Kur parlamenti i Kosovës hodhi në debat në 2015, nëse do të themelonte një gjykatë ndërkombëtare për të hetuar krimet e pretenduara të luftës nga anëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) gjatë luftës 1998 dhe 1999 me Serbinë, votimi u paraqit si një zgjedhje e thjeshtë.

Nëse ‘Po’, do të rezultonte në një marrëdhënie më të thellë me Bashkimin Evropian dhe Uashington DC. Dhe nëse ‘Jo’ do të thoshte izolim i mëtejshëm.

Opsioni i fundit rezultoi një opsion i zymtë për shtetin e vogël Ballkanik, pasi shpallja e pavarësisë së vitit 2008 nga Serbia ende nuk u njoh nga Beogradi, Rusia, Kina, madje edhe një grusht kombesh evropiane, përfshirë Spanjën dhe Qipron.

Në Kosovë, votimi u pa si një ultimatum: votoni gjykatën e krimeve të luftës, ose thojini lamtumirë bashkimit me BE.

"Kërcënimi që bashkësia ndërkombëtare i paraqiste Kosovës ishte izolimi," tha Gëzim Visoka, profesor i asociuar i paqes dhe studimeve të konfliktit në Universitetin e Qytetit të Dublinit.

Shkalla me të cilën elita politike e Kosovës e mori seriozisht atë kërcënim në 2015, demonstrohet nga fakti se fushata për të votuar ‘po’ u drejtua nga Hashim Thaçi, një ish-komandant i UÇK-së.

Përfshirja e pretenduar e Thaçit në krimet e luftës gjatë luftës 1998-99 ishte një nga arsyet që gjykata ndërkombëtare me bazë në Hagë po ngrihej në radhë të parë.

Mizori

Në vitin 2008, ish-prokurorja speciale e KB Carla Del Ponte pretendoi se anëtarët e UÇK-së, përfshirë Thaçin, kishin kryer mizori në veri të Kosovës dhe në Shqipëri gjatë dhe menjëherë pas konfliktit me Serbinë.

Këto mizori përfshinin vrasjen e serbëve, romëve dhe civilëve të tjerë të pakicave, si dhe të shqiptarëve etnikë të akuzuar për bashkëpunim me paraushtarakët serbë dhe njësitë e ushtrisë jugosllave.

Ndër pretendimet e Del Ponte ishte se UÇK-ja ishte e angazhuar në heqjen e organeve, një pretendim i bujshëm që çoi në një hetim të vitit 2011 nga ligjvënësi zviceran Dick Marty në emër të Këshillit të Evropës.

Gjetjet e Marty mbështetën ato të Del Ponte, duke drejtuar gjithashtu gishtin drejt Thaçit, i cili, në 1998 dhe 1999, ishte udhëheqësi politik i UÇK-së.

Raporti i dytë çoi në një të tretë, nga një Task Forcë Speciale Hetuese (SITF) e krijuar nga BE dhe SH.B.A. posaçërisht për të hetuar pretendimet se organet e të burgosurve të UÇK ishin hequr dhe më pas u ishin shitur klinikave private në Kosovë dhe Shqipëri.

Ajo mbështeti Del Ponte dhe Marti, megjithëse thoshte që heqja e organeve kishte ndodhur vetëm në një "shkallë shumë të kufizuar".

Por gjithashtu raportoi se UÇK kishte kryer një fushatë persekutimi në vazhdën e konfliktit, e cila ishte organizuar dhe sanksionuar nga “nivelet më të larta të udhëheqjes së UÇK-së”.

Deri në vitin 2015, Prishtina ishte nën presion në rritje mbi gjetjet e SITF, Del Ponte dhe Marty nga SH.B.A. dhe Evropa, të cilët ishin nga ana tjetër nën presion nga Beogradi.

Serbia kishte parë gjashtë figura të larta politike dhe ushtarake të burgosura përgjatë 15 dhe 27 vitesh për mizoritë e kryera në Kosovë. Tani, ajo dëshironte që udhëheqja e lartë e Kosovës të përballej gjithashtu me drejtësinë.

Kështu që në vitin 2015, Thaçi arriti të bindë mjaft ligjvënës për të mbështetur themelimin e Dhomave të Specializuara të Kosovës, të cilat do të ishin pjesë e sistemit të drejtësisë së Kosovës por do të ishin të bazuara në Hollandë dhe të stafit tërësisht nga stafi jo-kosovar.

Parlamenti i Kosovës votoi 82 me 5 në favor të ndryshimit të kushtetutës me qëllim ngritjen e gjykatës, dhe 33 abstenime.

Për pesë vitet e fundit, gjykata gjendet në kompleksin e saj të ri prej 8 milion € në Hagë, të paguar nga qeveria Norvegjeze, dhe me një buxhet total prej 150 milion € midis 2016 dhe 2020 nga BE.

Ajo ka marrë gjithashtu fonde nga qeveria Zvicerane, e cila në 2018 dhe 2019 dhuroi mbi 180,000 € për punën në terren në Kosovë, sipas raporteve të fundit vjetore të KSC.

Prokuroria Speciale, krahu hetimor i gjykatës, ka dhënë një total prej shtatë aktakuzash, të gjitha ato gjatë vitit 2020. Ata përfshijnë Thaçin dhe ish-kryetarin e parlamentit, Kadri Veseli.

Thaçi, i cili ishte president i Kosovës kur u padit në tetor, dha dorëheqjen dhe u dorëzua në Hagë, ku qëndron në 2021.

Thaçi dhe Veseli mohojnë të dy akuzat kundër tyre./ euronews/ 

https://www.euronews.com/2021/02/24/in-kosovo-an-uncertain-future-for-the-war-crimes-court-nobody-wanted