Nga Joerg Lau

Kush mund ta kishte parashikuar një kthesë të tillë në marrëdhëniet e Gjermanisë me të kaluarën e saj të errët? Qeveria gjermane është nën presion në rritje për t'u çliruar nga kufizimet e fajit gjerman. Dhe është Turqia ajo që dëshiron që kancelari, Olaf Scholz, të bëjë ndryshimin.

Në një vizitë në Gjermani në fillim të këtij muaji, presidenti turk, Recep Tayyip Erdoğan, duke qëndruar pranë Scholz-it në Berlin, pohoi se Gjermania ishte shumë e absorbuar nga pendesa historike për të kuptuar realitetin e Lindjes së Mesme. Para mbërritjes së tij në Gjermani, Erdogan i kishte quajtur terroristët e Hamasit "luftëtarë të lirisë" dhe tha se legjitimiteti i Izraelit ishte në dyshim për shkak të "fashizmit të tij". Scholz u kishte rezistuar me vendosmëri thirrjeve për të anuluar vizitën, por e bëri të qartë para mbërritjes së Erdoganit se ai e konsideronte "absurde" pikëpamjen e presidentit për konfliktin.

Ajo që pasoi ishte një vizitë e vështirë që nënvizoi se sa i ndërlikuar është bërë drejtimi i politikës së jashtme gjermane. Erdogan është plotësisht i vetëdijshëm për ndikimin e tij në Berlin: pothuajse 3 milionë njerëz në Gjermani janë me origjinë turke. Ankaraja ka afro 1000 xhami në Gjermani me imamë. Turqia është një partner jetik në mbështetjen e NATO-s për Ukrainën, duke ofruar drone dhe duke e mbajtur Detin e Zi të hapur për eksportet e grurit. Dhe Gjermania, mbi të gjitha, dëshiron që Turqia të kontrollojë migrimin e parregullt në Mesdhe për të shmangur një krizë tjetër refugjatësh.

Të dy liderët shmangën një grindje publike në Berlin, por në Ankara, Erdogan u tha mediave turke se presidenti gjerman, Frank-Walter Steinmeier, ishte qartësisht në një "mendje kryqtare" dhe kjo ishte gjithashtu e vërtetë për "tjetrin", duke iu referuar Scholz-it. Erdogan është i njohur për shpërfilljen e tij ndaj rregullit diplomatik, kështu që Scholz vendosi thjesht të hiqte dorë nga vërejtja.

Megjithatë, episodi tregon për një problem më të madh. Qëndrimi pothuajse pa kushte pro-izraelite i Gjermanisë e sjell Berlinin në konflikt me shumë prej partnerëve të tij thelbësorë. Vetëm vitin e kaluar, zëvendëskancelari dhe ministri i çështjeve ekonomike, Robert Habeck, udhëtoi në Katar për të blerë sasi të mëdha gazi natyror të lëngshëm (LNG) për të kompensuar gazin rus të sanksionuar. Katari është mbështetësi më i rëndësishëm i Hamasit. Emirati i Gjirit është gjithashtu i investuar thellë në markat gjermane si Volkswagen, Porsche, Siemens dhe Deutsche Bank.

Ka edhe më shumë: në frymën e "zhdukjes së rrezikut" dhe diversifikimit të varësisë së tepërt të ekonomisë gjermane nga Kina, Scholz është duke u ballafaquar me fuqitë në rritje të të ashtuquajturit jug global, duke përfshirë Indonezinë, Brazilin dhe Afrikën e Jugut. Këto kombe mbajnë qëndrime të ndryshme ndaj terrorizmit të Hamasit, por të gjithë ata e shohin luftën palestineze në kuptimin e historisë së tyre postkoloniale. Parlamenti i Afrikës së Jugut madje votoi për mbylljen e ambasadës izraelite, ndërsa presidenti, Cyril Ramaphosa, akuzoi Izraelin për krime lufte dhe akte "të barabarta me gjenocid".

Gabimet midis perëndimit dhe jugut global ishin bërë tashmë të dukshme vitin e kaluar në reagimet ndaj luftës së Rusisë në Ukrainë, kur shumë vende refuzuan të mbanin anë. Tani lufta e Izraelit në Gaza kërcënon të thellojë këto ndarje. Gjermania, me këmbënguljen e saj të vazhdueshme për të drejtën e Izraelit për vetëmbrojtje, edhe përballë shkatërrimit të Gazës, e gjen veten në një pozicion gjithnjë e më të vështirë.

Çfarë fshihet pas qëndrimit gjerman? Le të jemi të qartë: establishmenti politik gjerman nuk është rob i një mendësie shtypëse që kufizon aftësinë e tij për të folur kundër Izraelit. Kjo është një teori e rrezikshme konspiracioni që duhet të hidhet poshtë.

Ideja se Gjermania vuan nga një mbidozë e Vergangenheitsbewältigung - termi gjerman për t'u marrë me të kaluarën naziste - nuk është e re. E djathta ekstreme ka pretenduar për dekada se Gjermania është tepër e kufizuar politikisht nga turpi kombëtar. Në këtë drejtim, partia e ekstremit të djathtë AfD (Alternativa für Deutschland) e hedh poshtë kulturën e kujtimit të Gjermanisë si një Schuldkult (kult i fajit). AfD, me rreth 20% në mbarë vendin, dëshiron të heqë theksin nga aspektet më të errëta të trashëgimisë sonë dhe të fokusohet në anën e ndritshme të historisë sonë.

Çuditërisht, përgënjeshtrimi i përgjegjësisë sonë historike është bërë popullor në anën tjetër të spektrit politik. "Çlironi Gazën nga faji gjerman" është tani një slogan popullor i thirrur nga të majtët në marshimet pro-palestineze në Berlin.

Kur e djathta ekstreme, e majta dhe një autokrat (i cili mohon gjenocidin e Turqisë ndaj armenëve) bashkojnë forcat, ti e di se diçka nuk shkon. Le të jemi të qartë: politikanët gjermanë nuk kanë nevojë të luftojnë pa histori për të lundruar në debatin mbi luftën e Gazës. Është një mit që Gjermania është jokritike në mbështetjen e saj ndaj qeverisë izraelite.

Kur Izraeli përdori dhunë të tepruar në luftërat e mëparshme të Gazës, Gjermania ngriti shqetësime publike. Berlini ka kritikuar vazhdimisht zgjerimin e vendbanimeve. Më shumë se një dekadë më parë, ministri i jashtëm i atëhershëm, Sigmar Gabriel, e quajti situatën në Hebron (në Bregun Perëndimor të pushtuar) "aparteid". Berlini ka mbështetur Autoritetin Palestinez me mbi 1 miliard euro dhe është ndër donatorët kryesorë të Unwra-s, agjencisë së OKB-së për ndihmë për refugjatët palestinezë.

Nuk kishte ndonjë pëlqim mes qeverisë së Merkelit apo Scholz-it dhe Benjamin Netanyahut. Angela Merkel e dinte se ai po punonte me Donald Trump-in për të proshur marrëveshjen bërthamore me Iranin pas shpine. Dhe se ai po gënjen për pranimin e dy shteteve. Askush i përfshirë në dosjen e Lindjes së Mesme në Berlin nuk i beson Netanyahut. Politikanët në Berlin rrotullojnë sytë me sugjerimin se janë në xhepin e Izraelit.

Pra, çfarë llogarie për mbështetjen e vazhdueshme që Berlini i jep Izraelit në luftën e tij kundër Hamasit? Duhet të shikoni përtej krizës imediate. Establishmenti i politikës së jashtme të Gjermanisë ka pësuar një tronditje të thellë, në të vërtetë e dyta, pasi ka kuptuar vitin e shkuar se Rusia nuk mund të qetësohej nga hapat diplomatikë, marrëveshjet e tubacioneve dhe "ndryshimi përmes tregtisë". Gjermanëve u ishte thënë se ishin "të rrethuar nga miq", siç tha Helmut Kohl. Ata u zgjuan të pajisur keq për t'u përballur me një botë armiqsh të betuar. Rusia pluhurosi dekada të Ostpolitikës gjermane kur sulmoi Ukrainën dhe bashkë me të rendin europian të pasluftës.

Në mënyrë të ngjashme, Gjermania kishte shtyrë për diplomaci për t'u marrë me ambiciet bërthamore dhe rajonale të Iranit. Berlini ishte një sponsor kryesor i marrëveshjes së Planit të Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit (JCPOA) me Teheranin. Gjermania refuzoi të listonte Korpusin e Gardës Revolucionare të Iranit si një organizatë terroriste për të shpëtuar marrëveshjen.

Pastaj anëtari i Gazës i boshtit të rezistencës së Iranit sulmoi Izraelin më 7 tetor. Shteti hebre është i bllokuar në një lëvizje të fortë midis Hamasit dhe Hezbollahut – dhe mundësinë e një lufte më të gjerë. Kjo është një krizë ekzistenciale për Izraelin.

Gurët e themelit të politikës së jashtme të Gjermanisë janë shembur. Angazhimi me Rusinë dhe Iranin ka dështuar. Kjo është pamja nga Berlini: këto dy fuqi duhet të ndalen, dhe kjo përfshin shkatërrimin e Hamasit. Kjo është arsyeja për mbështetjen e vendosur të Gjermanisë për luftën e Izraelit kundër Hamasit, pavarësisht mosbesimit të thellë ndaj Netanyahut – dhe dëshirës për ta parë atë të largohet sapo të përfundojnë armiqësitë.

Joerg Lau është një korrespondent ndërkombëtar për të përjavshmen gjermane Die Zeit/ The Guardian