nga SYRI.net në çdo moment dhe kudo që të jeni!
