Lancet është një nga revistat më të vjetra dhe më të respektuara mjekësore në botë. Kohët e fundit, ata publikuan një artikull mbi pacientët me Covid që morën hidroksiklorurinë me një përfundim të mprehtë: ilaçi rrit parregullsitë e rrahjeve të zemrës dhe ul nivelin e mbijetesës në spital. Ky rezultat u trajtua si autorizues, dhe testimet  e shumta të ilaçit në fjalë u ndalën menjëherë – sepse pse të trajtoni këdo me një ilaç të pasigurt?

Tani, ai studim i Lancet u tërhoq mbrapsht dhe u hoq nga literatura tërësisht, me kërkesën e tre autorëve të tij që “nuk mund të garantojnë më për vërtetësinë e burimeve të të dhënave primare”. Duke pasur parasysh seriozitetin e temës dhe pasojat e punimit, kjo është një nga tërheqjet me më shumë pasoja në historinë moderne.

Është e natyrshme të pyesni se si kjo është e mundur. Nëse autorët nuk e besojnë atë tani, si u botua në radhë të parë?

Përgjigja është mjaft e thjeshtë kjo ndodhi sepse rishikimi i punimit nga kolegët, procesi zyrtar i rishikimit të punës shkencore përpara se të pranohet për botim, nuk është krijuar për të zbuluar të dhëna anormale. Nuk ka asnjë ndryshim nëse anomalitë janë për shkak të pasaktësive, llogaritjeve të gabuara ose mashtrimit të plotë. Kjo nuk është ajo që kërkon vlerësimi nga kolegët. Ndërsa është simbol i njohur ndërkombëtarisht i “shkencës së vendosur”, vlera e tij është shumë më e ndërlikuar.

Në rastin më të mirë, rishikimi i kolegëve është një vlerësim i ngadaltë dhe i kujdesshëm i hulumtimit të ri nga ekspertë të duhur. Ajo përfshin raunde të shumta të rishikimit që heq gabimet, forcon analizat dhe përmirëson dukshëm dorëshkrimet.

Pavarësisht se si rishikohet punimi individual e vërteta e trishtë është shqyrtimi i punimeve nga kolegët në tërësi ka hasur vështirësi dhe shumë problematika, dhe tërheqje si kjo i nxjerrin të metat e saj në një qendër të vëmendjes tepër të ndritshme.

Shqyrtimi i studimeve nga kolegët gjatë një pandemie përballet me një dilemë brutale – rëndësinë morale të lëshimit të shpejtë të informacionit të rëndësishëm me pasoja planetare, përkundrejt rëndësisë shkencore të vlerësimit të veprës së paraqitur plotësisht – ndërsa përpiqeni të rekrutoni shkencëtarë, tashmë më të zënë se zakonisht për shkak të jetës së tyre të prishur, të rishikojnë punimet pa pagesë. Dhe, pasi të përfundojë ky proces, botimet përballen me një kontroll të menjëhershëm nga një grup shumë më i madh i lexuesve shkencorë të angazhuar se zakonisht, të cilët trajtojnë botime që ndikojnë në shëndetin e çdo qenieje të gjallë njerëzore me shqyrtimin që meritojnë.

Pasojat janë ekstreme. Pasojat për cilindo nga ne, zbulimi i një kolle të vazhdueshme dhe vështirësisë në frymëmarrje, përcaktohen drejtpërdrejt nga ky studim. Studime si tërheqja e sotme përcaktojnë se si njerëzit jetojnë ose vdesin nesër. Ato ndikojnë në çfarë ilaçesh  rekomandohen, cilat trajtime janë në dispozicion dhe si i marrim ato më shpejt.

Prioritizimi i studimeve që paraqesin të dhëna dhe kode analitike së bashku me një dorëshkrim si dhe ri-analizimi i tyre për saktësinë e tyre para publikimit, në vend që të vlerësoni vetëm rëndësinë e tyre të mundshme është më shumë se e rëndësishme sidomos në një epokë si kjo që po kalojmë. (TheGuardian)

 / SCAN