Kur bëhet fjalë për mirëqenien e kafshëve, nuk ka debat. Një dietë vegjetariane ose vegane është pothuajse sipas definicionit, më e mirë për kafshët. Kur bëhet fjalë për mjedisin, ka shumë prova se heqja dorë nga produktet shtazore mund të bëjë shumë mirë. Por çfarë ndodh me shëndetin? A është i mirë për shëndetin tuaj konsumimi i perimeve?

Arsyet pse dietat vegjetariane janë të shëndetshme janë mjaft të qarta, shpjegon Heather Hodson, një nutricioniste klinike në Qendrën e NYU Langone për Parandalimin e Sëmundjeve Kardiovaskulare. Njerëzit që ndjekin dieta vegjetariane ose vegane priren të hanë më pak kolesterol dhe yndyra të ngopura sesa ata që hanë mish, thotë ajo.

Përfitimet shëndetësore të dietave vegjetariane dhe vegane

Adventist Health Study-1, i kryer mes viteve 1974 dhe 1988, zbuloi se vegjetarianët kishin një rrezik më të ulët të obezitetit, hipertensionit dhe diabetit. Që atëherë, shumë studime të tjera kanë gjetur rezultate të ngjashme. Për shembull, një meta-analizë e vitit 2017 e pothuajse 100 studimeve zbuloi se dietat vegjetariane ishin mbrojtëse kundër sëmundjeve ishemike të zemrës dhe kancerit.

Kur bëhej fjalë për kancerin, dietat vegane ishin edhe më mbrojtëse se dietat vegjetariane. Një studim i vitit 2019 që shqyrtoi 32 prova klinike të rastësishme zbuloi se dietat me bazë bimore ndihmuan në uljen e rrezikut të obezitetit dhe diabetit.

Dhe ne të gjithë e dimë se duhet të hamë më pak ushqime me kolesterol të lartë dhe yndyrna të ngopura. Por nuk ka të bëjë vetëm me atë që vegjetarianët nuk hanë. Dietat me bazë bimore gjithashtu ofrojnë më shumë fibra dietike, vitaminë C, vitaminë E, kalium, magnez dhe fitokemikale.

Falë kësaj, thotë Hodson, njerëzit që i përmbahen dietave me bazë bimore priren të kenë presion më të ulët të gjakut, BMI më të ulët dhe kolesterol më të ulët total dhe LDL.

Rreziqet e dietave vegjetariane

Megjithëse dietat me bazë bimore janë shumë ushqyese, vegjetarianët, dhe veçanërisht veganët, duhet të kujdesen që të mos humbasin disa lëndë ushqyese thelbësore. Për shembull, vitamina B-12, e cila është e nevojshme për krijimin e rruazave të kuqe, mbajtjen e qelizave nervore të funksionojnë siç duhet dhe formimin e ADN-së, ndër të tjera, gjendet pothuajse ekskluzivisht në produktet shtazore.

Hodson thotë se suplementet dietike, si dhe drithërat e fortifikuara, produktet e sojës dhe majaja ushqyese, mund të ndihmojnë në mbajtjen e B-12 në nivele të shëndetshme.

Kur heq dorë nga qumështi, humb gjithashtu një burim të madh kalciumi. Lajmi i mirë dhe disi befasues është se kalciumi gjendet në shumë ushqime bimore. Zarzavatet me gjethe të errëta, të tilla si lakra foragjere dhe lakra jeshile kanë shumë kalcium. Brokoli dhe bamjet janë gjithashtu burime të mira të kalciumit me bazë bimore, siç janë bajamet, farat e lulediellit dhe madje edhe fasulet e bardha. Dhe kur kripa e kalciumit përdoret për koagulimin e tij, tofuja ka shumë kalcium.

Hekuri është një tjetër lëndë ushqyese që ne mendojmë se vjen kryesisht nga mishi. Por mos u shqetësoni, fasulet, bizelet, thjerrëzat, tofuja, frutat e thata dhe farat, madje edhe disa zarzavate si spinaqi dhe rrepa e kuqe, janë të pasura me hekur.

Hodson thekson se hekuri në bimë nuk absorbohet aq lehtë sa hekuri nga kafshët. Megjithatë, ju mund të maksimizoni biodisponibilitetin e hekurit duke ngrënë ushqime të pasura me hekur së bashku me ushqime të larta në vitaminë C, si agrumet, luleshtrydhet, domatet dhe specat, thotë ajo.

Ngrënia e një diete me bazë bimore

Mënyra më e mirë për t'u siguruar që dieta juaj me bazë bimore të jetë sa më e mirë është të hani një shumëllojshmëri të gjerë të ushqimeve të plota, si bishtajoret, drithërat, perimet dhe frutat. Mos u mbështetni te zëvendësimet e proteinave ultra të përpunuara dhe me natrium të lartë.

Ndërsa këto ushqime mund të jenë pjesë e një diete të shëndetshme në moderim, thotë Hodson, ato mund të mos përshtaten me qëllimet tuaja shëndetësore, sidomos nëse keni presion të lartë gjaku.

Mund të keni përfitime shëndetësore – duke reduktuar njëkohësisht vuajtjet e kafshëve, si edhe sforcimin e planetit – pa u bërë plotësisht vegan. Çdo pjesë e vogël ndihmon.

Hodson sugjeron fillimin me një ose dy vakte me bazë bimore në javë, të cilat do të rrisin konsumin e përgjithshëm të fibrave dhe do të reduktojnë marrjen e yndyrave të ngopura.

"Modelet dietike si modeli i të ushqyerit mesdhetar ofrojnë përfitime të shumta për shëndetin kardiovaskular dhe trurin pa eliminuar plotësisht produktet me bazë shtazore", thotë Hodson.

Por nëse jeni gati të hiqni dorë nga mishi dhe produktet shtazore, dijeni se me pak vëmendje ndaj detajeve, ju mund të shpëtoni jetën e kafshëve, të mbroni planetin dhe të përmirësoni shëndetin tuaj në të njëjtën kohë.