Opinion nga Martin Wolf

Akordi midis vendeve të pasura dhe të varfra po ngadalëson dhe do të ketë më shumë sfida

Në katër vitet e fundit ka pasur tri tronditje të mëdha: Covid-i; ndërprerje të furnizimit pas Covid-it; dhe pushtimi i Ukrainës nga Rusia dhe rritja e mëvonshme e çmimeve të mallrave. A ka përfunduar tashmë kjo seri tronditjesh të mëdha? Sulmi vdekjeprurës ndaj Izraelit dhe konflikti në Gaza lë të kuptosh se përgjigjja mund të jetë "jo". Trazirat e fundit në tregjet e obligacioneve janë një tjetër shenjë e mungesës së vazhdueshme të parashikueshmërisë. Kështu, analiza e përgatitur me kujdes e Perspektivës së fundit Ekonomike Botërore të FMN-së mund të jetë paksa e vjetruar. Por si gjithmonë, është shumë e dobishme. Ajo që na tregon është inkurajuese dhe shqetësuese. Ekonomia botërore e treguar se është e fortë, por performanca është përkeqësuar në terma afatgjatë, e kombinuar me një divergjencë në performancën e vendeve të pasura dhe më të varfra në krahasim me pritshmëritë.

Atëherë, le të fillojmë me fortësinë. Këtu kemi tri zhvillime inkurajuese: FMN-ja nuk ka pasur nevojë të bëjë ndonjë ndryshim të rëndësishëm në parashikimet e prillit; turbullira financiare e pranverës së shkuar, me rënien e bankave rajonale amerikane dhe të Credit Suisse, është zbutur, dhe mbi të gjitha ka prova se inflacioni mund të reduktohet në një objektiv pa recesione. Kështu, dezinflacioni mund të rezultojë më "i patëmetë" nga sa prisja. WEO (Perspektiva Ekonomike Botërore) vëren se tregjet e punës mbeten të forta në shumë vende me të ardhura të larta, pa dëshmi të "spiraleve paga-çmime". Ka gjithashtu dëshmi të "kompresimit të pagave", me pagat më të ulëta në rritje në krahasim me ato më të lartat. WEO lë të kuptosh se kjo mund të jetë për shkak të vlerës së produktit të punës fleksibël dhe në distancë për punëtorët e kualifikuar: këta të fundit janë të përgatitur të punojnë në shtëpi me paga më të ulëta.

Megjithatë, ka rreziqe të konsiderueshme afatshkurtra. Një është se kriza e pronave në Kinë përkeqësohet. Një tjetër është mundësia e paqëndrueshmërisë së mëtejshme në çmimet e mallrave. Një tjetër është se konsumi dobësohet ndërsa kursimet e epokës së Covid-it shterohen, sidomos në SHBA. Një tjetër është se inflacioni rezulton më i fortë nga ç'pritej: fakti që duket e mundur të ulet inflacioni pa recesion nuk është një arsye për t'i braktisur përpjekjet para kohe. Së fundmi, politika fiskale do të rezultojë më e shtrënguar në këtë botë të re. Do të thotë se vendet në zhvillim po luftojnë me borxhe të shtrenjta. Ka shumë gjasa të ketë tronditje të mëtejshme financiare.

Vrulli i rritjes është ngadalësuar ndjeshëm në mbarë botën

Për fat të keq, fortësia nuk nënkupton një performancë të mirë. Në vitin 2023, prodhimi global do të jetë rreth 3% më i ulët se sa ishte parashikuar para pandemisë. Për më tepër, këto humbje janë disi të vogla në vendet me të ardhura të larta: madje në SHBA ka një fitim të lehtë. Por në vendet në zhvillim, ndikimi ka qenë më i pafavorshëm. Kjo pasqyron aftësinë shumë më të madhe të vendeve me të ardhura të larta për të përballuar goditjet, në krahasim me ato më të varfrat, të cilave u mungon kapaciteti për të krijuar vaksina ose për të marrë hua para. Si rrjedhojë, pandemia, lufta në Ukrainë dhe tronditjet klimatike kanë përmbysur tendencat në uljen e varfërisë: sipas Bankës Botërore, deri në 95 milionë njerëz më shumë jetonin në varfëri ekstreme në 2022 sesa në 2019.

Kjo performancë e dobët dhe divergjente ekonomike e kohëve të fundit duhet të vihet në një kontekst më afatgjatë. WEO vëren se ka pasur një rënie prej 1.9 pikë përqindjeje në perspektivat afatmesme të rritjes globale nga viti 2008 në vitin 2023 në parashikimet e WEO-s. Rënia është e përgjithshme. Por kjo është sidomos e rëndësishme për vendet në zhvillim. Numri i pritshëm i viteve të nevojshme për vendet në zhvillim dhe në zhvillim për të mbyllur gjysmën e hendekut te të ardhurat për kokë me ekonomitë me të ardhura të larta është rritur ndjeshëm, nga 80 vjet për parashikimet në WEO-s të prillit 2008 në rreth 130 vjet për parashikimet në prill 2023. Historia e lumtur akordit ekonomik po ngec.

Lufta për të ulur inflacionin bazë është e vështirë

Ka më shumë vështirësi afatgjata përpara. Njëra është klima: bota përjetoi shtatorin më të nxehtë në histori muajin e shkuar pasi kapërceu rekordin e mëparshëm me një 0.5C "të jashtëzakonshëm". Për më tepër, nëse normat reale të interesit do të jenë më të larta, siç besojnë disa, kushtet për investime dhe rritje afatgjatë do të jenë gjithashtu më të këqija, pikërisht atëherë kur nevojitet një rritje e madhe e investimeve për të përmbushur sfidat klimatike dhe objektivat më të gjera të zhvillimit. Thyerja e ekonomisë botërore, me proteksionizmin në rritje dhe konkurrencën intensive gjeostrategjike, ka të ngjarë ta intensifikojë gjithë këtë. Në rastin më të keq, plagët e viteve të fundit do të rezultojnë jo vetëm të pakthyeshme, por një paralajmërues i performancës së dëmtuar. Të gjitha këto janë në thelb probleme politike, që është një mënyrë tjetër për të thënë se janë pothuajse të pazgjidhshme. Ne kemi burimet dhe teknologjinë e nevojshme për t'i menaxhuar ato. Nuk ka asnjë arsye të mirë pse kaq shumë njerëz duhet të jetojnë në rrethana kaq të këqija. Nuk ka asnjë arsye pse duhet të dështojmë për të zgjidhur problematikat e klimës dhe të mjedisit. Por për ta bërë këtë, duhet të njohim interesat tona të përbashkëta, nevojën për veprim kolektiv dhe prekshmërinë e atyre që deri vonë mendoheshin si mundësi të largëta.

E ardhmja e rritjes ekonomike nuk është ajo që ka qenë

Bashkërisht, nuk jemi të aftë të mendojmë e të veprojmë me arsye dhe tani po përkeqësohemi, siç tregojnë kaosi në Uashington, zgjedhjet e këqija të politikave në Kinë, lufta kriminale e Rusisë në Ukrainë, dështimi për të arritur çdo lloj paqeje midis Izraelit dhe palestinezëve, dhe paaftësia për të shmangur disa nga pasojat e goditjeve të fundit për vendet e varfra. Në takimet vjetore në Marrakesh, politikëbërësit duhet të bien dakord për një rritje të madhe të burimeve për FMN-në dhe Bankën Botërore. Thuajse të gjithë e dinë këtë. A do të ndodhë kjo? Ka shumë dyshime për këtë. Por duhet të ndodhë. Ka ardhur koha që njerëzimi të rritet paksa./Financial Times – Syri.net