Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë ka miratuar një marrëveshje të diskutueshme për dërgimin e azilkërkuesve nga Italia në Shqipëri. Sipas marrëveshjes, qeveria italiane do të ndërtojë dy qendra në veri të Shqipërisë për të përpunuar 36,000 njerëz që synojnë të arrijnë në Itali çdo vit.

Marrëveshja tani do të duhet të ratifikohet nga parlamenti shqiptar. Megjithatë, ka gjasa të kalojë lehtësisht pasi kryeministri Edi Rama ka një shumicë të padiskutueshme. Sipas marrëveshjes, rreth 3,000 njerëz në muaj që tentojnë të arrijnë në Itali me rrugë detare do të ndalohen në dy qendra përpunimi pranë portit verilindor shqiptar të Shëngjinit, ndërsa kërkesat e tyre për azil shqyrtohen. Qendrat do të paguhen nga qeveria italiane dhe do të funksionojnë sipas ligjit italian. Stafi italian do të jetë përgjegjës për operacionet dhe do të ketë imunitet nga ligji shqiptar në disa raste.

Pasi të jenë vlerësuar kërkesat për azil të emigrantëve, Italia do të jetë përgjegjëse ose për zhvendosjen e tyre nga qendrat në Itali ose për dëbimin e tyre. Personeli i sigurisë dhe oficerët e policisë do të sigurohen nga Shqipëria. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe zoti Rama e prezantuan për herë të parë marrëveshjen në Romë në nëntor.

Menjëherë pas kësaj, marrëveshja u bllokua përkohësisht pasi opozita shqiptare paraqiti dy ankesa me argumentin se marrëveshja do t’u mohonte azilkërkuesve mbrojtjen e kushtetutës dhe ligjit ndërkombëtar.

Por të hënën, gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese vendosën se marrëveshja nuk ishte antikushtetuese. Ata thanë se marrëveshja “nuk krijon të drejta dhe liri të reja kushtetuese, as nuk sjell kufizime shtesë për të drejtat dhe liritë ekzistuese të njeriut, përtej atyre të parashikuara nga rendi juridik shqiptar”.

Gjyqtarët hodhën poshtë gjithashtu pretendimet se marrëveshja për ngritjen e objekteve të pritjes së azilit do t’i jepte Italisë sovranitet në territorin shqiptar, duke vendosur se marrëveshja “nuk përcakton kufijtë territorialë dhe nuk ndryshon integritetin territorial të Republikës së Shqipërisë”. Mediat shqiptare raportuan se gjyqtarët e gjykatës votuan 5-4 për të rrëzuar kërkesën për bllokimin e marrëveshjes së propozuar. Javën e kaluar deputetët italianë votuan pro marrëveshjes, e cila u mbështet me 155 vota pro dhe 115 kundër. Tashmë ajo do të shkojë në Senatin italian, ku pritet edhe miratimi i saj.

Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut, Volker Turk, i tha Senatit italian javën e kaluar se ishte i shqetësuar se transferimet e azilkërkuesve në Shqipëri do të “ngrenë çështje të rëndësishme të të drejtave të njeriut”, duke përfshirë kushtet e jetesës dhe lirinë për ndalim arbitrar. Është e paqartë se kur mund të hapen qendrat, por pranvera e vitit 2024 ishte data paraprake e dhënë kur u njoftua për herë të parë plani.

Zonja Meloni, e cila kryeson partinë e krahut të djathtë, nacionalist “Vëllezërit e Italisë”, premtoi të godiste emigracionin kur u zgjodh në shtator 2022. Megjithatë, më shumë se 155,000 migrantë hynë në Itali në 2023 – 52,000 më shumë se një vit më parë. Plani i Shqipërisë është një nga ndërhyrjet e propozuara të zonjës Meloni për t’i dhënë fund emigracionit të paligjshëm.