Tani kemi "provën më të mirë" që ka të ngjarë të gjejmë ndonjëherë se si virusi që shkakton Covid-19 u transmetua për herë të parë te njeriu, ka pohuar një ekip shkencëtarësh.

Është kthesa e fundit shkencore në kërkimin e trazuar, tejet të politizuar për shkakun e pandemisë më të keqe në një shekull, e cila ka prodhuar disa teori konkurruese të cilat as nuk janë vërtetuar dhe as janë hedhur poshtë përfundimisht.

Analiza më e fundit tregon për një specie të veçantë si origjinën e mundshme shtazore të virusit. 

Kjo analizë bazohet në provat që u mblodhën tre vjet më parë nga tregu i kafshëve të egra Huanan në Wuhan, i cili ka qenë gjithmonë një pikë qendrore e shpërthimit fillestar.

Gjatë ditëve të para të vitit 2020, kur Covid ishte ende një sëmundje misterioze, Qendrat Kineze për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC) morën mostra nga tregu. 

Informacioni gjenetik i përmbajtur në ato mostra është bërë vetëm kohët e fundit publikisht, shkurtimisht, dhe kjo i mundësoi një ekipi studiuesish t'i dekodonte ato dhe t'i tregonin qentë rakun si një "pritës të ndërmjetëm" të mundshëm nga i cili sëmundja u përhap te njerëzit.

Thelbi i kësaj analize është se ADN-ja nga qentë e rakunit, gjitarët e egër që shiteshin të gjallë në treg për mish, u gjet në të njëjtat vende si tamponët nga tregu që rezultuan pozitivë për SARS CoV-2, sipas një analize që. u publikua në internet më 20 mars .

Por në kërkimin e çrregullt për origjinën e shpërthimit, ku tregu është mbyllur prej kohësh dhe çdo kafshë në shitje është vrarë, ne ende nuk kemi prova përfundimtare. 

Dhe vonesa trevjeçare në nxjerrjen e këtyre të dhënave kritike është cilësuar nga disa shkencëtarë si “skandaloze”.

Gjetjet janë publikuar mes sinjaleve se teoria e rrjedhjes së laboratorit po fiton terren mes autoriteteve në SHBA.

Qeveria kineze ka mohuar me forcë sugjerimet se virusi ka origjinën në një strukturë shkencore, por FBI tani beson se skenari është "më i mundshmi ", siç bën edhe Departamenti Amerikan i Energjisë.

Departamente dhe agjenci të ndryshme amerikane kanë hetuar misterin dhe kanë nxjerrë përfundime të ndryshme, por më 1 mars drejtori i byrosë akuzoi Pekinin se "po bën çmos për të penguar dhe errësuar" dhe zbuloi se FBI ishte bindur për teorinë e rrjedhjes së laboratorit "për ka kohë që tani”. 

Byroja nuk i ka bërë publike gjetjet e tyre, gjë që ka irrituar disa shkencëtarë.

BBC ka folur me disa nga shkencëtarët e përfshirë në misionin trevjeçar për të hetuar origjinën e Covid. Ata besojnë se kjo analizë e re mund të jetë më e afërta për të kuptuar se si filloi shpërthimi dhe se ndarjet midis Kinës dhe Perëndimit po pengojnë përpjekjet shkencore për të zgjidhur atë mister.

Çfarë tregon hulumtimi i ri?

Sekuencat e plota gjenetike nga këto shtupa të rëndësishme nga tregu u panë nga Dr Florence Debarre, një studiuese e vjetër në Institutin e Ekologjisë dhe Shkencave Mjedisore në Paris. Ajo i tha programit Shkencë në Veprim të Shërbimit Botëror të BBC -së se ishte "e fiksuar" me gjetjen e këtyre të dhënave që kur zbuloi për herë të parë se ekzistonin.

Pasi gjeti dhe shkarkoi kodet në një bazë të dhënash gjenetike të quajtur GISAID, ku shkencëtarët ndajnë këtë lloj informacioni, ajo dhe kolegët e saj vendosën të zbulonin se cilat specie përputheshin me mostrat që u gjetën në të njëjtat vende me virusin. 

“Ne pamë rezultatet që shfaqen në ekranet tona dhe ishin: qen rakun, qen rakun, qen rakun, qen rakun”, kujton ajo.

"Kështu që ne gjetëm kafshë dhe virus [së bashku]," shpjegoi Dr Debarre. "Kjo nuk dëshmon se kafshët ishin të infektuara, por ky është interpretimi më i besueshëm i asaj që kemi parë."

Sipas Prof Eddie Holmes nga Universiteti i Sidneit, i cili gjithashtu ishte i përfshirë në studim, kjo është "prova më e mirë që do të marrim" për origjinën shtazore të virusit.

"Ne kurrë nuk do ta gjejmë atë mikpritës të ndërmjetëm [kafshë] - është zhdukur," tha Prof Holmes për BBC.

“Por është e jashtëzakonshme që të dhënat gjenetike i kanë gjetur këto fantazma – dhe kjo na tregon absolutisht jo vetëm se cilat specie ishin atje, por saktësisht se ku ishin në treg”, tha Prof Holmes për BBC.

Çfarë mund të bëjnë shkencëtarët tani për të gjetur origjinën e Covid?

Këto të dhëna të reja mund të ofrojnë më shumë udhëzime për hetime të mëtejshme mbi burimin e shpërthimit, por ndjekja e këtyre pistave do të jetë e ndërlikuar.

Profesor Marion Koopmans nga Universiteti Erasmus në Roterdam ishte pjesë e ekipit hetues të Organizatës Botërore të Shëndetësisë që shkoi në Wuhan në vitin 2020. Ajo shpjegoi se analiza e re "e fiksoi praninë e tyre në stalla specifike, kështu që ju mund të kontrolloni se nga vinin kafshët e shitura atje". 

"Sigurisht nëse kjo është pjesë e shitjeve të paligjshme, pyetja është nëse do ta zbulonit ndonjëherë."

Mund të ketë ende dëshmi biologjike të pranishme në fermat ku këto kafshë rriten për tregti. Nëse studiuesit mund të gjenin kafshë të kultivuara me antitrupa që tregojnë se ishin infektuar me SARS Cov-2, kjo mund të sigurojë një tjetër të dhënë. Ky informacion gjenetik së paku mund të kufizojë se ku duhet kërkuar.

Por gjetja e virusit aktual në një kafshë, thotë Prof Holmes, do të jetë shumë e vështirë.

A i përgjigjet kjo pyetjes se si filloi pandemia?

Kjo nuk është provë përfundimtare. Kjo është diçka që mund të mos e kemi kurrë.

Kërkimi për këtë provë në vetvete është bërë shumë i politizuar dhe shpesh toksik. Ndërsa kjo i jep peshë teorisë se virusi u shfaq në kafshë të egra dhe u përhap te njerëzit në treg, një teori tjetër është fokusuar në "rrjedhjen e mundshme laboratorike" të një virusi nga Instituti i Virologjisë në Wuhan.

Kjo teori fitoi titujt edhe një herë kohët e fundit pas ndërhyrjes së FBI-së, javë pas një vlerësimi të inteligjencës nga departamenti i energjisë i SHBA-së dhe seancave dëgjimore të udhëhequra nga republikanët për origjinën e pandemisë.

Në intervistën e tij me BBC Science in Action, Prof Holmes vuri në dukje një studim të mëparshëm të rasteve më të hershme të njohura të Covid në Wuhan. "Përhapja filloi rreth tregut," tha ai. "Dhe tani ne mund të shohim pse - kafshët kryesore janë atje.

"Nuk filloi rreth laboratorit, i cili është 30 km larg. Dhe nuk ka asnjë të dhënë të vetme që tregon ndonjë rast të hershëm rreth laboratorit."

Vonesat e gjata prej vitesh në publikimin e këtyre të dhënave të vlefshme ka çuar në zhgënjim dhe zemërim me Qendrën Kineze për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).

"Të dhënat janë tre vjet të vjetra - është një skandal absolut që është dashur kaq shumë për të parë dritën e ditës," tha Prof Holmes.

Informacioni në fakt ishte postuar në bazën e të dhënave gjenetike GISAID në janar. Por mbeti aty pa u vënë re. Supozohet se kjo është bërë për të siguruar prova mbështetëse për një punim kërkimor bazuar në të dhënat që po përgatiteshin nga studiuesit kinezë nga CDC. (Shpërndarja e të dhënave të tilla të sfondit konsiderohet një kërkesë për botim shkencor).

Por menjëherë pasi studiuesit kinezë mësuan se të tjerët e kishin parë informacionin, ai u fsheh përsëri.

Në një konferencë shtypi më 17 mars, Tedros Adhanom Ghebreyesus, drejtor i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë, tha se "çdo pjesë e të dhënave" ishte e rëndësishme për të na afruar më pranë kësaj përgjigje. "Dhe çdo pjesë e të dhënave në lidhje me studimin e origjinës së Covid-19 duhet të ndahet menjëherë me komunitetin ndërkombëtar."

"Ne duhet të shkojmë përtej politikës dhe të kthehemi tek shkenca e pastër," tha Prof Holmes.

Ai shtoi: "Njerëzit marrin viruse nga kafshët e egra - kjo ka qenë e vërtetë gjatë gjithë historisë sonë evolucionare. Gjëja më e mirë që mund të bëjmë është të ndahemi nga kjo kafshë e egër dhe të kemi një mbikëqyrje më të mirë.

"Sepse kjo do të ndodhë përsëri."