Lajmi i fundit

LIVE/ 15 vjet, Shqipëria në NATO - Flet Kryetari i PD, Sali Berisha

RAPORTI – Kapja e shtetit, Shqipëria më e rrezikuara në rajon

RAPORTI – Kapja e shtetit, Shqipëria më e rrezikuara në rajon

10:16, 11/05/2021
A+ Aa A-

Një studim i kryer “Për rreziqet e kapjes së shtetit dhe reformat e politikave në Ballkanin Perëndimor 2020” tregon se si biznesi dhe institucionet në Shqipëri kanë predispozitë të lartë në raport me vendet e tjera të Ballkanit për të përdorur funksionet publike që nga shërbimet, deri te ligjet në favor të interesave të grupeve të caktuara

Në Shqipëri, mundësitë për kapjen e shtetit nga grupet e interesit janë më të mëdha se kudo në rajon, raportohet në një studim të fundit që publikoi Lidershipi për Integritet dhe Zhvillim në vendet e Europës Juglindore (SELDI) “Për rreziqet e kapjes së shtetit dhe reformat e politikave në Ballkanin Perëndimor 2020”. Grafiku në fund tregon se si biznesi dhe institucionet publike në Shqipëri kanë predispozitë të lartë në raport me vendet e tjera të Ballkanit për të përdorur funksionet publike që nga shërbimet, deri te ligjet në favor të interesave të grupeve të caktuara.

Raporti që mori në studim tregues dhe perceptime deri në vitin 2020 tregoi se, Shqipëria dhe Serbia renditen më keq nga të gjashtë vendet e tjera, pasi zotërojnë shumicën e faktorëve që mundësojnë kapjen e shtetit. Këta faktorë përfshijnë joefektivitetin e politikave antikorrupsion, mungesën e integritetit, mungesën e paanësisë dhe zbatimit selektiv të njëanshëm të interesave ndaj privatit. Politikat joefektive antikorrupsion në nivelin e organizatave publike janë një problem në të gjitha këto vende, por në nivele më të larta në Shqipëri. Studimi tregon se në Shqipëri dhe Serbi janë të përhapura praktikat kur vendosja e sanksioneve bëhet në mënyrë selektive.

“Shqipëria dhe Serbia renditen më keq në të gjashtë vendet nga shumica e faktorëve që mundësojnë kapjen e gjendjes (joefektiviteti i politikave antikorrupsion, mungesa e integritetit, mungesa e paanësisë dhe zbatimi selektiv i njëanshëm ndaj interesave private). Politikat joefektive antikorrupsion në nivelin e organizmave publike janë një problem në të gjitha këto vende. Këto rezultate mund të kuptohen më mirë në kontekst të rezultateve të CMS të SELDI, të cilat tregojnë se publiku dyshon në efektivitetin e reformave antikorrupsion.

Edhe pse çështjet e nivelit të lartë të korrupsionit dominojnë në media, përvoja e përditshme me korrupsionin e njerëzve të zakonshëm përcaktohet nga ndërveprimet me zyrtarë publikë të nivelit të ulët institucional. Politikat antikorrupsion vlerësohen veçanërisht joefektive në institucionet publike të lidhura me ndërtimin në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut, në inspektoratet e punës në BiH, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, në publikun e lidhur me mediat organizatat në Kosovë dhe Serbi, dhe në lëvizje dhe autoritetet e lidhura me transportin e bujqësinë në Shqipëri. Energjia, doganat, autoritetet tatimore, privatizimi, kujdesit shëndetësor dhe farmaceutikës, prokurimit, dhe qeverisja lokale janë gjithashtu midis fushave që nxjerrin në pah joefektivitetin e lartë të politikave antikorrupsion në vende të shumta të Ballkanit Perëndimor”, thuhet në këtë studim.

Administratat publike vendosin sanksione, duke ndjekur interesat e privatëve. Ky tregues sinjalizon nivelin më të lartë të kapjes së shtetit. Përdorimi i enteve publike jo vetëm për të përfituar, por edhe si mjet ose armë kundër konkurrentëve është përdorimi më i madh i kapjes së shtetit, vëren studimi. Politikat antikorrupsion konsiderohen veçanërisht joefektive në institucionet publike të lidhura me sektorin e ndërtimit në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut, në inspektoratet e punës në Bosnjë. Rezultatet e studimit tregojnë se asnjë nga vendet e Ballkanit nuk është afër kapjes së plotë të shtetit, por ka dëmtime kritike në funksionimin e kontrolleve dhe ekuilibrave demokratikë dhe ekonomikë.

“Nivelet relativisht të larta të kapjes së shtetit nga biznesi. Presioni në Ballkanin Perëndimor nxitet nga dy elemente kryesore: presioni i monopolizimit dhe joefektiviteti i ligjeve antimonopole. Derisa presioni i monopolizimit është më i larti në Shqipëri dhe në Kosovë, nivele të konsiderueshme janë regjistruar gjithashtu në BiH, Serbi, Maqedoninë e Veriut dhe Mal të Zi”, thuhet në studim.

Gjetjet tregojnë se, janë rritur se tepërmi entet publike jo efektive, të cilave u mungon integriteti, paanshmëria dhe protokollet e fuqishme antikorrupsion. Studimi tregon gjithashtu presion në rritje të kapjes së shtetit nga bizneset, d.m.th. monopolizimi që ndodh në nivelin kombëtar, sektorial ose institucional. Presioni i monopolizimit është më i larti në Shqipëri dhe Kosovë. “Presioni i monopolizimit në sektorin kombëtar, sektorial ose niveli institucional është në nivele jo të papërfillshme në Mal të Zi, Maqedoninë e Veriut, Serbi dhe Bosnjë dhe Hercegovinë, iu afrohet niveleve të mesme në Kosovë dhe është jashtëzakonisht e lartë në Shqipëri. Kjo kërkon shqyrtim më të plotë të legjislacionit, përqendrim të prokurimeve dhe puna e rregullatorit të specializuar në sektorë kritikë në të gjithë Ballkanin Perëndimor, veçanërisht në Shqipëri dhe Kosovë”, thuhet në raport.

Në Ballkanin Perëndimor, prokurimi publik është një zonë rreziku e madhe për korrupsion, pasi përdoret jo vetëm për të prokuruar mallra dhe shërbime por shpesh për të transferuar fonde publike në xhepat privatëve. Tenderët shpesh dizajnohen për të favorizuar ofertuesit specifik. Mbikëqyrja e kontratave është e dobët dhe përdoren me tepri procedura me negocim dhe një numër i madh i tenderëve ka vetëm një ofertues etj.

Studimi ka matur dhe perceptimin e popullsisë për korrupsionin duke sjellë një tablo të zymtë për mënyrën se si banorët e Rajonit nuk kanë shpresa në luftën antikorrupsion dhe e ndiejnë veten viktima potenciale të këtij fenomeni.

“Mundësia e presionit të korrupsionit nxjerr po ashtu një realitet të dhimbshëm në Ballkan, ku njerëzit nuk besojnë te lufta antikorrupsion që bëjnë qeveritë e tyre. Shumica dërrmuese (82%) e njerëzve në rajon besojnë se korrupsioni është i pranueshëm dhe në parim ata presin që t’u kërkohet ryshfet; edhe më e rëndësishmja, më shumë se gjysma (62%) e atyre të cilët ende nuk e pranojnë korrupsionin si normë thonë se ka të ngjarë të bëhen viktima të korrupsionit. Kjo tregon që qytetarët perceptojnë ryshfetin si një dukuri të përditshme e cila nuk ka gjasa të ndiqet penalisht. Gjithashtu, ky është një tregues se ka një apati të njerëzve për të luftuar korrupsionin.

Nëse më shumë se dy të tretat të popullsisë presin që të bien pre e presionit për ryshfet në ndërveprimet e tyre të përditshme me zyrtarët publikë, nuk ka gjasa që ato të sigurojnë parandalim të besueshëm të korrupsionit. Megjithatë, nëse masat e ndërmarra në nivelin institucional për të kufizuar korrupsionin administrativ do të ishin vendimtare, njerëzit do të ndaleshin duke e perceptuar atë si të pashmangshëm dhe qëndrueshmëria e tyre natyrore (e treguar nga pranueshmëria e ulët) do të çonte në shpejtësi përmirësimi në nivel vendi. Në këtë aspekt, mbizotërimi i pritjeve të presionit të korrupsionit në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut shërbejnë si një thirrje për fokus dhe veprim urgjent në këtë drejtim. Duket se paqëndrueshmëria politike dhe pasiguria në të dy vendet ka lënë në hije zotimet e qeverive për t’u përqendruar në korrupsionin e nivelit të lartë”, thuhet në studim./MAPO

© SYRI.net

Lexo edhe:

Komentet

Shto koment

Denonco