FMN: Në vitin 2022, iportimi i energjisë në Kosovë arriti në 12.5% të GDP-së

16:26, 30/01/2023

Kosova renditet e pesta në botë për nga rezervat më të mëdha të qymyrit, por kjo gjë nuk ka ndikuar aspak në krijimin e stabilitetit energjetik në vend. Importimi i energjisë po vazhdon. Bile, shifra shokuese ka dhënë Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) për importimin e energjisë për vitin 2022.

Sipas raportit të FMN-së të publikuar në muajin janar 2023, thuhet se importet neto të energjisë në Kosovë parashikohen të kenë arritur në 12.5 për qind të Produktit të Brendshëm Bruto (PBB) në vitin 2022.

Në këtë raport, theksohet edhe mungesa e përdorimit të gazit natyror edhe pse ndërlidhja me tubacionet e gazit që arrijnë në Serbi dhe Maqedoninë e Veriut është e mundur, por nuk është e kyçur Kosova.

“Çmimet më të larta të energjisë përfaqësojnë një goditje të rëndë për llogarinë rrjedhëse të Kosovës. Pavarësisht se ka rezervat e pesta më të mëdha globale të qymyrit të linjitit, përmbajtja e ulët e energjisë së linjitit dhe infrastruktura joadekuate e Kosovës kanë penguar eksportet në një shkallë domethënëse, së bashku me veprimet e vendeve të tjera për të reduktuar emetimet e karbonit dhe për t’u larguar nga përdorimi i qymyrit. Megjithatë, linjiti përdoret për të prodhuar më shumë se 90 për qind të energjisë elektrike të Kosovës, ndërsa pjesa tjetër prodhohet nga energjia e erës, hidrogjenerimi dhe në një masë të vogël nga panele diellore. Përdorimi i gazit natyror është praktikisht inekzistent, pa rrjet shpërndarjeje për konsumatorët rezidencialë ose komercialë. Edhe pse ndërlidhja me tubacionet e gazit që arrijnë në Serbi dhe Maqedoninë e Veriut është e mundur, aktualisht nuk ka asnjë. Nuk ka gjithashtu objekte lokale të rafinimit të naftës”.

“Kështu, importet e naftës janë kryesisht produkte të rafinuara. Importet neto të energjisë në Kosovë parashikohen të kenë arritur në 12.5 për qind të PBB-së në vitin 2022, me 3.5 pikë përqindjeje (pp) më shumë në krahasim me vitin 2021, përkundër një rënie prej 35 për qind në importet e energjisë elektrike dhe 5 për qind në importet e karburanteve.” – thuhet në raportin e FMN-së.

Gjithashtu në raport përmendet edhe mosfaturimi i energjisë elektrike në komunat veriore të vendit qe përbën 5 për qind nga 20 për qind që nuk faturohet.

“Më shumë se 20 për qind e konsumit të energjisë elektrike në Kosovë ose nuk faturohet ose faturohet por nuk arkëtohet. Kërkesa në tregun e “rregulluar” përbën rreth 90 për qind të ngarkesës, ndërsa tregu i “çrregulluar”, i përbërë nga disa firma të mëdha që e sigurojnë energjinë e tyre kryesisht përmes importit, zë 5 për qind të tjera; pjesa e mbetur prej 5 përqind është nga konsumatorët e “parregulluar” nga katër komunat veriore të banuara kryesisht nga serbët etnikë, nga të cilët Kosova nuk ka qenë në gjendje të mbledhë tarifa që nga fillimi i viteve 2000. Për më tepër, rreth 11–12 pp të tregut të rregulluar janë humbje teknike dhe joteknike të shpërndarjes dhe 5 pp të tjera janë humbje komerciale.” – thuhet në raport.

Më tej, FMN thekson edhe mbështetjen buxhetore për sektorin e energjisë dhe vë në pah rritjen e eksporteve të energjisë që u rritën në nivel rekor.

“Përderisa mbështetja buxhetore për sektorin u rrit ndjeshëm, eksportet e energjisë elektrike të KEK-ut gjatë verës gjithashtu u rritën në nivele rekord (150 milion €, rreth 1.5 përqind e BPV-së).” – thuhet në raport, shkruan Nacionale.

Produkti i Brendshëm Bruto (PBB) në Kosovë në vitin 2021 ishte 9.41 miliardë dollarë amerikanë, sipas të dhënave zyrtare të Bankës Botërore. Vlera e PBB-së së Kosovës përfaqëson më pak se 0.01 për qind të ekonomisë botërore.

Në anë tjetë, 12.5 për qind duke llogaritur me PBB-në që për vitin 2021 ishte 9.41 miliardë, i bie që Kosova ka importuar energji gjatë vitit 2022 rreth 1.1 miliardë euro.

Ndërkaq duhet theksuar se institucioni kryesor që merret me të dhënat dhe statistikat, pra Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK), nuk ka publikuar importimin e energjisë neto në baza vjetore.