Franca, Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar i janë bashkuar qëndrimit të Shteteve të Bashkuara për të dënuar rritjen e ndjeshme të Iranit në prodhimin e uraniumit të pasuruar si pjesë e programit të tij bërthamor.

Një raport i publikuar të martën nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) zbuloi se Irani e kishte përshpejtuar prodhimin e uraniumit të pasuruar 60% në një normë prej nëntë kilogramësh në muaj që nga fundi i nëntorit, nga rreth 3 kilogramë në muajt e mëparshëm.

Katër shtetet perëndimore thanë në një deklaratë të përbashkët të enjten se kjo përfaqëson një "hap prapa" në atë që më parë ishte një ngadalësim i aktiviteteve bërthamore të Teheranit.

"Ne e dënojmë këtë veprim, i cili shton përshkallëzimin e pandërprerë të programit bërthamor të Iranit," thanë ata, duke shtuar se prodhimi i uraniumit të pasuruar nga Irani "nuk ka justifikim të besueshëm për qëllime civile".

Uraniumi i pasuruar deri në 60% konsiderohet afër nivelit të armëve me pasurim 90% që kërkohet për pajisjet bërthamore.

Rritja e nivelit të pasurimit nga 60% në 90% mund të arrihet përmes një procesi teknik.

Përpjekjet diplomatike për kërcënimin e luftës bërthamore bënë që Irani dhe shumë fuqi botërore të nënshkruanin marrëveshjen bërthamore të Iranit në 2015. Irani ra dakord të mbajë brenda kufirit prej 3.67% për pasurimin, në këmbim të lehtësimit të sanksioneve.

Por marrëveshja u rrëzua kur ish-presidenti amerikan Donald Trump e tërhoqi SHBA-në nga marrëveshja në vitin 2018 dhe vendosi sërish një sërë sanksionesh ndaj Teheranit.

BE-ja nisi bisedimet për të kthyer marrëveshjen në vitin 2021, por lufta në Ukrainë dhe së fundmi midis Izraelit dhe Hamasit i kanë penguar rëndë marrëdhëniet me Teheranin. Komuniteti ndërkombëtar ka frikë se Irani, një aleat i Hamasit, politika e jashtme e të cilit është formësuar nga armiqësia e tij e gjatë ndaj Izraelit, mund të përfshihet në konfliktin shkatërrues në Lindjen e Mesme.

Në deklaratën e tyre të enjten, katër shtetet perëndimore thanë në lidhje me përshpejtimin e prodhimit të uraniumit: "Këto vendime demonstrojnë mungesën e vullnetit të mirë të Iranit drejt shpërshkallëzimit dhe përfaqësojnë një sjellje të pamatur në një kontekst të tensionuar rajonal".

“Ne i bëjmë thirrje Iranit që t’i kthejë menjëherë këto hapa dhe të shpërshkallëzojë programin e tij bërthamor”, shtuan ato. "Ne mbetemi të përkushtuar ndaj një zgjidhjeje diplomatike dhe riafirmojmë vendosmërinë tonë se Irani nuk duhet të zhvillojë kurrë një armë bërthamore."

Houthis, një lëvizje rebele e mbështetur nga Irani në Jemen, ka sulmuar gjithashtu anijet tregtare ndërkombëtare që lundrojnë në detin e Kuq, duke shënuar një përshkallëzim të mëtejshëm të tensioneve.

Një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme gjermane konfirmoi në fillim të kësaj jave se vendi ishte në bisedime me aleatët e tij të BE-së mbi një mision të mundshëm për të mbrojtur anijet tregtare.

Më 19 dhjetor, SHBA nisi misionin e vet shumëkombësh detar, por shumë vende të BE-së që atëherë janë distancuar nga plani, i cili duket se ka potencial për t’i përshkallëzuar tensionet.