Shkencëtarët në Mbretërinë e Bashkuar dhe Belgjikë mendojnë se kanë kuptuar se si qelizat e trurit vdesin në sëmundjen e Alzheimerit.

Ka qenë një mister dhe një burim debati shkencor për dekada.

Por ekipi, duke shkruar në revistën Science, lidh proteinat anormale që krijohen në tru me "nekroptozën" - një formë e vetëvrasjes qelizore.

Gjetjet janë cilësuar si “të lezetshme”  pasi ato japin ide të reja për trajtimin e sëmundjes.

Të dhëna të shumëpritura

Është humbja e qelizave të trurit, të quajtura neurone, që çon në simptomat e Alzheimerit, duke përfshirë humbjen e kujtesës.

Dhe nëse shikoni brenda trurit të njerëzve me këtë sëmundje, do të shihni akumulimin e proteinave jonormale të quajtura amiloid dhe tau.

Por shkencëtarët nuk kanë qenë në gjendje të bashkojnë pikat midis këtyre tipareve kryesore të sëmundjes.

Kjo është ajo që studiuesit - në Institutin e Kërkimit të Dementisë në Mbretërinë e Bashkuar në University College London dhe KU Leuven në Belgjikë - mendojnë tani se po ndodh.

Ata thonë se amiloidi anormal fillon të krijohet në hapësirat midis neuroneve, duke çuar në inflamacion të trurit, gjë që neuronet nuk e pëlqejnë. Kjo fillon të ndryshojë kiminë e tyre të brendshme.

Shfaqen ngatërresa tau dhe qelizat e trurit fillojnë të prodhojnë një molekulë specifike (quhet MEG3) që shkakton vdekjen nga nekroptoza. Nekroptoza është një nga metodat që trupi ynë përdor normalisht për të pastruar qelizat e padëshiruara ndërsa prodhohen ato të freskëta.

Qelizat e trurit mbijetuan kur ekipi ishte në gjendje të bllokonte MEG3.

"Ky është një zbulim shumë i rëndësishëm dhe interesant," i tha BBC-së studiuesi Prof Bart De Strooper, nga Instituti i Kërkimeve të Demencës në Mbretërinë e Bashkuar.

"Për herë të parë ne kemi një të dhënë se si dhe pse neuronet vdesin në sëmundjen e Alzheimerit. Ka pasur shumë spekulime për 30-40 vjet, por askush nuk ka qenë në gjendje të përcaktojë mekanizmat.

"Kjo vërtet ofron prova të forta se është kjo rrugë specifike vetëvrasjeje."

Përgjigjet erdhën nga eksperimentet ku qelizat e trurit të njeriut u transplantuan në trurin e minjve të modifikuar gjenetikisht. Kafshët u programuan për të prodhuar sasi të mëdha të amiloidit jonormal.

Kohët e fundit ka pasur sukses në zhvillimin e barnave që heqin amiloidin nga truri dhe ato shënojnë trajtimet e para për të ngadalësuar shkatërrimin e qelizave të trurit.

Prof De Strooper thotë se zbulimi se bllokimi i molekulës MEG3 mund të pengojë vdekjen e qelizave të trurit mund të çojë në një "linjë të re të zhvillimit të barnave".

Megjithatë, kjo do të marrë vite të tëra kërkimi.

Profesor Tara Spires-Jones, nga Universiteti i Edinburgut dhe presidenti i Shoqatës Britanike të Neuroshkencës, më tha "është një letër e lezetshme".

Ajo tha se "trajton një nga boshllëqet themelore në kërkimin e Alzheimerit... këto janë rezultate magjepsëse dhe do të jenë të rëndësishme për fushën që ecën përpara."

Megjithatë, ajo theksoi se "duhen shumë hapa" përpara se të dihet nëse mund të përdoret si një trajtim efektiv për Alzheimer.

Dr Susan Kohlhaas, nga Alzheimer's Research UK, tha se gjetjet ishin "eksituese", por ende në një fazë të hershme.

"Ky zbulim është i rëndësishëm sepse tregon për mekanizma të rinj të vdekjes së qelizave në sëmundjen Alzheimer që ne nuk i kuptonim më parë dhe mund të hapë rrugën për trajtime të reja për të ngadalësuar, apo edhe për të ndaluar përparimin e sëmundjes në të ardhmen."