Armenia dhe Azerbajxhani dy ish republika të Kaukazit në Bashkimin sovjetikja janë përfshirë nga një valë luftimesh që ka lënë dhjetra të vdekur për shkak të disa mos marrëveshjeve territoriale prej disa dekadash.

Në zemër të ngërçit midis Jerevanit dhe Bakut është enklava e shkëputur e Nagarabah-Karabakut  që banohet nga populli etnik armen.

Autoritetet Sovjetike bashkuan territorin kryesisht etnik armenë me Azerbajxhanin në 1921.

Pasi Bashkimi Sovjetik u shpërbë në 1991 filloi lufta për këtë territor që la pas rreth 30 mijë viktima dhe mijëra të shpërngulur.

Pavarësisht nga një armëpushim i ndërmjetësuar në vitin 1994 nga Rusia, Shtetet e Bashkuara dhe Franca, negociatat e paqes luftojnë për të ecur përpara ndërsa luftimet dhe konfliktet shpërthejnë shpesh.

Në përleshjen e fundit me separatistëve dhe ushtrisë azere la pas disa viktima, të dy palët akuzojnë njëra tjetrin për fillimin e konfliktit

Në korrik të këtij viti si pasojë e një konflikti në këtë zonë humbën jetën 16 ushtare ndërsa në vitin 2016 u vranë rreth 110 ushtarë nga të dy palët.

Revolta dhe Dinastia

Armenia, një vend i krishterë që nga shekulli i katërt, është tronditur nga paqëndrueshmëria politike dhe ekonomike që kur fitoi pavarësinë nga ish-BRSS.

Në pranverën e vitit 2018, protestat masive në rrugë kundër klasës politike armenase që bashkpunonte ngushtësisht me Rusinë sollën në pushtet Kryeministrin aktual Nikol Pashinyan. Ai që atëherë ka luftuar  korrupsionin dhe ka prezantuar reformat gjyqësore popullore.

Azerbajxhani me shumicë myslimane, në Detin Kaspik, ka qenë nën kontrollin autoritar të një familjeje të vetme që nga viti 1993.

Heydar Aliyev, një ish oficer i shërbimeve të sigurimit Sovjetik, KGB, drejtoi vendin me një grusht të hekurt deri në tetor 2003. Ai ia dorëzoi pushtetin djalit të tij, Ilham, javë para vdekjes së tij.

Ashtu si babai i tij, Ilham ka shfuqizuar të gjitha kundërshtimet ndaj sundimit të tij dhe në vitin 2017 e bëri gruan e tij, Mehriban, nënkryetarin e parë të vendit.

Rusia vs Turqia

Turqia, me ambiciet për të qenë ndërmjetës rajonal i energjisë në Kaukaz, ka hedhur peshën e saj pas Azerbajxhanit të pasur me naftë dhe turqishtfolëse.

Aleanca e tyre ushqehet nga një mosbesim i ndërsjellë ndaj Armenisë dhe Ankaraja lëshon në mënyrë rutinore deklarata të forta në mbështetje të ambicjeve të Bakut për të rimarrë Nago-Karabakun.

Jerevani i cili mbizotërohet nga një armiqësi e thellë ndaj Turqisë për masakrat e rreth 1.5 milion armenëve nën Perandorinë Osmane gjatë Luftës së Parë Botërore.

Më shumë se 30 vende, përfshirë Francën, i kanë njohur vrasjet si gjenocid , megjithëse Ankaraja e kundërshton ashpër termin.

Rusia, e cila mban lidhje të ngushta me Armeninë, është ndërmjetësi kryesor i energjisë në rajon. Ai udhëheq aleancën ushtarake të Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive të vendeve ish-Sovjetike që përfshin Armeninë, por jo Azerbajxhanin.

Jerevani i cili bazohet në mbështetjen ruse dhe garancitë ushtarake që ajo i ofron  sepse buxheti i tij i mbrojtjes është nën hije nga shpenzimet e larta që Azerbajxhanit ka bërë  për armët.

Naftë vs diasporë

Azerbajxhani kohët e fundit ka filluar të përdorë të ardhurat e naftës si pjesë e një përpjekje për të rishikuar imazhin e saj në Perëndim.

Vendi ka investuar në marrëveshje masive sponsorizimi duke përfshirë kampionatin e futbollit Euro 2020, i cili u shty për shkak të pandemisë së koronavirusit.

Baku pritej të zhvillonte ndeshje të nivelit të lartë këtë vit dhe Azerbajxhani ka mbajtur gara të Formula 1 Grand Prix që nga viti 2016.

Azerbajxhani është përpjekur gjithashtu të fusë veten drejt vendeve evropiane si një furnizues alternativ i energjisë.

Megjithëse ka më pak burime natyrore, Armenia ka një diasporë të gjerë dhe me ndikim që iku gjatë shtypjeve të epokës Osmane.

Ylli i Reality TV Kim Kardashian, këngëtari i ndjerë Charles Aznavour dhe ylli i muzikës pop dhe aktorja Cher të gjitha i zënë rrënjët në Armeni.

Disa e kanë caktuar veten ambasadorë jozyrtarë, si Kardashian i cili është shprehur i hapur për çështjen e gjenocidit armen.