Studiuesit kanë krijuar atlasin më të madh të qelizave të trurit të njeriut deri më tani, duke zbuluar më shumë se 3000 lloje qelizash – shumë prej të cilave janë të reja për shkencën. 

Puna, e botuar në një paketë prej 21 punimesh sot në Science, Science Advances dhe Science Translational Medicine , do të ndihmojë në studimin e sëmundjeve thanë ndër të tjera autorët.

Atlasi i madh i qelizave ofron një pamje të detajuar të organit më kompleks tek njeriu. 

"Është shumë domethënëse," thotë Anthony Hannan, një neuroshkencëtar në Institutin Florey të Neuroshkencës dhe Shëndetit Mendor në Melburn, Australi. 

Studiuesit kanë hartuar më parë trurin e njeriut duke përdorur teknika të tilla si imazhet e rezonancës magnetike, por ky është atlasi i parë i të gjithë trurit të njeriut në nivelin e një qelize, duke treguar ndërveprimet e tij të ndërlikuara molekulare, shton Hannan. 

"Këto lloj atlasesh me të vërtetë po hedhin bazat për një kuptim shumë më të mirë të trurit të njeriut."

Qëllimet e programit përfshijnë katalogimin e llojeve të qelizave të trurit te njerëzit, primatët jo-njerëzor dhe minjtë për të përmirësuar të kuptuarit e mekanizmave qelizorë pas çrregullimeve të trurit të kuptuara keq.

Kimberly Siletti, një neuroshkencëtare në Qendrën Mjekësore Universitare në Utrecht në Holandë, dhe ekipi i saj vendosën gurin e themelit për atlasin duke renditur ARN-në e më shumë se 3 milionë qelizave individuale nga 106 vende që mbulojnë të gjithë trurin e njeriut, duke përdorur mostra indesh nga tre donatorë meshkuj të vdekur.

 Ato përfshinin gjithashtu një diseksion të korteksit motorik nga një dhuruese femër që ishte përdorur në studimet e mëparshme. 

Analiza e tyre dokumentoi 461 kategori të gjera të qelizave të trurit që përfshinin më shumë se 3000 nëntipe. 

"U habita se sa lloje të ndryshme qelizash kishte," thotë Siletti.

Neuronet - qelizat në tru dhe sistemin nervor që dërgojnë dhe marrin sinjale - ndryshonin gjerësisht në pjesë të ndryshme të trurit, duke sugjeruar funksione dhe histori të ndryshme zhvillimi.

Përzierja e neuroneve dhe llojeve të tjera të qelizave ndryshonte gjithashtu në çdo rajon; disa qeliza u gjetën vetëm në vende specifike.

Rreziku i sëmundjes

Përmirësimi i të kuptuarit se si ndërruesit gjenetikë mund të kontribuojnë në rrezikun e sëmundjes ishte gjithashtu një fokus për Bing Ren, një biolog molekular në Universitetin e Kalifornisë, San Diego, dhe ekipin e tij

 Ata analizuan se si më shumë se një milion qeliza të trurit nga tre donatorët aksesojnë dhe përdorin informacionin gjenetik.

Studiuesit zbuluan lidhjet midis disa llojeve të qelizave të trurit dhe çrregullimeve neuropsikiatrike, duke përfshirë çrregullimin bipolar, depresionin dhe skizofreninë.

Ren dhe kolegët e tij përdorën të dhënat e tipit qelizor për të parashikuar se si çelësat gjenetikë ndikojnë në rregullimin e gjeneve dhe rrisin rrezikun e sëmundjeve neurologjike.

Për shembull, në qelizat e quajtura mikroglia, të cilat pastrojnë qelizat e vdekura ose të dëmtuara, prania e disa ndërruesve gjenetikë ishte e lidhur fort me rreziqet e sëmundjes së Alzheimerit.

Gjetje të tilla mund të përdoren për të testuar nëse gjene të veçanta ose çelësa të gabuar kontribuojnë drejtpërdrejt në fillimin e sëmundjes.

"Kjo është bërë e mundur sepse ne - për herë të parë - kemi përcaktuar çelësat gjenetikë për qindra lloje të ndryshme qelizash," thotë Ren.

Hapi tjetër për ekipin e BICCN është sekuenca e më shumë qelizave nga të gjitha pjesët e trurit, thotë Ren.

Studiuesit gjithashtu do të punojnë me më shumë mostra të indeve për të krijuar një pamje se si truri i njeriut mund të ndryshojë midis popullatave dhe grupmoshave. "Ky është vetëm fillimi," thotë Ren.