Pavarësisht se sa katastrofa do të prodhojë, Rusia do të duhet të përballet me veten në fund të luftës kundër popullit të guximshëm ukrainas, dhe kjo do të jetë shumë e dhimbshme. Mali i Zi ka një qëndrim që buron nga historia dhe tradita e tij, respekton dhe mbron sovranitetin dhe integritetin e atyre që janë viktima të agresionit.

Mali i Zi nuk duhet të humbasë kohë dhe energji për projekte të tilla si “Ballkani i Hapur”, që e distancon nga Brukseli, por edhe për nënshkrimin e një marrëveshjeje “themelore” me Kishën e Serbisë, e cila nuk ka kapacitet për ta nënshkruar atë.

Pothuajse çdo pikë e këtij qëllimi është problematike, tha ambasadori Miodrag Vllahoviq, kryetar i Komitetit Malazez të Helsinkit, në një intervistë për The Geopost. Vllahoviq është ministri i parë i jashtëm i Malit të Zi të pavarur dhe një ish-ambasador malazez në Washington dhe Vatikan.

Lufta në Ukrainë po vazhdon për më shumë se njëqind ditë. Rusia, si agresore, hasi në rezistencë të ashpër nga Ukraina, gjë që mund të jetë befasuese për të. Cili do të jetë përfundimi i këtij konflikti, kush do të dalë fitimtar, moralisht dhe ushtarakisht?

Vllahoviq: Fituesi tashmë dihet. Rezistenca heroike e popullit ukrainas dhe sakrificat e mëdha që ata bëjnë janë qartë të dukshme kudo, madje edhe në Rusi.

Rusia është mundur – sepse rezulton se vetëm me anë të shkatërrimit total ajo mund të kontrollojë ato pjesë të territorit ku shkatërron infrastrukturën, qytetet dhe fshatrat dhe vret ose shpërndan ukrainasit. Ushtria ruse pëson humbje të mëdha dhe tregon se nuk është në nivel, as e aftë dhe e fuqishme siç konsiderohej më parë.

Në fund, Rusia do të duhet të përballet me veten, pavarësisht sa dëme, vuajtje dhe tragjedi do të sjellë. Do të jetë shumë e dhimbshme.

Mali i Zi vendosi sanksione ndaj Rusisë dhe pak ditë më parë ndaloi fluturimin e avionit me të cilin ministri i Jashtëm rus duhej të udhëtonte për në Beograd. Si anëtare e NATO-s dhe kandidate e BE-së, vendime të tilla janë logjike. Mirëpo, kemi dëgjuar disa kërcënime nga Rusia, e cila e ka karakterizuar Malin e Zi si vend armik, a duhet t’i frikësohet Mali i Zi dhe qytetarët e tij nga këto kërcënime? Sa të vërteta janë?

Vllahoviq: Mali i Zi ka bërë dhe po bën atë që është në përputhje me detyrimet tona që dalin nga aleanca në NATO, por edhe nga statusi ynë si kandidat për anëtarësim në BE.

Megjithatë, më parë dhe më shumë se kaq, Mali i Zi ka një qëndrim që buron nga historia dhe tradita jonë. Agresori është agresor, okupatori është okupator, dhe krimet janë krime – pavarësisht nga emri i autorit. Mali i Zi është një vend konsistent dhe i pavarur, i cili respekton dhe mbron sovranitetin dhe integritetin e atyre që janë viktima të agresionit.

Mali i Zi, zyrtarisht, është i vendosur të mos i bashkohet nismës “Ballkani i Hapur”. Një pjesë e qeverisë aktuale, megjithatë, mbron anëtarësimin në aleancë. Kryeministri në cilësinë e vëzhguesit ishte i pranishëm në takimin e fundit në Ohër. Ky projekt mbështetet nga Rusia dhe Amerika. Megjithatë, a mund të ndodhë që Mali i Zi t’i bashkohet Ballkanit të Hapur dhe çfarë do të thotë kjo për të? A është larguar nga anëtarësimi në BE?

Vllahoviq: Po, është një nismë që, çuditërisht, shihet me simpati – të paktën tani për tani – në Washington dhe Moskë. Pse është kështu dhe deri kur mund të jetë kështu, është një pyetje tjetër.

 “Ballkani i Hapur” nuk është një agjendë europiane, nuk e afron Malin e Zi me Evropën, na distancon prej saj. Edhe sa do të insistojë zoti Abazoviq për këtë, do ta shohim. Entuziazmi i tij për këtë koncept të papërcaktuar, pa organe, pa procedura, pa një platformë të qartë politike dhe ekonomike, ngre dyshime serioze për moton dhe synimet e promotorëve dhe avokatëve të kësaj nisme.

Mesazhet si nga Brukseli ashtu edhe nga Berlini, por jo vetëm nga ato dy adresa, nuk e trajtojnë fare “Ballkanin e Hapur” si një gjë të domosdoshme, duke qenë se kemi Procesin e Berlinit, CEFTA-n dhe shumë korniza dhe modele të tjera rajonale të bashkëpunimit.

Nga të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, Mali i Zi është më afër anëtarësimit në BE. Pse do të humbim kohën historike dhe energjinë e çmuar në projekte që nuk na afrojnë me BE-në? Dhe të udhëhiqemi nga liderë dhe vende që kanë interesat e tyre për të na kornizuar me “Ballkanin e Hapur” dhe për të na tërhequr në shinat që nuk të çojnë në Bruksel.

Qeveria e mëparshme pothuajse ndaloi rrugën e Malit të Zi drejt BE-së. Së fundmi ju e cilësuat diplomacinë malazeze si “katastrofike”. A do të ketë sukses qeveria e re që ta bëjë politikën e jashtme ashtu siç duhet?

Vllahoviq: “Katastrofike” nuk është një fjalë mjaft katastrofike për situatën e gjetur nga ministri i ri i Punëve të Jashtme, z. Ranko Krivokapic.

Qeveria e re e pakicës është e kufizuar në një vit. Do të duhet shumë përpjekje dhe punë, si dhe mbështetje dhe mirëkuptim, për të rregulluar këtë situatë vërtet të keqe.

Politika e jashtme ishte pjesa më e mirë dhe më e dallueshme e politikës së përgjithshme malazeze, ndaj nuk është rastësi që qeveria e mëparshme dhe ministri i jashtëm i saj aksidental (dhe i interpoluar!) në segmentin e vetë rrjetit dhe shërbimit diplomatik, i prishi të gjitha, aq sa mundi.

Mali i Zi gjatë qeverisjes së kaluar mbeti pa ambasador pothuajse në të gjitha vendet e rajonit, por edhe të botës. Sa dëm i ka shkaktuar Malit të Zi dhe a prisni që së shpejti të emërohen ambasadorë të rinj në ato vende?

Vllahoviq: Dëmi është i padiskutueshëm. Ambasadorët duhet të emërohen sa më parë, me konsultime të nevojshme me presidentin Gjukanoviq.

Disa nga partitë parlamentare, të cilat kanë mbështetur qeverinë e kaluar, janë në favor të Rusisë, Serbisë, Kishës Ortodokse Serbe dhe nën ndikimin e tyre kanë paralajmëruar nënshkrimin e një marrëveshjeje themelore me Kishën Ortodokse Serbe. Kjo nuk ndodhi, por kryeministri aktual Dritan Abazoviç njofton se do ta bëjë. Kush duhet të nënshkruajë një kontratë të tillë? A ka ndonjë problem për këtë? Dhe nëse po çfarë është ai?

Vllahoviq: Nuk është dhe nuk mund të jetë një kontratë “themelore”. Kisha e Serbisë nuk ka marrëveshje themelore me askënd.

Mali i Zi nuk është pjesë e Serbisë. Kisha e Serbisë nuk ka kapacitet ta nënshkruajë këtë.

Në Mal të Zi, Kisha e Serbisë përfaqësohet përmes Mitropolisë së Malit të Zi dhe Litoral, e cila është uzurpuar, dhe përmes tri dioqezave, kufijtë e të cilave nuk përkojnë me kufijtë shtetërorë malazezë. Kjo është një situatë e parregullt, të cilën nuk e ndihmuan aspak ndryshimet e bëra, në valën e të ashtuquajturave “liturgji”.

Pothuajse çdo pikë e këtij synimi është problematike, duke përfshirë edhe faktin se qeveria nuk përmend nevojën për të nënshkruar – do të ishte logjike – një marrëveshje identike me Kishën Ortodokse Malazeze.

Pra, kjo është gjithashtu një marrëveshje “themelore”, së bashku me “Ballkanin e Hapur”, një tregues që qeveria aktuale po shpenzon kohën dhe energjinë tonë në projekte që na largojnë nga Evropa./TheGeopost/