Nga Daniel Serwer, Peacefare

Vallëzimi dyshe i Chollet dhe Escobar në Komisionin për Marrëdhënie me Jashtë dëshmoi se senatorët që morën pjesë në seancë dinë diçka rreth Ballkanit. Marrja në pyetje ishte me vend dhe nganjëherë e mprehtë. Përgjigjet ishin më pak të tilla.

Sigurisht, Këshilltari në Departamentin e Shtetit dhe Zëvendës Asistent Sekretari përgjegjës për Ballkanin dinë se çfarë duhet të thonë. Ata janë për anëtarësim në BE, demokraci, sovranitet dhe integritet territorial. Janë kundër të keqes ruse, financimeve kineze dhe etnonacionalizmit.

Është ajo çfarë nuk e thonë

Atë çfarë nuk thonë, ka përnjëmend rëndësi, duke nisur nga premisa: “Evropa e tërë dhe e lirë”. Ky slogan i politikës së jashtme amerikane i viteve '90 është i paaplikueshëm sot dhe në të ardhmen e parashikueshme. Evropa s’do të jetë e tërë dhe e lirë së shpejti. Duhet të pranojnë një vijë diku. Për këtë është edhe lufta në Ukrainë: A do të jetë Kievi në vijën perëndimore apo e tëra ose një pjesë e Ukrainës do të detyrohet në një marrëdhënie shërbyese me Rusinë.

Edhe pse amerikanët po provojnë ta ngrenë me të gjitha karotat që u bien ndërmend, Beogradi definitivisht vitet e fundit ka zgjedhur Moskën dhe Pekinin. Nuk ka askund asnjë shenjë përveç një interesimi retorik për anëtarësim në BE. Progresi në procesin e anëtarësimit në BE është ndalur. Sistemi politik në Serbi është kthyer drejt autokracisë. Presidenti Vuçiç dhe miqtë e tij, të cilët përfshijnë pothuajse të gjithë peizazhin mediatik në Serbi, flasin me ambicie për të rimarrë Kosovën (ose një pjesë të saj) dhe përdorin sharjet më të këqija etnike të disponueshme kundër shqiptarëve. Në të vërtetë nuk ka asgjë të krahasueshme në Kosovë.

Sa për dialogun Beograd/Prishtinë, Escobar pretendoi se marrëveshja e shkurtit dhe marsit për normalizim të marrëdhënive është ligjërisht e detyrueshme dhe po zbatohet, por kur u ballafaqua me shembuj të refuzimit të Aleksandar Vuçiç për të zbatuar dispozita të caktuara, ai dhe Chollet iu kthyen dypalësisë (fajësimin e të dyja palëve). Kështu u përgjigjën edhe rreth korrupsionit në Beograd. “E gjejmë kudo nëpër Ballkan”. Në kujtimet e mia të fundit, nuk më vjen në mend një zyrtar amerikan, i cili në mënyrë eksplicite i është referuar manifestimeve të shumta e të plota të krimit të organizuar dhe korrupsionit në Serbi.

Chollet dhe Escobar ishin entuziastë rreth propozimit për Asociacionin e Komunave të banuara me shumicë serbe, duke thënë se ajo do të integronte më shumë serbët në Kosovë dhe se do të duhet të jetë konsistente me Kushetutën e Kosovës. Ata injoruan propozimin serb për Asociacionin, e cila në mënyrë të paeukivok ka për qëllim krijimin e një entitet autonom serb, si entiteti i Republika Srpska brenda Kosovës, me pushtet ekzekutiv.

Ata ishin gjithashtu entuziastë për nismën e Serbisë për Ballkanin e Hapur, me kusht që ajo të trajtojë të gjitha vendet pjesëmarrëse në mënyrë të barabartë. Ata harruan të përmendin se Kosova nuk është ftuar as në 'Open Balkan' sepse Beogradi nuk dëshiron ta trajtojë siç duhet në ftesë.

Bosnja e gjorë

Bosnja vuajti më keq nga amnezia e Departamentit të Shtetit. Po, thanë zyrtarët, Kushtetuta e Bosnjës do të kishte nevojë për ndryshime në përputhje me vendimet e BE-së dhe Komisionit të Venecias. Ata harruan të përmendin se një nga ato vendime, nga Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut, është marrë 14 vjet më parë. SHBA hoqi dorë prej kohësh nga presioni për zbatimin e tij.

Atyre u pëlqyen vendimet e HiRep që mundësoi formimin e qeverisë në Federatën Boshnjake, por harruan të përmendin se njëri prej tyre ndryshoi mënyrën e numërimit të votave pasi u hodhën. Tjetri u mor për të zgjidhur problemet që i pari kishte krijuar. Rezultati neto ishte sigurimi që dy parti etnonacionaliste të mund të sundonin në Federatë. Vetëm një parti etnonacionaliste ishte e pakënaqur me këto vendime, pohoi Escobar. Ai harroi të përmendte se ajo parti dhe kundërshtarët e tjerë thjesht mund të përfaqësojnë më shumë se një shumicë të votuesve. Mos u shqetësoni për aktin e turpshëm të ndryshimit të mënyrës së numërimit të votave pasi ato janë hedhur.

Pjesa tjetër

Unë besoj se maqedonasit nuk do të jenë shumë të kënaqur të dëgjojnë nga Escobar se për t'u bashkuar me BE-në, ata do të duhet të ndryshojnë Kushtetutën e tyre për të përmendur pakicën e tyre bullgare, të cilën ai nuk arriti të thotë se numëron disa mijëra (sigurisht më pak se 1% e popullatë). As shqiptarët në Serbi nuk do të jenë të kënaqur të dëgjojnë se numri i tyre – pothuajse me siguri i barabartë ose më i madh se numri i serbëve në veri të Kosovës (dhe shumë më tepër se bullgarët në Maqedoni) – nuk meriton të përmendet një Asociacion i shumicës shqiptare. Komunat brenda Serbisë. Mos e shqetësoni ulëset e shqiptarëve në parlamentin serb, për t'u krahasuar me vendet e garantuara të serbëve në parlamentin e Kosovës.

Escobar do të shkojë në Podgoricë për inaugurimin presidencial malazez të shtunën. Askush nuk mundi të përmendte se ndryshimin e vjetër dhe deri tani të padhunshëm të pushtetit atje ia detyrojmë Presidentit aktual, Milo Gjukanoviç, të cilin diplomatët amerikanë dhe evropianë kanë shpenzuar vite të tëra duke e vajtuar për korrupsion të pretenduar (por ende të paprovuar). Presidenti i ri, Jakov Milatović, pranon një qëndrim pro-evropian, por ka marrëdhënie më shumë se të ngrohta me presidentin Vuçiç në Beograd. Shumëçka do të varet nga zgjedhjet parlamentare të 11 qershorit. Shpresoj që ato të kryhen po aq lirshëm dhe me drejtësi si ato nën Gjukanoviç.