Ne datën 26 korrik, 19 kamionë të ngarkuar me ushqime dhe ilaçe u dërguan nga Armenia në enklavën separatiste në Karabakun e Azerbajxhanit përgjatë rrugës Lachin.

Dërgimi i tyre nuk ishte i koordinuar me Bakun zyrtar. Prandaj, në kufirin e Azerbajxhanit me Armeninë, rojet kufitare nuk i lanë të kalonin kamionët – për shkak të rrezikut të kontrabandës së armëve dhe transferimit të militantëve në Karabak.

Separatistët me parimet e Moskës

Dy ditë pasi kamionët ishin dërguar nga Jerevani, një nga mediat më të mëdha greke Protothema vuri në dukje se “kjo rrugë përdoret (nga Armenia) për “rotacionin e personelit, transportin e armëve dhe municioneve, si edhe për depërtimin e terroristëve”.

Pasi Azerbajxhani rifitoi sovranitetin e tij mbi Karabakun në vitin 2020, lidhja e Armenisë me enklavën separatiste është kryer përmes rrugës Lachin, e kontrolluar përkohësisht nga kontingjenti ushtarak rus.

Më 15 korrik, kreu i Këshillit Evropian, Charles Michel, njoftoi gatishmërinë e Azerbajxhanit për të hapur një rrugë shtesë përmes Agdamit për furnizimin me mallra humanitare për armenët e Karabakut. Por Jerevani, së bashku me udhëheqjen e separatistëve, këmbëngulin me kokëfortësi për të përdorur rrugën e Laçinit.

Fakti që Jerevani dhe separatistët e Karabakut, me mbështetjen e Kremlinit, kanë spekuluar për konfliktin e Karabakut është raportuar më parë nga mediat ukrainase.

“Për udhëheqjen separatiste në Khankendi, është thelbësore të përdoret veçanërisht rruga Lachin, e cila kontrollohet nga kontingjenti ushtarak rus”, raporton botimi ukrainas Censor.

Lojërat imperialiste të Kremlinit

Dëshira e Jerevanit për të përdorur pikërisht rrugën ku është vendosur ushtria ruse nuk është e rastësishme, sepse edhe vetë dërgimi i ndihmave humanitare në Karabakh e ka një gjurmë ruse.

Kjo dëshmohet nga një sërë faktesh:

Kamionët e dërguar nga Jerevani i përkasin kompanisë eksportuese Spayka. Sedrak Kocharyan quhet me siguri pronari i saj në Armeni.

Ai është djali i Robert Kocharyan, ish-presidentit më pro-rus të Armenisë dhe një mik personal i presidentit rus Vladimir Putin.

Spayka, ashtu si pronari i saj, ka lidhje të ngushta me Rusinë. Kompania ka furnizuar Rusinë për më shumë se 16 vjet.

Sipas mediave armene, shumë prej të cilave (Hraparak, Sputnik Armenia, Radio Azatutyun) janë të lidhura drejtpërdrejt ose tërthorazi me Kremlinin, kontingjenti ushtarak rus ishte menduar të vepronte si ndërmjetës në transferimin e ngarkesave të dërguara nga Jerevani te separatistët e Karabakut.

Më 8 gusht, një formacion i armatosur vullnetar në Armeni, i vetquajtur “Kryqtarët”, filloi një aksion kundër përjashtimit të kamionëve Spayka nga Karabaku. Skuadra sponsorizohet nga bosi i krimit në Moskë dhe “biznesmeni” Artur Asatryan, i cili është vënë në kërkim ndërkombëtar nga autoritetet italiane me dyshimin për vrasje.

Historia e kamionit është një tjetër manifestim i imperializmit rus. Putini ka kërkuar prej kohësh të parandalojë arritjen e paqes midis Armenisë dhe Azerbajxhanit, për të cilën BE dhe SHBA janë të interesuara. Të njëjtin skenar e ka luajtur në Ukrainë, Gjeorgji dhe Moldavi. Qëllimet e një politike të tillë shkatërruese u raportuan nga shumë media perëndimore.

Armenët e Karabakut – si pengjet e Moskës

“Putini po përdor armenët e Karabakut si pengje. Ashtu si Osetët e Jugut dhe Abkazët në Gjeorgji apo komunitetet ruse në Ukrainë, Karabaku i ofron atij një justifikim pseudohumanitar për imperializmin rus”, raportoi Wall Street Journal në qershor 2023.

“Duke pasur parasysh konfliktet e vazhdueshme të Rusisë mbi territoret kukull në shumë pjesë të ish-Bashkimit Sovjetik, si Abkhazia, Osetia e Jugut dhe Donbasi, Moska vazhdon të ndjekë të njëjtin skenar. Karabaku është një objektiv i përshtatshëm për një operacion të tillë”, thuhet në publikimin pan-evropian EuReporter.

Duke përfituar nga problemi humanitar i krijuar nga vetë Moska, “Rusia do të jetë në gjendje të ruajë pozicionet e saj, duke përfshirë praninë e saj ushtarake, në Kaukazin e Jugut dhe Evropën Lindore”, raporton divizioni rumun i Newsweek.

Sipas CNN-it çek (partneri lokal i korporatës amerikane), “Rusia është shumë e pakënaqur që Armenia dhe Azerbajxhani mund të arrijne nje dakordësim për disa çështje me ndihmën e Uashingtonit ose Brukselit”.

“Rusia po përpiqet të përdorë çdo mundësi për të ndezur konfliktin dhe për të parandaluar vendosjen e paqes midis dy vendeve të mbështetura nga Perëndimi”, thotë botimi polak i Dorzeczy.

Ndihma humanitare apo militarizëm?

Frika e azerbajxhanasve dhe mediave evropiane për transferimin e armëve dhe militantëve në Karabakh nën pretencën e ndihmës humanitare ka nje arsyetim te qendrueshem.

Spayka e Kocharyan është e njohur për aktivitetet e saj të kontrabandës.

Gjatë Luftës së Dytë të Karabakut në vitin 2020, ajo u përfshi në transportin e paligjshëm të armëve nga Rusia në Armeni.

Më 10 tetor 2020, kamionë Spayka plot me armë u ndaluan në kufirin Gjeorgjio-Armen.

Sipas deklaratës trepalëshe të krerëve të Federatës Ruse, Azerbajxhanit dhe Armenisë, e cila u nënshkrua

pas rezultateve të luftës së vitit 2020, rruga Laçin që te shpje nga Armenia në Karabak mund të përdoret rreptësisht për qëllime civile.

Përkundër kësaj, për tre vitet e fundit, patronët e separatistëve armenë në Jerevan, me pjesëmarrjen aktive të ushtrisë ruse, kanë transferuar armë dhe municione në Karabak përgjatë rrugës Laçin.

“Armenia vazhdon të formojë pozicione të reja luftarake në territorin e Azerbajxhanit, ku kontingjenti rus është i vendosur përkohësisht … Prandaj, vendosja e një numri të madh minash vazhdon gjithashtu,” raportoi së fundmi portali ukrainas i lajmeve Censor.

Më 14 qershor, kanali i madh Telegram AZfront, i cili publikon rregullisht materiale ekskluzive për Ukrainën, Kaukazin dhe Iranin, raportoi për furnizimet ushtarake ruse për Karabakun: “Ushtria ruse dorëzoi fshehurazi qindra dronë kinezë të zbulimit dhe goditjes DJI Mavic 3 Fly More Kombinim me sistemet e lëshimit të eksplozivëve ndaj formacioneve të armatosura të paligjshme të separatistëve armenë në Karabakh. Ky informacion është dhënë nga një burim në Drejtorinë kryesore të Inteligjencës të Ukrainës.

Separatizmi në Ukrainën lindore dhe Karabak është i njëjtë

Një situatë e ngjashme me dërgimin e ndihmave humanitare ndodhi në vitin 2014, kur Moska njoftoi synimin e saj për të ofruar “ndihma humanitare” në Ukrainën lindore. Kievi refuzoi një iniciativë të tillë, nga frika e transferimit të armëve dhe terroristëve në territorin e tij.

Më pas SHBA-ja dhe BE-ja mbështetën pa kushte Ukrainën.

“Unë dënoj hyrjen e të ashtuquajturit autokolonë humanitare ruse në Ukrainë. Kjo është një shkelje flagrante e detyrimeve ndërkombëtare të Rusisë”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Anders Fogh Rasmussen në gusht 2014.

“Rusia nuk ka biznes të dërgojë ndihma në Ukrainë… Prandaj, çdo ndërhyrje e mëtejshme e njëanshme nga Rusia në territorin ukrainas – duke përfshirë një nën maskën e ofrimit të ndihmës humanitare – do të ishte krejtësisht e papranueshme”, deklaroi në të njëjtin muaj ambasadorja e SHBA në OKB, Samantha Power.

Në vitin 2014, kreu i politikës së jashtme të BE-së, Sebastian Brabant, shprehu gjithashtu mendimin e tij: “Kjo (dërgimi i kamionëve nga Rusia në Ukrainë) është një shkelje e qartë e kufijve të Ukrainës”.

Njoftimi për shtyp pas një bisede telefonike midis Presidentit Obama dhe Kancelares Merkel: “Të dy liderët ranë dakord që dërgimi i një autokolone nga Rusia në Ukrainë pa miratimin e Ukrainës është një provokim i mëtejshëm dhe një shkelje e sovranitetit dhe integritetit territorial të Ukrainës”.

Pavarësisht ngjashmërisë së dukshme midis ngjarjeve nëntë vjet më parë në rajonet lindore të Ukrainës dhe atyre që po ndodhin tani në Azerbajxhan, politikanët dhe zyrtarët evropianë po injorojnë situatën në Karabak.

Disa madje po mbështesin kërkesat e separatistëve pro-rusë. Ndoshta, një paragjykim i tillë shkaktohet nga ndikimi i diasporave të mëdha armene në Francë dhe SHBA. Siç vuri në dukje botimi rumun Stiripesurse në korrik, “presidenti i një prej fuqive kryesore evropiane, Emmanuel Macron, është bërë peng i elementëve radikalë në diasporën armene”. Mesa duket jo vetëm ai…

Igor CHALENKO, analist politik, Drejtor i Qendrës për Analizë dhe Strategji (Ukrainë)