Grumbull me karamele, historia e trishtë e kësaj vepre arti

Grumbull me karamele, historia e trishtë e kësaj vepre arti

12:43, 24/03/2023

Kush është njeriu që e ktheu një grumbull ëmbëlsirash në vepër arti? 

Bëhet fjalë për artistin me origjinë kubaneze Felix Gonzalez-Torres (1957-1996) i cili jetoi dhe punoi në Nju Jork midis viteve 1979 dhe 1995.

Punimet e tij janë ekspozuar në muzetë më të rëndësishëm në botë dhe ende sot përfaqësojnë një bërthamë themelore për artin bashkëkohor.

Çështjet që ai trajtoi ishin të reja dhe ende të vështira për t'u kuptuar për Amerikën e viteve 1990: homoseksualiteti, SIDA dhe vetmia e të margjinalizuarve. 

Por gjuha e tij për t'i komunikuar ishte gjithashtu e re: një gjuhë e thjeshtë, por e guximshme, me të cilën ai vinte në skenë ndjenjat e tij reale dhe ngjarjet e tij autobiografike, duke u ndalur te dashuria dhe dhimbja.

Burimi kryesor i frymëzimit ishte partneri i saj, Ross Laycock, i cili vdiq nga SIDA në 1991.

Për t'u përballur me dhimbjen e humbjes dhe për t'i treguar botës për dashurinë e saj, ai përdorte objekte dhe imazhe të zakonshme, si letër, karamele ose llambë duke dëshmuar se nëse dikush do të kishte vërtet diçka të mrekullueshme për të treguar, do të përdorte disa gjëra të thjeshta për ta shprehur atë.

Instalacioni më i famshëm është një grumbull ëmbëlsirash me ngjyra, të grumbulluara në një cep të Muzeut Metropolitan të Artit në Nju Jork, të cilin gjithkush mund ta merrte lirisht për të ngrënë ose për ta marrë në shtëpi: një vepër arti kalimtare, e dënuar të zhduket, si ajo të cilit i ishte kushtuar. 

Në fillim të ditës tuma peshonte rreth 80 kg, si Ross, dhe gjatë ditës humbi peshë, përsëri si vetë Ross, për shkak të sëmundjes së tmerrshme.

Ashtu si grumbulli i ëmbëlsirave, të vjedhura një nga një, Ross ishte konsumuar nga SIDA , ditë pas dite. 

Megjithatë, në fund të ditës grumbulli u rimbushur, derisa peshonte sërish 80 kilogramë. 

Por grumbulli i ëmbëlsirave nuk ishte vetëm përfaqësimi i Ross, por i të gjithë trupave të sëmurë, të prekur nga një patologji e injoruar në ato vite.

 Felix Gonzalez-Torres kështu foli për një temë që tashmë ndihej botërisht, por që fshihej dhe nënvlerësohej nga qeveritë. 

E gjithë kjo mori vlerë falë ndërhyrjes së publikut të përfshirë drejtpërdrejt.

Pa ndërveprimin e tij, vepra artistike do të kishte qenë një ushtrim i thjeshtë në stil. 

Çdo vizitor empatizoi dhe krijoi një marrëdhënie intime dhe personale me artistin, me historinë e tij dhe me sëmundjen. Atë sëmundje që disa vite më vonë, në vitin 1996, do ta merrte edhe vetë Feliksin.

 

© SYRI.net

Lexo edhe:

Komentet

Shto koment

Denonco