Prej më shumë se 100 vitesh Pavarësi dhe 76 vite gjasme çlirim, vijojmë ende të kemi të hapur debatin ‘e rëndësishëm’, me dy pytje, të cilave ende nuk i kemi dhënë zgjidhje: Ku është dokumenti origjinal i shpalljes së Pavarësisë dhe kur iku gjemani i fundit nga Shqipëria?

Por ngurrojmë, stepemi, bëhemi servil, kthehemi në origjinë, kur tentojmë të diskutojmë nëse: E kemi falsifikuar apo jo historinë tonë nga 1945 e deri më sot?

Ndonëse kemi kaluar dy dhjetëvjeçarë nga shek. XXI, ne ende helmojmë fëmijë, nxënës, publikun në masë me fakte të paqena, me heronj pa heroizëm dhe me veteran që anë lindur pas çlirimit të vendit e deri në 1960. I nxjerrim aty në rrugë, pranojmë të marrin pankarta me foton e Enver Hoxhës, të stolisin xhaketat e tyre firmato, me pafidhe që i quajnë medalje lufte e trimërie, ti takojmë përzemërsisht e madje të themi, se ‘këta janë të parët që na rreshtuan me aleatët e mëdhenj perëndimorë gjatë luftës’?!

Ja ta zëmë se kjo e fundit është e vërtetë dhe për një moment e marrim si të tillë. Po pse nuk i themi gjërat deri në fund e ashtu siç janë. Pse stepemi të themi me fakte e dokumente se ata që na rreshtuan me aleatët, vendosën diktaturën më të egër në vend, që për nga forma e përmbajtja, ishte e njëjtë me armikun që komunistët ‘trima e luftuan me aq furi e guxim’? Përse mohojmë faktin që rezistenca kundër fashizmit dhe nazizmit, nuk është atribut e meritë e një force politike, pra e Partisë Komuniste, por i një populli të tërë që shpresonte tek liria dhe ditët e mira për Shqipërinë?

Si mund të mohohet pas fakteve, dëshmive, njerëzve që janë vrarë, se në Shqipëri pati një konflikt të hapur civil mes forcave komuniste dhe atyre nacionaliste? Kush i mban ende disa dokumente të kyçura që vërtetojnë se Hoxha, kishte planifikuar ardhjen në pushtet, që në kohën kur Shqipëria ishte e pushtuar dhe jo se ja dha populli me votë të lirë e demokratike? Në cilat standarde, mbështetemi kur i mësojmë fëmijëve, nxënësve e të rinjve, se zgjedhjet e 2 dhjetorit 1945 ishin të lira, të drejta dhe demokratike?

Si mundet që ende edhe sot të quajmë mbretin e shqiptarëve Zog I, tradhtar se i jepte koncensione Italisë dhe ja mbathi jashtë vendit, me gjithë arin e vjedhur në Banka? A kemi ndonjë dokument se në cil/at/ën betejë, apo beteja ka luftuar ‘komandanti legjendar’ Enver Hoxha? Cilat janë arritjet më të mëdha të lirisë që fituam ‘me gjak e pushkë me gjalmë: Varfëria 45 vjeçare, shkatërrimi i ekonomisë së vendit, vrasjet, burgosjet, kampet internimit, të cilat sot quhen pa asnjë droje si kampe argëtimi, tollonat, urinë, fukarallëkun e maskarallëkun që kishte kapluar gjithë vendin?

A kemi për të folur dhe përse nuk flasim?

Ne duhet të flasim për shumë e shumë gjëra, po pa droje se kujt i mbetet hatri, pa frikën se na ikën ca vota, pa merakun, se dikujt i mbetet hatri, prandaj i ‘bëjmë nganjë qokë këtyre pak nostalgjikëve, që po pakësohen, se nuk na prish gjë’. Është dhe ka kaluar koha që duhet të flasim hapur të pranojmë të vërtetën dhe mos të trembemi prej saj dhe as të blejmë heshtjen me projekte që gjenerojnë të ardhura të mira, e poste.

Nuk ka asnjë gjë të keqe, të pranojmë atë që deklaron, shkruan dhe argumenton Bashkim Shehu, se i ati i tij, Mehmet Shehu ishte një diktator e pa frikë një vrasës gjakftohtë. Ka dokumente që vërtetojnë sesi Mehmeti mburrej që u hidhte trutë në erë kundërshtarëve të tij politik. Ka dokumente të firmosura prej Enver Hoxhës për vrasjen e Fundos, kërkesën për vrasje të Sadik Premtes, Anastas Lulos etj.

Dhe përse duhet të likuidoheshin (sikundër thoshte Hoxha, ekzekutimit)? Sepse mendonin ndryshe nga ai, vetëm për kaq. Po ashtu ka të dhëna dhe dëshmitarë që flasin, kanë shkruar për ligësinë, pabesinë, vrazhdësinë, shpirtin e diktatorit që fshihej pas fytyrës së qeshur e misterioze të Hoxhës. Nuk mundet të themi se ‘gjynah Liri Belishova se vuajti’, ‘Kadri Hazbiu u torturua’, ‘Balluku u vra dhe mezi i gjetën eshtrat’. Sepse Belishova, Balluku, Hazbiu, Mehmet Shehu, Feçor Shehu, e shumë të tjerë, ishin viktimë e sistemit që ata ngritën, mbrojtën dhe për të cilin ose vranë me duart e tyre ose me firmën e tyre.

Xhelatët e ashtuquajtur prokuror që dhanë vendime në emër të popullit, përveç Bedri Spahiut, nuk shfaqën asnjë pendesë, përkundrazi rrojtën, shëtitën e vdiqën krenar në sistemin pluralist. Ata që spiunuan, vranë njerëz të pafajshëm, i shtynë në vetëvrasje, divorce të dhimbshme i mbyllën në çmendina, janë lëvduar e pritet të dekorohen sërish prej shtetit demokratik, për të cilin luftuan me vetëmohim që të mos vinte kurrë në Shqipëri.

Pinjollët e tyre janë politikanë të rangut të parë, historian, jurist, biznesmen të fuqishëm, ndërsa viktimat e tyre, enden rrugëve në kërkim të varreve, të dëmshpërblimit të munguar, pronës që ju konfiskua, një pune për të rrojtur me nder e dinjitetet, e cila nuk ju ofrohet. Padyshim që kemi ish-të persekutuar që nuk e meritojnë këtë status se kanë hyrë e dalë në burgje për vjedhje e kurvëri, ashtu sikundër ka nga ata që janë majmur me lotët e krokodilit për vuajtjet e tyre dhe të parëve të tyre.

Këtyre të fundit pasuria nuk ju numërohet, por ata janë titullarë të lartë të institucioneve kinse në shërbim të të burgosurve politik, krimeve të komunizmit, rehabilitimit të viktimave të diktaturës, etj.

Asnjëherë dhe në asnjë rast tek ne nuk u dënua sikundër meritonte komunizmi dhe krimet e tij. Brigadierët e dikurshëm apo edhe oficer ushtrie e të sigurimit u bënë priftërinj e hoxhallarë, agjitatorët e fermës, kryetar të partive në rrethe e lokalitete, kryetarët e dikurshëm të kooperativave, drejtor e deputet të demokracisë, sekretaret e partisë, drejtuese të institucioneve të rëndësishme ‘të pavarura’ në vend, gjykatësit e dikurshëm, udhëheqës të reformave në drejtësi e me radhë.

A ka më zi se kaq? Ka. Është ushqimi i helmuar që i japim të rinjve përmes mediave, teksteve shkollore që kemi hartuar, librave të historisë që dalin me shumicë dhe njerëzve që na prezantohen si ekspert të fushës, ndonëse nuk kanë bërë asnjë cikël studimesh për historinë. Ne hartojmë tekste historie pa fund me projekte milionëshe e miliardshe dhe i ndajmë me ata që njohim, pa dalë nga rrethi ynë.

Nëse ke mbaruar për letërsi, arsim parashkollor, fillor, gjeolog, agronom, quhesh historian sepse ke emrin tënd në listën e gjatë të grupit, me interesa të ndërthurura fort. Nëse dëshiron të shkruash ndryshe, sigurisht që mund ta bësh, por me lekët e tua dhe tekste që i lexon vetë, pasi kudo do të pëshpëritet, ‘është libër koti’, ‘ e ka shkruar nga inati se nuk e morëm ne në grupin tonë’, ‘e njohim shumë mirë. Student i mirë, por më pas e nxori kokën që është i djathtë’.

Kështu që nuk na mbetet gjë tjetër veç të thërrasim edhe njëherë: ‘ Lavdi dëshmorëve. Në çdo kilometër ata ndrijnë me nga një yll. Rroftë Komandanti ynë, i radhës që i fillon edhe atij emri me E’. Nëse mendon ndryshe, kujt i bëhet vonë. Rri urtë se ky është mendimi ‘i shumicës’, apo harruat që fitimtari e shkruan historinë dhe e shkruan si ti dojë qejfi.

Gëzuar sot, nesër e nga mot Pavarësinë dhe Çlirimin, plot me gënjeshtra e vjetra dhe të radhës.