Gjatë një takimi me trupin diplomatik të vendit, Presidenti Volodymyr Zelensky u dha ambasadorëve të Ukrainës urdhrat e tyre për pjesën tjetër të vitit: Puna për të ndihmuar në sigurimin e anëtarësimit të Ukrainës në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut dhe në Bashkimin Europian.

Zelensky u tha gjithashtu ambasadorëve që të përqendrohen në ndihmën e Ukrainës për të siguruar marrëveshje dypalëshe për garancitë e sigurisë midis Ukrainës dhe vendeve të veçanta të G7, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara, raporton abcnews.al.

“Detyra e ambasadorëve në vendet e NATO-s është të punojnë për të konsoliduar të gjitha kryeqytetet e aleancës rreth prioriteteve të përbashkëta të sigurisë,” tha ai.

Zelensky mbajti takimin e gushtit 2023 me ambasadorët tre javë pas largimit nga samiti i NATO-s në Vilnius, Lituani.

Në disa mënyra, Zelensky po e drejton Ukrainën përmes një lufte në dy fronte. Ekziston kundërofensiva e nxehtë që vendi po zhvillon kundër Rusisë në qytetet, fshatrat dhe qytezat e veta.

Dhe ka luftën e saj të gjatë për të qenë pjesë formale e Perëndimit përmes përfshirjes në NATO dhe BE.

Lufta e fundit nuk ka të bëjë vetëm me dëshirën e Ukrainës për siguri afatgjatë. Bëhet fjalë edhe për identitetin e saj gjeopolitik. Anëtarët e NATO-s premtuan në një komunikatë të 11 korrikut 2023 gjatë samitit dy-ditor të aleancës në Vilnius se Ukraina mund të bashkohet me NATO-n “kur aleatët të bien dakord dhe të plotësohen kushtet”.

Megjithëse komunikata pranoi se Ukraina nuk kishte nevojë të ndiqte planin e veprimit të anëtarësimit të aleancës, asaj i munguan hapat specifikë që Ukraina duhet të ndërmarrë për të marrë një ftesë për anëtarësim.

Mungesa e specifikave tërhoqi vëmendjen e Zelensky dhe ai shkroi në Twitter: “Është e paprecedentë dhe absurde kur nuk është caktuar një afat kohor as për ftesën dhe as për anëtarësimin e Ukrainës, raporton abcnews.al.

Disa liderë thuhet se ishin të habitur nga kritikat publike të Zelenskyy.

Si studiues i marrëdhënieve ndërkombëtare, politikës ukrainase dhe sigurisë europiane, kam studiuar dhe mësuar se si janë zhvilluar lëvizjet gjeopolitike dhe ideologjike të Ukrainës nga Rusia që nga rënia e Bashkimit Sovjetik dhe se si vendimet e saj politike kanë varur shpesh nga statusi i saj, marrëdhëniet me Rusinë , BE-në dhe SHBA-në.

Kam studiuar gjithashtu se si Ukraina mund të ndjekë shembujt e vendeve të tjera për të fituar anëtarësimin në aleancat perëndimore.

Zelensky, si shumica e ukrainasve, e sheh Ukrainën si ideologjikisht dhe gjeopolitikisht të ndarë nga Rusia.

Lëvizja e Ukrainës drejt Perëndimit

Para rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991, Ukraina ishte republika e saj e dytë më e populluar, pas Rusisë.

Dhe Ukraina kishte arsenalin e tretë më të madh bërthamor të BRSS. Por që nga kolapsi, Ukraina ka punuar për t’u ndarë nga Rusia dhe për të lëvizur drejt Perëndimit, duke kërkuar sigurinë kombëtare dhe rritjen ekonomike duke u riorganizuar ideologjikisht dhe politikisht me Europën.

Në vitin 1994, Ukraina iu bashkua programit të Partneritetit për Paqe të NATO-s dhe përmes tij punoi me aleancën për të luftuar korrupsionin në ushtrinë e Ukrainës, për të përmirësuar trajnimin e saj ushtarak dhe për t’i bërë vendet e tjera të marrin armët e tepërta dhe të vjetruara.

Kjo tregoi se një Ukrainë post-sovjetike ishte e gatshme të punonte me NATO-n edhe kur anëtarësimi nuk ishte një opsion.

Gara presidenciale e vitit 2004 midis kryeministrit të atëhershëm Viktor Janukoviç dhe Viktor Jushçenkos, një ish-kryeministër, u dëmtua nga akuza kaq të përhapura për manipulim të zgjedhjeve nga fushata e Yanukovych, saqë shkaktoi një sërë protestash paqësore, raporton abcnews.al.

E njohur si Revolucioni Portokalli, këto protesta kundër mashtrimit zgjedhor u pasuan nga një përsëritje e zgjedhjeve në dhjetor 2004.

Ukrainasit zgjodhën president pro-perëndimor të Jushçenkos.

Tranzicioni i Ukrainës nuk është i qetë

Në samitin e NATO-s të prillit 2008 në Bukuresht, Rumani, vendet anëtare ranë dakord që Ukraina dhe Gjeorgjia të bëheshin anëtarë të NATO-s. Por aleanca sugjeroi kushte, duke përfshirë reforma demokratike në të dy vendet, pa një plan të qartë për arritjen e këtyre reformave.

Në vitin 2010, Yanukovych, i cili bëri fushatë me një premtim për ta mbajtur Ukrainën jashtë NATO-s, u zgjodh president. Pasi erdhi në detyrë, ai shfuqizoi një komision që ishte krijuar për të ndihmuar Ukrainën të integrohej në NATO.

Në vitin 2013, Yanukovych përfundoi diskutimet midis Ukrainës dhe BE-së për një marrëveshje politike dhe tregtare të njohur si një marrëveshje asociimi. Ky vendim nxiti protesta në Kiev dhe në mbarë vendin.

Ajo protestë, Revolucioni Euromaidan, i njohur gjithashtu si Revolucioni i Dinjitetit zgjati deri në shkurt 2014 dhe e detyroi Yanukovych-in të ikte në Rusi.

Deri në mars 2014, Rusia kishte aneksuar Krimenë dhe pushtoi rajonet lindore Donetsk dhe Luhansk të Ukrainës në prill me ndihmën e separatistëve të mbështetur nga Rusia, raporton abcnews.al.

Pas këtyre agresioneve nga Rusia, një sondazh mbarëkombëtar i nëntorit 2015 tregoi se 57% e qytetarëve ukrainas kërkuan të favorizonin anëtarësimin në BE dhe 48% favorizonin anëtarësimin në NATO.

Në vitin 2014, Ukraina përfundimisht nënshkroi një marrëveshje me BE-në që përfshinte një marrëveshje të re gjithëpërfshirëse të tregtisë së lirë. Kjo u pasua në vitin 2017 nga një marrëveshje për viza që lejoi ukrainasit të udhëtojnë pa viza në BE për 90 ditë çdo gjashtë muaj.

Identiteti gjeopolitik i Ukrainës

Putini, ende i zemëruar për rënien e Bashkimit Sovjetik, urdhëroi një pushtim të Ukrainës në shkurt të vitit 2022. Ai pretendoi se Rusia kishte nevojë të “çmilitarizonte dhe denazizonte” vendin.

Pavarësisht se çfarë thotë Putini ishin motivet e tij, shumë analistë të sigurisë thonë se pushtimi ekzistonte sepse Ukraina dhe Gjeorgjia, të cilat Rusia i sulmoi në 2008, nuk kishin mbrojtje.

Të dy kombet nuk ishin pjesë e një aleance perëndimore si NATO apo BE.

Kur Rusia pushtoi Ukrainën, Zelensky kërkoi ndihmë nga Perëndimi. Në ditën e tretë të pushtimit, ai aplikoi për anëtarësimin e Ukrainës në BE.

Dhe më 30 shtator 2022, ai aplikoi për anëtarësimin e Ukrainës në NATO. Ukrainasit e mbështesin në masë të madhe këtë vendim. Një sondazh i shkurtit 2023 tregoi se 83% e njerëzve të anketuar thanë se Ukraina duhet të anëtarësohej në NATO.

Deri në qershor 2023, udhëheqësit e BE-së kishin përcaktuar se Ukraina kishte përmbushur dy nga shtatë kushtet e kërkuara që vendi të fillonte bisedimet e anëtarësimit.

Një kusht ka të bëjë me reformën në drejtësi dhe tjetri ka të bëjë me standardet e saj në ligjin e medias.

Edhe pse Ukraina nuk është anëtarësuar ende në NATO, qëllimi i Zelenskyt për anëtarësim është pjesë e një qëllimi afatgjatë që Ukraina të fitojë siguri nga Rusia. Vendi nuk ka sulmuar kurrë një anëtar të NATO-s apo BE-së.