Përfaqësuesi kryesor i komunitetit ndërkombëtar në Bosnje ka paralajmëruar se ky vend është në rrezik të menjëhershëm për t'u shpërbërë dhe se ekziston një perspektivë "shumë reale" e një rikthimi në konflikt.

Në një raport për OKB-në parë nga Guardian, Christian Schmidt, përfaqësuesi i lartë për Bosnjën dhe Hercegovinën, tha se nëse separatistët serbë zbatojnë kërcënimin për të rikrijuar ushtrinë e tyre, duke ndarë Forcat e Armatosura kombëtare në dysh, do të duhen më shumë paqeruajtës ndërkombëtarë për t'u dërguar për të ndaluar rrëshqitjen drejt një lufte të re.

Detyrat e paqeruajtësve ndërkombëtare në Bosnje janë aktualisht detyrë e një force të mbetur të BE-së (Eufor) që ka 700 trupa. NATO-ja mban një qëndrim zyrtar me një seli në Sarajevë.

Mandati njëvjeçar për të dyja do të rinovohet këtë javë në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, por Rusia ka kërcënuar të bllokojë një rezolutë nëse të gjitha referencat ndaj përfaqësuesit të lartë nuk hiqen, duke minuar autoritetin e Schmidt si mbikëqyrës i Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit të vitit 1995 .

Në raportin e tij të parë që nga marrja e postit në gusht, Schmidt, një ish-Ministër i Qeverisë Gjermane, paralajmëroi se Bosnja po përballej me "kërcënimin më të madh ekzistencial të periudhës së pasluftës".

Udhëheqësi serb i Bosnjës, Milorad Dodik, po kërcënon të tërhiqet nga institucionet e nivelit shtetëror, përfshirë ushtrinë kombëtare të ndërtuar me ndihmën ndërkombëtare gjatë çerek shekullit të kaluar, dhe të rindërtojë një forcë serbe.

Më 14 tetor, Dodik tha se do të detyronte ushtrinë boshnjake të tërhiqej nga Republika Srpska (gjysma serbe e Bosnjës) duke rrethuar kazermat e saj dhe se nëse perëndimi do të përpiqej të ndërhynte ushtarakisht, ai kishte "miq" që kishin premtuar të mbështesin kauzën serbe, një referencë e supozuar për Serbinë dhe Rusinë.

Policia serbe e Bosnjës kreu stërvitje "anti-terroriste" muajin e kaluar në malin Jahorina, nga ku forcat serbe bombarduan Sarajevën gjatë një rrethimi të viteve 1992-95.

"Kjo është e barabartë me shkëputjen pa e shpallur atë," shkroi Schmidt në një raport të dorëzuar Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, António Guterres, të premten.

Ai tha se veprimet e Dodik "rrezikojnë jo vetëm paqen dhe stabilitetin e vendit dhe rajonit, por - nëse nuk ka përgjigje nga komuniteti ndërkombëtar - mund të çojnë në prishjen e vetë Marrëveshjes së Paqes së Dejtonit".

Përfaqësuesi i lartë tha se ishte e mundur që të kishte përleshje midis agjencive kombëtare të zbatimit të ligjit boshnjak dhe policisë serbe të Bosnjës.

"Nëse forca e armatosur e Bosnjes dhe Hercegovinës ndahet në dy ose më shumë ushtri, niveli i pranisë ushtarake ndërkombëtare do të kërkonte të rivlerësohej" paralajmëroi Schmidt.

"Mungesa e përgjigjes ndaj situatës aktuale do të rrezikonte marrëveshjen e Dejtonit, ndërsa paqëndrueshmëria në Bosnjë e Hercegovinë do të kishte implikime më të gjera rajonale," tha ai. "Perspektivat për ndarje dhe konflikt të mëtejshëm janë shumë reale."

Paralajmërimet e Schmidt-it u dorëzuan ndërsa Këshilli i Sigurisë i OKB-së po përgatiste rezolutën e tij vjetore për rinovimin e mandatit të paqeruajtjes për Eufor-in dhe selinë e NATO-s, me një votim të mërkurën.

Moska po kërcënon të bllokojë rezolutën nëse nuk hiqen të gjitha referencat për përfaqësuesin e lartë.  Kremlini kundërshtoi emërimin e Schmidt nga Këshilli për Zbatimin e Paqes, një organ ad hoc shumëkombësh i krijuar për të zbatuar marrëveshjen e paqes të Dejtonit dhe refuzon që të njohë autoritetin e tij.