Dëgjuesit Klasszik Radio, një stacion i muzikës klasike në zonën e Budapestit, hasën diçka të çuditshme në 24 qershor 2011. Transmetimi u ndërpre papritmas dhe muzika e rregullt klasike evropiane u zëvendësua nga një talk-show muzikor me temë kineze. ‘Pjesa e muzikës nga Wagner ose Bach që aktualisht ishte duke luajtur u ndërpe në gjysmë të rrugës. Pastaj filloi një farë muzikë instrumentale qaramane tradicionale kineze, prezantuar nga kinezë që flisnin hungareze të çalë ‘, kujton ish-redaktori i vjetër i transmetimeve radiofonike me temë kineze Viktor Hankó në Direkt36.

Ndryshimi i menjëhershëm i orarit të radios zgjati saktësisht sa udhëtimi i një makine të shoqëruar nga policia nga aeroporti në qendër të Budapestit. Shfaqja kineze, sipas ish anëtarit të stafit, duhej futur në mënyrë që ‘ata të mund t'i tregonin personit të ulur në limuzinë se ka transmetime kineze edhe në radio hungareze’. Pasagjeri ishte Wen Jiabao, Kryeministri i Republikës Popullore të Kinës, i cili sapo kishte mbërritur në Hungari. Para tij, kryeministrat kinezë nuk kishin vizituar Budapestin për 24 vjet.

Udhëzimi për të ndryshuar programin erdhi në telefon nga krahu ndërkombëtar i radios së regjimit kinez, China Radio International (CRI), jo më shumë se 48 orë para mbërritjes së kryeministrit kinez. Më pas, ata dërguan një përmbledhje të përgatitur për historinë e Kinës dhe madhështinë e marrëdhënieve kino-hungareze, të cilat Radio Klasszik duhej t’i transmetonte në kohën e duhur. Kur kreu hungarez i Klasszik mësoi për këtë, ekzekutivi i lartë deklaroi se nuk mund ta aprovonte në asnjë mënyrë. ‘Ai turfullonte. Ne shihnim njëri-tjetrin të tronditur kur kuptuam se çfarë lloj materiali duhej të transmetonim’, vazhdoi Hankó. Në fund, megjithatë, arritën në përfundimin se nuk kishin rrugë tjetër.

Klasszik ishte e varur financiarisht nga radioja shtetërore kineze. Në dhjetor 2010, Klasszik bashkëpunoi dhe i shiti një pjesë të kohës së saj njërit nga nënkontraktorët evropianë të CRI-së, GBTimes të regjistruar në Finlandë, por në pronësi të Kinës. Stacioni hungarez nuk donte të rrezikonte këtë partneritet kinez të sapolindur. Sipas Hankó, udhëzimi nga China Radio International u përsërit gjithashtu veçmas nga selia finlandeze e GBTimes.

Wen Jiabao u tha se ishte i kënaqur me shfaqjen e përshtatur posaçërisht për të, e cila u përkthye nga përkthyesi i ulur pranë Kryeministrit në makinën e zezë - të paktën kjo ishte ajo që kolegët e tyre kinezë i thanë stafit të radios hungareze më pas. Ngjarjet u konfirmuan gjithashtu për Direkt36 nga ekzekutivi i atëhershëm i lartë i Klasszik Radio.

Përveç partnerëve kinezë të Klasszik, edhe autoritetet hungareze luajtën pjesën e tyre që Kryeministri kinez të ndihet rehat gjatë vizitës së tij në Budapest. Policia hungareze parandaloi aktivistët pro-tibetianë të shqetësonin autokolonën e kryeministrit kinez me parulla dhe kore. Për më tepër, zyra hungareze e imigracionit thirri disa tibetianë që jetonin në Hungari për verifikime pikësisht ditën e vizitës. Kjo shënoi një ndryshim të rëndësishëm të politikës së partisë së Viktor Orbanit, Fidesz, e cila ishte tashmë në qeveri në atë kohë. Dy vjet më parë, disa politikanë të rëndësishëm të partisë ende protestonin për lirinë e Tibetit para ambasadës kineze në Budapest.

Ngjarjet përreth vizitës së kryeministrit kinez parashikuan mjaft saktë gjithçka që ka ndodhur në marrëdhëniet hungaro-kineze në dhjetë vitet që pasuan.

Sidoqoftë, politika e 'Hapjes Lindore', e ndjekur nga Viktor Orbán me shpresën e milionave kineze, nuk rezultoi kurrë në investime të rëndësishme kineze. Nga ana tjetër, mjedisi miqësor i Kinës në Hungari, i erdhi në ndihmë inteligjencës kineze për të futur këmbët në një vend të vogël të Evropës Qendrore duke përdorur kompani kineze, institucione, studentë universitarë, persona me leje qëndrimit.

Direkt36 eksploroi, përmes hulumtimeve të gjata, dokumenteve dhe bazave të të dhënave, si dhe më shumë se gjashtëdhjetë intervista dhe biseda në prapavijë, se si është forcuar ndikimi i Kinës në Hungari gjatë dhjetë viteve të fundit i mbështetur nga vetë qeveria hungareze dhe cilat ishin pasojat e papritura. Ambasada kineze në Budapest nuk iu përgjigj kërkesës për koment për këtë artikull.

I. Rritja e erës së lindjes

Udhëtimi i Orbanit në Pekin në dhjetor 2009 shënoi një pikë kthese të madhe në marrëdhëniet e Fidesz me Kinën. ‘Vendi i Hungarisë në hartën botërore është i qartë, ne jemi anëtarë të NATO-s dhe Bashkimit Evropian. Kjo do të thotë që ne valëzojmë një flamur perëndimor, por sot ka një erë Lindore që fryn në ekonominë botërore. Velat tona duhet të kthehen në përputhje me rrethanat’, i tha Orban agjencisë shtetërore të lajmeve të Hungarisë nga Pekini. Një burim që ishte përfshirë në organizimin e udhëtimit të Orbanit tha se ‘ata që kishin protestuar për kauzën e Tibetit disa muaj më parë u ballafaquan papritmas me nevojën për të kërkuar burime të jashtme ndërsa po përgatiteshin të qeverisnin’. Burimi shtoi se tashmë para udhëtimit u bë e qartë se nuk kishte asnjë mundësi tjetër për kapital të disponueshëm, teknologji ose treg të madh jashtë vendeve perëndimore përveç Kinës.

Orbán fluturoi në Kinë i shoqëruar nga një nga biznesmenët e pasur të Hungarisë, Sándor Demján, me avionin privat të këtij të fundit. Me ta ishte edhe krijuesi i politikës ekonomike të Fidesz, György Matolcsy. Qëllimi ishte vendosja e marrëdhënieve me Partinë Komuniste Kineze, takimi me presidentin e ardhshëm kinez Xi Jinping, si dhe për të kompensuar vërejtjet e mëparshme anti-kineze të Fidesz. Orban dhe shoqëruesit u vendosën në shtëpinë mbresëlënëse të mysafirëve të Partisë Komuniste në Pekinin juglindor, duke u trajtuar miqësisht, por edhe me disa rezerva. Por, jo për shkak të deklaratave të mëparshme antikomuniste ose pro-tibetiane. Arsyeja ishte se megjithëse Orbán po vepronte me besim si shefi i ardhshëm i qeverisë së Hungarisë, kishin mbetur edhe disa muaj deri në zgjedhje.

Sipas një burimi të përfshirë në organizimin e këtij udhëtimi, homologët kinezë të Orbanit bënë një kryevepër politike, teksa e anashkaluan retorikën e mëparshme anti-kineze të Fidesz.

‘Mund ta fyesh Kinën kur je në opozitë, por ata të falin nëse bën diçka krejtësisht ndryshe kur je në qeveri’, tha burimi për udhëheqësit kinezë.

Sipas një ish-zyrtari të lartë të ministrisë së jashtme në qeverinë Orbán, as Orbán dhe as Matolcsy - ideologu prapa strategjisë së 'Hapjes Lindore' - nuk kishin mbrojtur ndonjë ‘bindje të Kinës’. As nuk ishin të parët që u përpoqën të shfrytëzonin mundësitë dhe burimet e ofruara nga Kina. Qeveria socialiste-liberale e Hungarisë e udhëhequr nga Péter Medgyessy filloi ndërtimin e lidhjeve më të ngushta me Kinën që nga viti 2003 - ata ishin tre ose katër vjet përpara vendeve të tjera të rajonit që e bënë këtë. Në vitet 2000, Orbán në të vërtetë po tregonte më shumë interes për sistemin autoritar të Singaporit, ndërsa Matolcsy dukej më shumë tifoz i Japonisë, sipas një ish-zyrtari të ministrisë së jashtme. Për më tepër, në vitin 2000, Orban mirëpriti personalisht udhëheqësin shpirtëror tibetian Dalai Lama, madje i lidhi një shall të bardhë rreth qafës sipas traditave budiste. Sipas një burimi pranë tij, megjithëse ishte një periudhë shumë antikomuniste për Orban, ai kurrë nuk ishte vërtet i interesuar për çështjen e Tibetit, kështu që ai nuk e kishte të vështirë të ndryshonte kursin më vonë.

Një nga qëllimet kryesore të udhëtimit të Orbanit në Pekin dhe rritjes së marrëdhënieve me Kinën ishte ‘zvogëlimi i varësisë nga tregjet perëndimore. Ky synim bazohej qartë në përvojën e krizës financiare të vitit 2008’, shpjegon ekspertja për Kinën Ágnes Szunomár. Në deklaratat e tij, vetë György Matolcsy – i cili u bë Ministër për Ekonominë Kombëtare me ndryshimin e qeverisë, dhe më vonë Guvernator i Bankës Kombëtare Hungareze – vlerësoi krizën ekonomike si një shenjë të rënies së Perëndimit, duke shpresuar të stabilizonrte ekonominë e Hungarisë dhe të rindizte rritjen duke u mbështetur në tregjet lindore dhe fluksin e kapitalit nga Kina.

Pasi u ngjit përsëri në pushtet në 2010, Orban u angazhua shpejt në negociata të tensionuara me Komisionin Evropian dhe më vonë me Fondin Monetar Ndërkombëtar. Të dy organizatat u përpoqën të detyronin Viktor Orban të shkurtonte deficitin buxhetor dhe të miratonte masa shtrënguese jopopullore në mënyrë që të merreshin me borxhin e madh të akumuluar gjatë qeverive të Medgyessy dhe Ferenc Gyurcsány. Disa ish zyrtarë të qeverisë Orban thanë për Direkt36 për këtë periudhë që ata duhej të kërkonin burime alternative parash dhe ideja e një linje shpëtimi financiare kineze ndihmoi në sigurimin e kreditorëve perëndimorë.

Njoftimi bombastik u bë gjatë vizitës së Wen Jiabao në Budapest në 2011. ‘Ne kemi marrë ndihmë historike nga Kina sepse na duhet kjo siguri që të jemi në gjendje të shkojmë me guxim përpara në ristrukturimin ekonomik që kemi vendosur’, tha Orbán në konferencën për shtyp pas bisedimeve me Kryeministrin e Kinës. Ai njoftoi se Kina do të blinte bono të qeverisë hungareze, të cilat, sipas Orban, nënkuptonin siguri të madhe dhe zgjidhnin financimin e vendit në një periudhë afatmesme. Ndërkohë, kryeministri kinez i kishte premtuar një hua speciale një miliard euro për projektet e zhvillimit.

Sidoqoftë, ideja e një ndihme të madhe financiare nga Kina nuk kishte shumë bazë në realitet dhe premtimet vështirë se u kthyen në diçka konkrete. Sipas Ágnes Szunomár, nuk është tipike për Kinën që ‘të hyjë drejtpërdrejt në financimin e një vendi evropian të goditur nga kriza’. Megjithëse Kina i dha para të konsiderueshme Greqisë në shkëmbim të qirasë afatgjatë të portit të Pireut, as ky nuk ishte financim i drejtpërdrejtë - Kina thjesht shfrytëzoi rastin. ‘Në fakt, si në këtë rast ashtu edhe në disa raste të tjera, mund të ketë qenë vetëm një supozim i palës hungareze se kinezët do të na ndihmonin, por kinezët ndoshta kurrë nuk premtuan në të vërtetë ta bënin këtë’, shtoi Szunomár. Në lidhje me shpresat për kredi gjigante kineze, Sándor Kusai, ambasadori hungarez në Pekin në periudhën 2008-2014, tha: ‘Kushdo që kishte parë një kinez të gjallë e dinte se nuk kishte diçka të tillë’.

Në vitet në vijim, u bë edhe më e qartë se shteti hungarez nuk do të merrte financim nga Kina siç pritej, as nuk do të bëheshin investime të mëdha kineze të shpallura me Hapjen Lindore të Orbanit. Investimet më të rëndësishme kineze, blerja e ndërmarrjes kimike të prodhimit të lëndëve të para Borsodchem nga një grup kinez dhe zgjerimi i Huaweit në Hungari u vendosën shumë përpara vitit 2010. Nën qeverinë Orbán, megjithatë, nuk u bënë marrëveshje të reja të rëndësishme. Një ish zyrtar i lartë i ministrisë së jashtme komentoi mbi mungesën e parave dhe premtimeve kineze:

‘Është strategjia e tyre për të bindur të tjerët se janë partnerë kryesorë të Kinës. Të shtrojnë tapetin e kuq, zhvillojnë takimet të nivelit të lartë dhe kjo të mashtron, të bën të besosh se je vërtet i veçantë’.

II. Kufijtë e Hapjes Lindore

Ambasadorja e Kinës në Budapest, e rrepta Gao Jian, nuk ka qenë kurrë më tepër e zemëruar se në ditët e para të shtatorit 2010. Gao nuk ishte zemëruar aq as nga vizita Dalai Lamës në parlament , e cila ndodhi disa javë më vonë. ‘Por ajo ishte jashtëzakonisht e mërzitur për çështjen me kontrabandistët kinezë’, kujton një ish zyrtar i lartë i qeverisë Orban.

Më 1 shtator 2010, dy shtetas kinezë që Shtetet e Bashkuara i dyshonte si spiunë e kontrabandistë u arrestuan në aeroportin e Budapestit. Ata u dërguan në gjykatë menjëherë në mëngjesin pas arrestimit. Deri pasdite, ekstradimi i tyre i shpejtë në Shtetet e Bashkuara ishte vendosur tashmë nga gjykata. ‘Ndërkohë, as konsulli kinez dhe as ambasadorja nuk u njoftuan’, kujton ish-zyrtari i qeverisë Orbán si arsyen që shkaktoi zemërimin e ambasadores Gao, të cilën e përshkruan si diplomate dinake dhe e ashpër. ‘Marrëdhëniet me Kinën u shembën plotësisht brenda natës’, kujton burimi qeveritar. Ambasadorja kërcënonte me pasoja nga Pekini.

Orban kishte qenë në pushtet vetëm për disa muaj kur shpërtheu konflikti me Pekinin. Të dy kinezët, Hong Wei ‘Harry’ Xian dhe Li ‘Lea’ Li, u përpoqën të merrnin në mënyrë të paligjshme pjesë speciale kompjuterike (modulet e kujtesës PROM) për korporatën e teknologjisë hapësinore të kontrolluar nga shteti kinez. Mikroçipet ishin prodhuar nga BAE Systems, një kompani britanike e mbrojtjes dhe furnizuese e ushtrisë amerikane, dhe ishin të ndaluar të shiteshin në Kinë për shkak të embargos së armëve të SHBA kundër Republikës Popullore të Kinës. Këta mikroçipë, të ndërtuar për t’i bërë ballë rrezatimit kozmik nga hapësira e jashtme, përdoren në kontrollimin e raketave balistike.

Të dy kinezët udhëtuan në Budapest për negociata me një distributor se si të anashkalonin embargon duke gjetur një ‘mënyrë alternative transporti’. Sidoqoftë, shpërndarësi i pretenduar ishte në të vërtetë një agjent i FBI-së. Amerikanët u përpoqën të joshnin dy kinezët në një vend ku ekstradimi i tyre mund të ishte pa probleme, kështu që ata zgjodhën Hungarinë, të cilën e konsideronin një aleat të besueshëm. ‘SHBA tha se ishin spiunë të vërtetë dhe bindën Zyrën e Informacionit (inteligjencën e jashtme të Hungarisë) se kjo çështje ishte e rëndësishme. Ishte një situatë e kryer, ku ishte e qartë se, si anëtarë të NATO-s, ne nuk ekstradojmë spiunë në Kinë’,shpjegoi një ish-zyrtar i lartë i ministrisë së jashtme.

Sidoqoftë, qeveria e re Orbán nuk ishte në dijeni të detajeve të bashkëpunimit amerikano-hungarez të inteligjencës që çuan në arrestim. Ata i kuptuan rreziqet e tij diplomatike vetëm pasi shpërtheu skandali dhe momenti nuk mund të kishte qenë më i papërshtatshëm. ‘Në atë kohë u organizua udhëtimi i Viktor Orbanit në Shanghai World Expo në tetor 2010 dhe ekzistonte rreziku Pekinit që të anulonte vizitën e tij’, kujton një ish-zyrtar i lartë i qeverisë.

Megjithatë konflikti u zgjidh brenda disa javësh. Ambasadorja – e cila ishte vetë oficere e inteligjencës ushtarake kineze, sipas burimeve të qeverisë hungareze – buzëqeshi përsëri në takime dhe Orban ishte në gjendje të udhëtonte në World Expo pa ndonjë problem. Nuk ishte qeveria hungareze ajo që kishte gjetur një zgjidhje, por dy protagonistët e historisë kishin arritur një lloj marrëveshjeje, kujton një ish-diplomat hungarez në Pekin. ‘Në realitet, ajo që ndodhi ishte që inteligjenca dhe kundërzbulimi i dy superfuqive u përplasën në një vend të tretë, në Hungari’, shpjegoi burimi.

Kjo u konfirmua nga Csaba Mester, avokati që përfaqësoi dy spiunët kinezë. ‘Ne luftuam kundër ekstradimit pa pushim. Pastaj papritmas klientët e mi thanë: lëre, le të vazhdojmë me ekstradimin sa më shpejt të jetë e mundur. Nuk më besohej’, kujton avokati. Ndryshimi i shpejtë i kursit erdhi menjëherë pas një vizite të nivelit të lartë kinez në SHBA. ‘Sipas mendimit tim personal, atëherë u arrit një lloj marrëveshjeje’.

Sipas ish-diplomatit në Pekin, ‘kjo çështje tregoi mundësitë dhe kufijtë e ndikimit kinez në aleancën perëndimore, pjesë e së cilës është Hungaria’. Më 1 prill 2011, të dy kinezët u hipën në një aeroplan për në Shtetet e Bashkuara, ku më vonë u deklaruan fajtorë dhe u dënuan të dy me dy vjet burg.

Si rezultat i çështjes së ekstradimit, qeveria Orban u bë shumë më e kujdesshme dhe filloi të shmangte me vetëdije konfliktet me Kinën. Sipas një ish-zyrtari të lartë të ministrisë së jashtme i cili merrej gjithashtu me çështje kineze, qeveria Orbán nuk guxon dhe nuk mund të mbajë anën e Kinës për shkak të anëtarësimit të Hungarisë në NATO, të paktën kur bëhet fjalë për çështje të vështira të sigurisë. ‘Nëse ka një kërkesë serioze konkrete, ne jemi aleatë në NATO dhe me Shtetet e Bashkuara’, tha ish zyrtari i ministrisë së jashtme, i cili gjithashtu shtoi: ‘Por nëse nuk ka unitet ose pozicion të përbashkët, nëse diçka është një zonë gri, ne bëjmë atë që bëjnë gjermanët. ‘

Qeveria Orbán ndjek edhe gjermanët pjesërisht sepse tregtia e jashtme kineze-hungareze në të vërtetë zhvillohet kryesisht midis Kinës dhe Gjermanisë. ‘Motorët Audi dhe produkte të ngjashme zënë 60 për qind të eksporteve të Hungarisë në Kinë dhe pjesa e sektorit hungarez është shumë modeste’, shpjegoi një ish-diplomat me njohuri mbi Kinën. Motorët e prodhuar në qytetin hungarez Gy?r, për shembull, instalohen në makina në një fabrikë Audi në Kinën veriore. ‘Është spektakolare se si qeveria gjermane ka shmangur konfliktet me Kinën për vite me radhë. Kancelarja Angela Merkel mezi flet kundër abuzimeve të të drejtave të njeriut në mënyrë që të mos pengojë prosperitetin e korporatave të mëdha gjermane në Kinë’.

Një shembull i mirë i taktikave hungareze dhe gjermane është një konflikt pas dyerve të mbyllura në fillim të vitit 2019, për të cilin diplomatët e BE-së dhe zyrtarët e Brukselit i dhanë detaje Direkt36. Një grup i spiunazhit kibernetik i quajtur Red Apollo, ose APT10, kishte vjedhur sekrete të teknologjisë praktikisht nga çdo industri e madhe nga Amerika në Japoni për vite me radhë. Anëtarët e aleancës së inteligjencës Five Eyes (të përbërë nga Australia, Kanada, Zelanda e Re, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara) kanë fajësuar publikisht Kinën për këto sulme. Mbretëria e Bashkuar u përpoq të bindë Bashkimin Evropian të bëjë të njëjtën gjë, si dhe nxirrte një notë proteste diplomatike para samitit BE-Kinë në 9 prill 2019. Përveç kësaj, sipas një diplomati të një vendi të BE, duke dënuar sulmin do të kishte hedhur bazat për sanksionet e ardhshme kundër Kinës, e cila është arsyeja pse atribuimi i spiunazhit ndaj shtetit kinez dukej të ishte një masë e rëndësishme. Sidoqoftë, Kina gjithmonë ka mohuar me forcë që shërbimet e saj të inteligjencës janë të përfshira në sulme të ngjashme kibernetike, kështu që një përgjigje e përbashkët e BE mund të ketë shkaktuar hakmarrje kineze.

Në takimet përgatitore përpara samitit BE-Kinë, Mbretëria e Bashkuar fitoi mbështetje nga Holanda, Polonia dhe Estonia. Këto vende kishin pësuar të gjitha sulmet kibernetike ruse më parë. Shtetet anëtare jugore, të cilat janë më të varura nga kapitali kinez, megjithatë, kanë argumentuar me zë të lartë se nuk duhet rrezikuar zemërimi i Kinës. Në fillim, Hungaria kundërshtoi në mënyrë të qartë edhe artikulimin e përgjegjësisë së Kinës, por më vonë ajo filloi të ndiqte strategjinë më delikate të gjermanëve. Sipas një diplomati të një vendi të BE-së, i njohur me detajet e këtij konflikti, Gjermania nuk kishte një pozicion në një nga takimet e rëndësishme, nuk komentoi debatin, vetëm doli jashtë seancës. Strategjia e tyre ishte që një propozim i kësaj madhësie me siguri nuk do të kalonte pa shtetin anëtar më me ndikim të BE-së. Ndërkohë, BE dhe Mbretëria e Bashkuar po luftonin edhe me negociatat për Brexit, kështu që ishte e qartë se pa një vendim të shpejtë, iniciativës diplomatike kundër spiunazhit kinez do t’i mbaronte benzina, ashtu siç edhe ndodhi. Në fund të marsit, ideja e një proteste të përbashkët ishte braktisur.

Përveç përafrimit me pozicionin e Gjermanisë, qeveria hungareze kishte arsye të tjera për të mos u shqetësuar shumë për hakerat kinezë. Në Evropë, ‘Kina është më e angazhuar në spiunazh ekonomik dhe teknologjik, më pak në spiunim politik, dhe kjo është arsyeja pse Hungaria nuk është objektivi i tyre kryesor. Nuk ka shumë risi hungareze të teknologjisë së lartë që mund të vidhet, kinezët nuk janë të interesuar në recetën e pikave Béres (nxitës të njohur të sistemit imunitar)’,shpjegoi Ferenc Katrein, një ish oficer i kundërzbulimit dhe drejtor i operacioneve në Zyrën e Mbrojtjes së Kushtetutës së Hungarisë. Kjo mbështetet gjithashtu nga fakti që hakerat kinezë të APT10 nuk kishin asnjë shënjestër hungareze në atë kohë, sipas diplomatëve të shumtë të vendeve të BE-së.

Ndërkohë, diplomacia hungareze po përpiqej të fitonte vullnetin e mirë të kinezëve në çështje që duket se janë në kundërshtim spektakolar me interesat perëndimore, por në realitet, nuk kanë shumë rëndësi. Për shembull, Hungaria vë veton dhe bllokon deklaratat e përbashkëta të BE-së që dënojnë Kinën në nivele më të ulëta. Sidoqoftë, secila prej këtyre vetove në të vërtetë ka të bëjë me çështje të buta ose çështje mbi të cilat BE nuk ka asnjë fuqi të vërtetë. Kështu, për shembull, Hungaria nuk lejoi të kalonte një deklaratë që do të kishte kritikuar Kinën në konfliktin e Detit të Kinës Jugore - ndërsa BE nuk ka as ndikim ushtarak dhe as diplomatik mbi rajonin e largët.

‘Le të jemi të sinqertë, të gjitha deklaratat e BE janë një shaka. Këto janë deklarata morale dhe kinezët e dinë se nuk kanë asnjë pasojë’, shpjegoi një ish zyrtar i lartë i ministrisë së jashtme, duke shtuar se këto veto nuk do të shkonin kurrë kundër interesave të vërteta strategjike të NATO-s. Sipas ish-zyrtarit, shumë njerëz e konsiderojnë qeverinë hungareze si pro-kineze pikërisht sepse, ndërsa gjermanët bëjnë biznes në heshtje, hungarezët e lavdërojnë Kinën në deklarata politike të zhurmshme.

Sidoqoftë, as kjo nuk ishte e mjaftueshme për të arritur një përparim të deritanishëm. As marrëveshjet në dukje të dobishme reciproke nuk po shkojnë normalisht. Kur ai erdhi në pushtet në 2013, presidenti kinez Xi Jinping nisi Belt and Road Initiative për të rritur industrinë kineze dhe për të rritur ndikimin e huaj të Kinës. Këto investime të mëdha në infrastrukturë quhen edhe Rruga e Re e Mëndafshit. Një nga projektet nën iniciativë është rindërtimi i linjës hekurudhore Beograd-Budapest, i cili do të transportonte mallra kineze nga porti i Pireut. Hungaria u bë shteti i parë anëtar i BE-së që u bashkua me Belt and Road. Sidoqoftë, një problem u shfaq shpejt pasi Kina po këmbëngulte që kompanitë e saj të ishin kontraktuesit kryesorë për ndërtime të tilla.

‘Për të arritur një marrëveshje për këtë në një vend ku një grup fiton të gjitha prokurimet publike të ngjashme, ishte jashtëzakonisht e vështirë. Janë gjepura që ky projekt është i rëndësishëm politikisht për kinezët. Gjithçka e bëjnë për para’, shpjegoi një ish diplomat hungarez në Pekin se pse projekti hungarez, i cili kushton 1.9 miliard euro, ka mbetur prapa për shumë vite. Në fund, një konsorcium kinez-hungarez fitoi kontratën, me dy ndërtues hekurudhash shtetërore kineze që bashkuan forcat me një kompani të L?rinc Mészáros, shok fëmijërie i Orbanit dhe biznesmeni më i pasur të Hungarisë. Sipas marrëveshjes, ata të dy përfundimisht marrin 50-50 përqind të biznesit.

Siç e tha një ish zyrtar i lartë i ministrisë së jashtme, kjo tregon edhe se ‘Hapja Lindore’ përfundimisht rezultoi thjesht ‘tymnajë për të fshehur korrupsionin hungarez’. Ekonomia kombëtare e Hungarisë vështirë se përfitoi nga kthesa pro-Kinës në politikën e jashtme, vetëm qarqet e biznesit pranë qeverisë fituan prej saj.

Përveç projektit të hekurudhës, burimi renditi gjithashtu bollëkun e të ashtuquajturave shtëpi tregtare kombëtare, programin e vizave të arta dhe blerjet e ventilatorit të vitit të kaluar si të tilla.

Por marrëdhëniet gjithnjë e më të afërta kineze-hungareze gjithashtu kanë sjellë në plan të parë një kërcënim që shteti hungarez nuk mund ta injorojë plotësisht. Spiunët kinezë, të cilët tashmë po rrethojnë politikanët hungarezë, po bëjnë më shumë punë për kundërzbulimin hungarez.

III. Miqtë hungarezë të Kinës së Madhe

Oficerët e kundërzbulimit pyetën deputetin socialist István Ujhelyi nëse mund të vendosnin diçka në tryezën e tij. Pastaj ata zhbllokuan një makinë speciale me rreze X, një pajisje të kontrollit të sigurisë dhe filluan të skanojnë të gjitha kamat e përpunuara me përpikëri, vazot shumëngjyrëshe dhe skulpturat prej porcelani që dekoronin zyrën e tij në parlamentin hungarez. Agjentët e Zyrës për Mbrojtjen e Kushtetutës (AH) po kërkonin për pajisje dëgjimi të fshehta. ‘Kërkova të hiqnin të gjithë suvenirët që kisha marrë nga kinezët gjatë viteve’, kujton István Ujhelyi, i cili ka një nga lidhjet më të gjera kineze në politikën hungareze. Ai nuk e bëri të ditur datën e inspektimit të shërbimit sekret, vetëm që u krye ‘rreth vitit 2013. U skanuan edhe dhurata të tjera që ishin në zyrë. Në atë kohë, Ujhelyi ishte Zëvendës Kryetar i Asamblesë Kombëtare Hungareze, kështu që ai konsiderohej një zyrtar shtetëror dhe oficerët e sigurisë i kushtonin më shumë vëmendje.

Ujhelyi u largua nga dhoma gjatë operacionit. Ai nuk e di as sot nëse kishte ndonjë problem në zyrën e tij. Kur mbaruan, oficerët e kundërzbulimit shtuan se do ta verifikonin me të nëse mendonin se kishin nevojë të flisnin për diçka. Ata u kthyen përsëri më 2014. ‘Më thanë se ishte një kinez që më vizitonte shpesh në Parlament, i cili ishte problematik dhe më kërkuan që të mos mbaja më kontakte me të’, thotë Ujhelyi, duke shtuar se i ndoqi udhëzimet. Ai nuk pranoi të tregonte detaje të mëtejshme në lidhje me këtë njohje kineze, sepse mendonte se mund të ishte e dëmshme për interesat e sigurisë kombëtare. Disa ish oficerë të kundërzbulimit i thanë Direkt36 se kjo kërkesë bëhej kur dikush ishte në kontakt me një spiun të një vendi të huaj armiqësor. Në atë kohë, agjentët e kundërzbulimit e pyetën Ujhelyin edhe për udhëtimet e tij të shpeshta në Kinë.

Nuk është rastësi që oficerët hungarezë të sigurisë po monitorojnë hungarezët me lidhje të nivelit të lartë kinez. Spiunazhi kinez përdor metoda të ndryshme, më delikate sesa ato evropiane. Kinezët ‘nuk i besojnë askujt përveç vetes’, duke u ngarkuar detyra serioze spiunazhi vetëm shtetasve kinezëve. Përveç kësaj, ‘ata nuk po rekrutojnë rrjete klasike të agjentëve në Perëndim, por miq të bardhë për Kinën e Madhe’, shpjegoi një ish oficer i lartë i inteligjencës hungareze. Inteligjenca kineze pastaj përdor këta ‘miq’ ose për të mbledhur inteligjencë ose për të forcuar pozitat e Kinës - detyra që i kryejnë asetet e rekrutuar - por kjo marrëdhënie është shumë më e lirë, më joformale në krahasim me rekrutimin e zakonshëm. Shumë herë ata as nuk janë të vetëdijshëm se po përdoren nga inteligjenca kineze. Është gjithashtu një metodë tipike e kinezëve që thjesht të kultivojnë një marrëdhënie të padëmshme për vite me radhë, duke u dhënë njerëzve favore, koncerte, udhëtime falas në Kinë, para se ata të kërkojnë diçka në shkëmbim.

Ujhelyi ra në dashuri me Kinën rreth fundit të mijëvjeçarit. Ai po përpiqej të thellonte bashkëpunimin kino-hungarez, kryesisht në fushat e kulturës, arsimit dhe turizmit, dhe më vonë vazhdoi të bënte të njëjtën gjë në një nivel evropian në Bruksel si anëtar i Parlamentit Evropian. ‘Unë solla Institutin e dytë Konfuci në Hungari, në qytetin Szeged, me të cilin ne u dhamë aftësi të gjuhës kineze mijëra studentëve. Kam lobuar për këtë me lidhjet e mia private’, mburret ai. Ai më vonë loboi edhe për hapjen e dy instituteve të tjera, në Pécs dhe Miskolc. ‘Pastaj erdhi (politikani i lartë i Fidesz) Lajos Kósa me zili dhe u desh të hapej edhe një tjetër në Debrecen’, tha Ujhelyi.

Që nga viti 2004, qeveria kineze ka financuar hapjen në vende të tjera të Instituteve Konfuci që promovojnë kulturën kineze. Më shumë se një mijë prej tyre janë hapur në të gjithë botën, por në vitet e fundit, disa vende filluan t'i dëbojnë. Për shembull, disa javë pas hapjes së institutit në Debrecen në fund të vitit 2019, një Institut Konfuci në Bruksel u mbyll. Arsyeja: Kundërzbulimi belg dyshonte te kreu i Institutit për spiunim dhe rekrutim të informatorëve për Kinën. Në vitin 2020, të gjitha Institutet e Konfucit në Suedi u ndaluan pasi u zbulua se mësuesit e gjuhës Kineze në kampuset suedeze në të vërtetë po përhapnin propagandën e Pekinit. Një valë mbylljesh filloi në Shtetet e Bashkuara, ku 71 institucione tashmë ishin mbyllur (ose urdhëruar të mbylleshin) deri në mars të këtij viti dhe janë miratuar ligjet për t'i kufizuar ato për shkak të shqetësimit për sigurinë kombëtare.

Sipas Ujhelyi, është e pakuptimtë, madje edhe paranojë e ngjashme me epokën e Luftës së Ftohtë të mendosh se Institutet e Konfucit përhapin propagandë dhe sigurojnë mbulim për spiunazhin kinez. Sidoqoftë, disa burime të përfshira më parë në formësimin e marrëdhënieve kino-hungareze nuk ishin dakord. Ata i thanë Direkt36 se, ashtu si kudo tjetër në botë, ky është ndoshta rasti edhe në Hungari - por ne ende duhet të jetojmë me të. Ish Ambasadori në Pekin Sándor Kusai tha se nëse është marrë një vendim politik për të zhvilluar marrëdhëniet kineze, nevojiten edhe njerëz me njohuri të gjuhës dhe kulturës kineze. Sidoqoftë, shteti hungarez nuk mund të siguronte kushte për trajnimin e tyre - prandaj lindi nevoja për Institutet Konfuci.

‘Zgjerimi kulturor luan një rol të rëndësishëm për Kinën në avancimin e ndikimit të saj politik. Ekziston një ndarje e madhe kulturore që duhet të mbyllet së pari në mënyrë që të marrësh me sukses pozicione në Evropë’, shpjegoi një ish oficer i kundërzbulimit të Hungarisë.

Sipas ish-oficerit, ky është gjithashtu roli i Instituteve Konfuci, dhe për këtë arsye objektivat numër një për Kinën janë akademikët perëndimorë, profesorët e universiteteve, studentët, ekspertët dhe gazetarët. ‘Intelektualët janë të rëndësishëm për Kinën, sepse ata mund të lehtësojnë zgjerimin kulturor që më pas do të krijojë një opinion publik të favorshëm për projekte të mëdha si Belt and Road. Kjo është e zgjuar, sepse e dinë që ke fituar gjysmën e betejës nëse e merr kalanë nga brenda’, shtoi oficeri i kundërzbulimit.

Përveç Instituteve të Konfucit, edhe Universiteti Fudan i Shangait është një mjet i shquar për këtë zgjerim kulturor. Universiteti, një nga institucionet elitare të arsimit të lartë të Kinës, do të hapë kampusin e tij të parë evropian në Hungari në 2024. Projekti është theksuar dhe vlerësuar edhe nga vetë Presidenti Kinez Xi Jinping. Kampusi është planifikuar të funksionojë me pesë deri në gjashtë mijë studentë dhe pesëqind mësues.

‘Nëse Universiteti Tsinghua në Pekin është Harvardi i Kinës, atëherë Universiteti Fudan në Shangai është Yale i Kinës, një nga universitetet më të mira në botë’, shpjegoi Ambasadori Kusai. Sidoqoftë, Fudan nuk është thjesht një universitet i lartë, por edhe një grup i rëndësishëm rekrutimi për shtetin kinez dhe Partinë Komuniste. Më shumë se një e katërta e pedagogëve dhe studentëve janë sigurisht anëtarë të Partisë Komuniste Kineze, sipas një baze të të dhënave të anëtarëve të partisë, të zbuluar së fundmi, të analizuar gjithashtu nga Direkt36.

Përveç kësaj, Instituti i Studimeve Ndërkombëtare i universitetit ka bashkëpunuar prej kohësh me inteligjencën e jashtme të Kinës dhe në 2011, Universiteti Fudan madje filloi shkollën e tij të spiunimit. Pastaj në 2019, referencat për 'lirinë e mendimit' dhe pavarësinë në kërkimin akademik u fshinë nga statuti i Universitetit Fudan, u zëvendësuan nga premtimet për të ndjekur udhëheqjen e CCP. Përkundër gjithë kësaj, sipas ish-ambasadorit hungarez në Pekin, nëse Hungaria dëshiron të trajnojë ekspertë të Kinës, ajo duhet të pranojë edhe anët negative - ashtu si me Institutet e Konfucit. Sidoqoftë, shteti hungarez duhet gjithashtu të sigurojë që rreziqet e sigurisë të zbuten, shtoi me kujdes Ambasadori Kusai.

Por njeriu që është forca kryesore lëvizëse pas zgjerimit të universitetit në Hungari nuk sheh asnjë rrezik. Partia Komuniste ‘nuk ndikoi në mendimin e lirë dhe lirinë e kërkimit në asnjë mënyrë’ në Universitetin Fudan, pretendoi Levente Horváth në një intervistë. Si Këshilltar Kryesor i György Matolcsy, aktualisht Guvernator i Bankës Kombëtare Hungareze (MNB), Horváth është koordinatori zyrtar i zgjerimit të Fudan. Në intervistë, Horváth gjithashtu shtoi se Fudan nuk do të sjellë kërkesën e tij të shërbimit të detyrueshëm ushtarak dy-javor në Budapest. Sipas tij, ‘studentët gjithsesi e mendojnë atë si një lloj kampi veror, atje bëhen shumë miqësi të ngushtë’.

Horváth, tani në të tridhjetat e tij të para, flet nga përvoja personale. (Edukimi i tij kinez ishte i detajuar në një artikull në qubit.hu.) Përveç Ujhelyi, shembulli i tij tregon gjithashtu se si hungarezët dashamirës të Kinës si në të djathtë dhe në të majtë po ndihmojnë Kinën për të vendosur këmbët jashtë vendit. Vetë Horváth po studionte në Universitetin Fudan falë një burse bursë shtetërore kineze, kur ministria e jashtme e emëroi atë si Konsull të Përgjithshëm të Hungarisë në Shangai. Ky kombinim ishte mjaft problematik: Horváth nuk mund të merrte as marrëveshjen e tij, pra miratimin zyrtar diplomatik, derisa të mbaronte studimet e tij të financuara nga Kina, pretendoi një ish-zyrtar i lartë i ministrisë së jashtme.

Por, sipas praktikës së mëparshme, Horváth nuk mund të ishte në atë post post diplomatik sepse u martua me një student tjetër, një shtetas kinez. Megjithëse ligji hungarez nuk i ndalon diplomatët të martohen me dikë nga vendi i tyre pritës, deri në vitin 2010, kundërzbulimi i Hungarisë zakonisht e pa këtë si një rrezik kur kryen kontrollet e sfondit për lejet e sigurisë. Sidomos në rastin e shteteve njëpartiake, ku një bashkëshort i huaj mund të zhvatet nga shërbimet e inteligjencës lokale, qoftë drejtpërdrejt ose përmes anëtarëve të familjes së tyre. Sidoqoftë, qeveria Orbán i ka dhënë fund kësaj praktike. Szilárd Kiss, një ish atashe hungarez në Moskë është një shembull famëkeq. Partneri i tij rus i jetës kishte lidhje me inteligjencën ruse, duke bërë që diplomati hungarez të dështojë dy herë në kontrollin e tij të historisë. Akoma, Kiss u lejua të qëndronte në pozicionin e tij.

Horváth u largua nga pozicioni i tij si Konsull i Përgjithshëm në Shangai brenda disa vitesh dhe, duke ndjekur udhëheqjen e vëllait të tij, u bashkua me Bankën Kombëtare Hungareze ku shpejt u bë i besuar i guvernatorit. (Vëllai i tij ka punuar për György Matolcsy për një kohë të gjatë, më parë si ndihmës personal, pastaj shef i stafit dhe aktualisht si një nga drejtorët e bankës qendrore). Levente Horváth është aktualisht i vetmi ekspert i rajonit të Azisë Lindore rreth Matolcsy, ai është i ngarkuar me menaxhimin e projekteve kineze, thanë disa burime të njohura me bankën qendrore. Horváth jo vetëm që ka lidhje personale të nivelit të lartë me udhëheqjen e lartë të Fudan nga vitet e tij të universitetit. Ai gjithashtu filloi të ndihmonte Fudan të merrte burime nga shteti hungarez ndërsa shërbente si nënkryetar i shoqatës së të diplomuarve të universitetit kinez. Ne arritëm tek Horváth disa herë, por ai nuk pranoi të komentonte. ‘Ne nuk po komentojmë thashetheme’, tha banka qendrore në një përgjigje.

‘Brenda shtetit hungarez, Banka Kombëtare Hungareze është me qëndrimin më ekstrem pro-Kinës, ministri i jashtëm Péter Szijjártó dhe Orbán renditen vetëm pas tyre,’ tha një ekspert i Kinës për Direkt36. Dhe, sipas kreut të një institucioni shtetëror që mban kontakte të rregullta me Kinën, në nivele më të ulëta të qeverisë, si në ministrinë e jashtme dhe gjetkë, ekziston një dyshim i përhapur jo vetëm kundër Kinës, por edhe kundër hungarezëve që kanë studiuar atje. ‘Të tjerët në administratën publike ndajnë të njëjtën përvojë si ne. Ata që kanë kaluar shumë kohë në Kinë janë tashmë më shumë me ta sesa me ne, ‘tha burimi, duke shtuar,’ ne me vetëdije po përpiqemi t'i mbajmë këta njerëz larg nesh ‘.

Sidoqoftë, një zyrtar i cili më parë ka punuar në orbitën e guvernatorit të bankës qendrore, ofroi një shpjegim më të nuancuar të miqësisë së guvernatorit me Kinën. ‘Matolcsy ishte i vetëdijshëm për rritjen e ndikimit kinez dhe po përpiqej të ishte i kujdesshëm. Ai gjithashtu tha një ose dy herë se nuk duhet të mashtrohemi nga kinezët, duhet të jemi të kujdesshëm me ta, ‘kujton burimi, duke shtuar se guvernatori i bankës qendrore me të vërtetë po i referohej spiunazhit kinez. Sidoqoftë, në përgjithësi, Matolcsy ende beson se meqenëse çdo vend në rajon dëshiron të bëhet një portë për Kinën, ‘nëse Hungaria nuk është proaktive, këtë rol do ta marrin të tjerët’, kujton burimi.

IV. Inteligjenca e qytetarëve

Gruaja e re kineze mbërriti vonë në ngjarjen në Kodrën Gellért dhe tërhoqi vëmendjen e menjëhershme. Me atletet e saj të ndritshme, xhinse dhe një çantë plastike me shkëlqim rozë, ajo u dallua nga audienca e veshur mirë e diplomatëve, politikanëve dhe zyrtarëve qeveritarë. Më 25 prill 2019, në Institutin për Punë të Jashtme dhe Tregtinë, folësit po flisnin për sfidat me të cilat përballet NATO.

Me celularin e saj, ajo vazhdimisht po fotografonte mysafirët e ndërtesës së vilës Gellért Hill - përfshirë një ish-ministër holandez të mbrojtjes, një gjeneral toger i pensionuar gjerman i NATO-s, ose të dërguarin special të presidentit amerikan Donald Trump. Një pjesëmarrës e pa sjelljen e gruas kineze të çuditshme, ndërroi vendet dhe u ul pas saj - dhe më vonë përshkroi të gjithë skenën për Direkt36. Kjo pjesëmarrëse gjithashtu vuri re se ajo i kishte bashkangjitur ato fotografi në raportet me tekst të asaj që ishte thënë gjatë ngjarjes, dhe më pas i dërgoi dikujt gjithçka në një aplikacion kinez për mesazhe.

Ne ishim në gjendje të identifikonim gruan, një studente universitare kineze, duke marrë listën e pjesëmarrësve dhe duke parë fotot e marra në këtë ngjarje. Sipas një prej profesorëve të saj të universitetit hungarez, studimet e gruas kineze nuk kishin asnjë lidhje me çështjet e mbrojtjes ose të sigurisë. Për një kohë të gjatë, ajo nuk fliste aspak me mësuesen e saj për politikën. Por pas një kohe, ajo zbuloi se nuk kishte asnjë mënyrë tjetër që ajo të studionte në Perëndim, kështu që iu desh të bashkohej me CCP. Ajo gjithashtu shpjegoi në një mënyrë falje, se për shkak të kësaj, ajo duhet të bëjë gjëra që mund t'i duken të çmendura një evropiani. Çdo ditë, për shembull, asaj iu desh të shikonte një video të tanishme propagandistike komuniste në telefonin e saj, duke i thënë asaj se çfarë të mendonte për ngjarjet në botë. Ndërkohë, kamera e saj e lëvizshme po monitoronte nëse ajo po i kushtonte vëmendje të madhe këtyre leksioneve ideologjike. Megjithëse kjo nuk u diskutua kurrë, mësuesi i saj beson se kjo ishte gjithashtu arsyeja pse gruaja kineze kryente detyra si në situatën e përshkruar më sipër. Profesorja ka vërejtur prej kohësh se ajo merrte pjesë vazhdimisht në konferenca që nuk kishin të bënin me fushën e saj të studimit, por disi gjithnjë kishin lidhje me Kinën.

‘Kinezët janë të interesuar për ne në shumë mënyra, por kjo është gjithashtu e vërtetë për shërbimet e tjera të inteligjencës,’ tha një zyrtar që punon për Institutin për Punët e Jashtme dhe Tregtinë, i cili është një institucion shtetëror hungarez nën mbrojtjen e sigurisë kombëtare. Ish-oficeri i kundërzbulimit të AH-së Ferenc Katrein tha se inteligjenca kineze punëson shumë studentë ose biznesmenë kinezë që vijnë në Perëndim. ‘Me ndihmën e tyre, ata mund të mbledhin thërrime të vogla informacioni sepse ka shumë dhjetëra mijëra nga këta njerëz. Ata shpesh raportojnë informacione që së pari duken të parëndësishme, por për shkak se ato arrijnë në sasi të mëdha, kur i lidhin së bashku në selinë e Pekinit, ato mund të shtojnë diçka domethënëse, ‘shpjegoi Katrein metodën kineze. Fotot në dukje të pakuptimta të bëra në ngjarje gjithashtu kanë një funksion të njohur: kjo është mënyra për t'u provuar mbikëqyrësve se një raport ishte shkruar me të vërtetë në vend në një vend apo ngjarje të veçantë.

‘Të gjitha organizatat dhe qytetarët do të mbështesin, ndihmojnë dhe bashkëpunojnë me përpjekjet e inteligjencës kombëtare në përputhje me ligjin dhe do të mbrojnë sekretet e punës së inteligjencës kombëtare për të cilat ata janë të vetëdijshëm’, thotë Ligji i ri Kombëtar i Inteligjencës i Kinës, i cili u miratua në 2017. Megjithatë, sipas për një ekspert hungarez të inteligjencës, gjithçka që ndodhi ishte që me zhvillimin e shtetit të së drejtës, Kina vetëm kodifikoi një praktikë që ka ekzistuar gjithmonë.

‘Kjo është e ashtuquajtura inteligjencë e njerëzve (renmin qingbao), ose inteligjenca e qytetarëve. Çdo kinez që shkon jashtë vendit dhe pastaj bie në kontakt me institucione politike, ekonomike, teknologjike ose ushtarake, qoftë një student, një mik apo një bashkëshort, sigurisht që paraqet raporte, ‘shpjegoi eksperti i inteligjencës.

Kjo nuk do të thotë aspak se të gjithë kinezët që mbërrijnë në Evropë do të ishin spiunë. Sidoqoftë, krahasuar me demokracitë, shërbimet e inteligjencës së Kinës mund të bindin shumë më lehtë qytetarët e tyre të bashkëpunojnë kur duket se kanë qasje në informacione më intriguese. Ky bashkëpunim zakonisht motivohet nga ndjenjat patriotike ose fitimet financiare - por shpesh nga presioni ose zhvatja, ndonjëherë drejtuar anëtarëve të familjes dhe të dashurve të tyre të lënë në Kinë.

Një tjetër tipar i inteligjencës së qytetarëve kinezë është se agjencitë e sigurisë janë duke kontraktuar detyra më të thjeshta dhe më pak të ndjeshme. Një shembull i mirë i kësaj u përshkrua nga një student hungarez i Universitetit Corvinus Budapest i cili kishte jetuar më parë në Kinë. Pasi ai zhvilloi një marrëdhënie më të ngushtë me një studente kineze, ‘ajo më përmendi rastësisht se, nga rruga, ajo sapo kishte gjetur një mundësi të shkëlqyeshme për të fituar para: asaj iu desh të përkthente bisedat telefonike’, kujton studentja hungareze. Vajza kineze i zbuloi gjithashtu detajet. Detyrat u caktuan nga Pekini dhe materiali audio - biseda në anglisht për tema krejtësisht të përziera - u dërguan në aplikacionin celular WeChat të Kinës. Së pari, asaj iu desh t'i transkriptonte ato fjalë për fjalë në anglisht, dhe më pas të përkthehej në Mandarin. Regjistrimet audio paraqisnin të huaj që jetonin në Kinë duke biseduar në telefon.

‘Ajo as nuk e ndiente që kjo ishte spiunim ose shkelje e privatësisë së të tjerëve. Vajza nuk ishte një agjente e rekrutuar, ajo e konsideronte atë një punë të thjeshtë studentore dhe kështu reklamohej gjithsesi. Ajo thjesht po më fliste për punën e saj në mënyrë të pafajshme, naive, duke menduar se ishte krejt normale. Ajo gjithashtu tha se shumë studentë anglishtfolës po bëjnë të njëjtën punë, ‘shtoi studenti hungarez. Mbi të gjitha, vajza kineze vetëm u ankua se ndonjëherë mezi kuptonte theksin Australian.

‘Nga 2016-17, shërbimi inteligjent kinez ka kapur qartë rusët dhe prania e tyre është bërë shumë serioze në Hungari vitet e fundit,’ tha Zsolt Molnár, anëtar i Komitetit të Sigurisë Kombëtare të parlamentit hungarez. Ai ishte kryetar komiteti midis 2010-2018 dhe ka ndjekur nga afër punën e shërbimeve hungareze të sigurisë për më shumë se një dekadë. Sipas tij, një nga arsyet kryesore për rritjen e spiunazhit kinez është se Kina mund të shfrytëzojë numrin e saj në rritje të qytetarëve dhe kompanive kineze në Hungari për detyrat e inteligjencës.

Fluksi i studentëve të universiteteve kineze filloi nën qeverinë e Orbanit. Kjo ishte vetëm pjesërisht për shkak të një programi të bursave shtetërore hungareze, i cili u shtri gradualisht në gjithnjë e më shumë studentë kinezë për të mbështetur politikën e 'Hapjes Lindore' të Orbanit. Arsyeja kryesore ishte nënfinancimi i qeverisë i arsimit të lartë - vetë universitetet hungareze u detyruan të joshnin studentët kinezë që paguanin shkollim të plotë. Sipas të dhënave të Zyrës Qendrore të Statistikave Hungareze, përsëri në 2013, kishte vetëm 446 studentë Kinezë në Hungari, të cilët u rritën në 2,776 deri në 2019 - që do të thotë se, përveç Gjermanisë, shumica e studentëve të huaj vinin nga Republika Popullore e Kinës.

Për një arsye të ngjashme, Ministri i Brendshëm Sándor Pintér dhe Zyra e Mbrojtjes së Kushtetutës, nën mbikëqyrjen e tij, ishin gjithashtu të shqetësuar për skemën e 'vizës së artë' të Hungarisë. I nisur në 2012, i ashtuquajturi Program Bond i Rezidencës Hungareze përbënte rrezikun e lejimit të njerëzve me lidhje me inteligjencën e huaj dhe krimin e organizuar. Me kalimin e viteve, rreth. njëzet mijë shtetas të huaj blenë viza të arta, të cilat u siguruan atyre leje qëndrimi hungareze dhe viza të zonës Shengen. Më shumë se tetëdhjetë përqind e tyre - gati gjashtëmbëdhjetë mijë - mbërritën nga Kina. Ndërkohë, kundërzbulimit hungarez iu dhanë vetëm tridhjetë ditë për të kryer një kontroll historik për secilin blerës individual të bonove. Sipas ish-oficerit të AH Ferenc Katrein, ata e konsideruan këtë një detyrë të pamundur dhe një situatë jashtëzakonisht të rrezikshme. Katrein ishte veçanërisht i shqetësuar për vendosjen e mundshme të 'ilegalëve' kinezë dhe rusë ose agjentëve të gjumit. (Direkt36, 444.hu dhe Novaya Gazeta më vonë zbuluan se madje edhe blerësit e lidhjeve të tilla si njeriu i parave të diktatorit sirian Bashar al-Assad dhe djali i shefit të spiunazhit rus Sergey Naryshkin kaluan nëpër shfaqjet hungareze.)

AH ka vërejtur një fenomen tjetër të çuditshëm. Kinezët dhe në një masë më të vogël, shtetasit rusë filluan një furi blerjeje në tregun e pasurive të patundshme të Budapestit. Në vitin 2019, për shembull, gati tre mijë prona në kryeqytet u blenë nga të huaj, sipas të dhënave të qeverisë - më shumë se gjysma e tyre ishin shtetas kinezë. Para fillimit të programit të bonove të qëndrimit, përqindja e blerësve kinezë të pronave ishte pak më shumë se 10 përqind. ‘Ekziston një model i gjurmueshëm: që pasuritë e paluajtshme shpesh blihen me çmime të larta jorealiste në qendër të Budapestit,’ kujton një burim i njohur me punën e Komitetit të Sigurisë Kombëtare të parlamentit një nga raportet vjetore të mëparshme të AH-së. Sipas kundërzbulimit hungarez, nuk mund të përjashtohet që këto blerje të çuditshme të pasurive të patundshme në qendër të Budapestit (rrethet V., VI. Dhe VII.) Kanë burim të shtetit kinez, d.m.th. transaksionet kanë të bëjnë me inteligjencën kineze. Sidoqoftë, qëllimi potencialisht i paligjshëm i këtyre blerjeve nuk është diskutuar.

Në fund të vitit 2020, kundërzbulimi civil dhe ushtarak i Hungarisë edhe një herë mbajti raportet e tyre vjetore pas dyerve të mbyllura. Sipas burimeve të njohura me ato takime, krerët e agjencive të sigurisë folën për rritjen e aktivitetit spiun kinez, ofensivën kineze të inteligjencës në Bruksel dhe Budapest, por nuk detajuan operacione specifike. Në atë kohë, megjithatë, disa nga operacionet e Kinës ishin zhvilluar fjalë për fjalë në rrugët e Budapestit.

V. Çmimi i miqësisë

Eksperti amerikan i marrëdhënieve ndërkombëtare tashmë ishte mësuar të mbikëqyret nga inteligjenca kineze. Ata jo vetëm që u përpoqën të hakonin pajisjet e tij. Kohë pas kohe, aziatikë të panjohur shfaqeshin para shtëpisë së tij dhe përpiqeshin të bënin fotografi duke vështruar nëpër dritaret e tij. Duke përdorur lidhjet e tij të nivelit të lartë në Uashington DC, eksperti ka qenë duke lobuar për ta mbajtur Pekinin përgjegjës për abuzimet e të drejtave të njeriut të regjimit komunist. Ai e dinte mirë që kjo do të provokonte zemërimin e inteligjencës kineze. Sidoqoftë, eksperti ishte ende i befasuar që ata gjithashtu filluan ta ndiqnin atë gjatë vizitës së tij në Budapest në janar 2018.

Ai sapo kishte hyrë në një pastiçeri elegante në Sheshin Vörösmarty, kur një aziatik u ul në një tavolinë afër dhe filloi ta fotografonte atë me një celular. E njëjta gjë ndodhi përsëri në një bar të zbukuruar të verës në Sheshin Szent István, një bistro elegante në Buda dhe kudo tjetër ku shkoi. ‘Kjo ishte krejtësisht e re, nuk kishte ndodhur më parë në Hungari,’ i tha Direkt36 një burim i afërt me njeriun amerikan (i cili kishte disa vizita të mëparshme në Hungari).

Në Budapest, amerikani pati takime, midis të tjerave, me zyrtarë të qeverisë hungareze dhe njerëz të tjerë me ndikim të lidhur me Fidesz. Nga sjellja e atyre që e shikonin, dukej se ata po përpiqeshin të dokumentonin me kë po takohej burri për kafe ose drekë dhe për çfarë po flisnin. Amerikani ishte i mërzitur dhe filloi të merrte fotografi edhe për ata që e ndiqnin, në mënyrë tipike duke bërë që mbikëqyrësit e tij aziatikë të ndalonin të fotografonin. Amerikania raportoi se çfarë i ndodhi atij dhe ndau fotot që bëri me Byronë Federale të Hetimit, e cila gjithashtu merret me kundër-spiunazh. Reagimet e FBI-së konfirmuan se nuk ishte rastësi që eksperti i marrëdhënieve ndërkombëtare u ndesh me turistët aziatikë kudo: ishte me të vërtetë shteti kinez që e mbikëqyri atë.

E njëjta gjë ndodhi në udhëtimin e ardhshëm të burrit në Budapest në vitin 2019. ‘Hungaria është një vend i tretë tipik, një skenë e operacioneve të inteligjencës, ku mund të veproni pa u ndëshkuar, si në Zvicër ose Austri. Në Hungari, Kina është kryesisht duke luftuar me Shtetet e Bashkuara, ‘tha një ekspert hungarez i inteligjencës. Sidoqoftë, e njëjta teknikë është përdorur diku tjetër në rajon nga kinezët. Në fund të vitit 2018, kreu i inteligjencës Çeke u ndoq dhe u mbikëqyr po aq hapur në rrugët e Pragës pasi agjencia e tij lëshoi ??një paralajmërim në lidhje me rreziqet e sigurisë kombëtare të gjigantit të teknologjisë kineze Huawei.

Shumë shpejt u bë e qartë se inteligjenca kineze po mblidhte informacione edhe për udhëheqjen e Hungarisë, madje edhe për disa politikanë haptas pro-kineze. Baza e të dhënave, e përpiluar nga një kompani kineze e quajtur Shenzhen Zhenhua Data Information Technology, u zbulua në Shtator 2020. Ai përfshin të dhëna për 3 milion njerëz dhe organizata, nga Amerika përmes Evropës në Australi. Ka 710 emra hungarezë në listë, duke përfshirë disa anëtarë dhe të afërm të njohur të elitës politike dhe ekonomike të Hungarisë, të tilla si fëmijët e Viktor Orbanit ose ish-kryetarit të Budapestit István Tarlós. ‘Fëmija im nuk është as i pranishëm në Facebook. Ata ndoshta shpresonin të merrnin informacion në lidhje me mua indirekt përmes telefonit dhe postës elektronike, përveç profileve të mediave sociale, ‘tha Tarlós për Direkt36. Ai aktualisht punon si komisioner kryeministror i Orbanit.

Edhe pse Zhenhua Data është një kompani private, ajo është gjithashtu e lidhur me qeverinë kineze dhe Ushtrinë e Çlirimit të Popullit. Më 27 tetor 2020, në një takim të mbyllur të Komitetit të Sigurisë Kombëtare, KNBSZ, shërbimi sekret ushtarak i Hungarisë konfirmoi se komisionimi i bazës së të dhënave është i lidhur me inteligjencën kineze, i tha Direkt36 një burim me njohuri për punën e komitetit. Krerët e KNBSZ folën gjithashtu për faktin se ky lloj i mbledhjes së të dhënave masive, i mbledhur nga burime të hapura në internet dhe shpesh me ndihmën e inteligjencës artificiale, është përsosur dhe përdorur në mënyrë rutinore si nga Kina dhe Shtetet e Bashkuara. Ata gjithashtu thanë se një nga vendet e aleancës së inteligjencës Five Eyes mund të ketë qenë prapa marrjes dhe rrjedhjes së bazës së të dhënave kineze: domethënë, mund të jetë një episod tjetër i lojërave spiunë amerikano-kinez.

Nga 2018, Hungaria dhe rajoni i Evropës Qendrore dhe Lindore u bënë një zonë përplasjeje midis dy fuqive të mëdha. Ishte atëherë që Shtetet e Bashkuara i kthyen vëmendjen Huawei, pararoja kineze në teknologjinë 5G. Kompania u akuzua për bashkëpunim me shërbimet sekrete kineze, një nga drejtuesit e saj - vajza e themeluesit të kompanisë - u arrestua në Kanada me kërkesë të SHBA, ndërsa qeveria amerikane gjithashtu filloi të bindë aleatët e saj për të ndaluar pajisjet Huawei nga rrjetet e tyre mobil 5G. Shtytjes spektakolare madje iu dha emri i vet: Iniciativa e Rrjetit të Pastër.

Deri në 2021, presioni i SHBA arriti rezultate në të gjitha vendet e BE, pasi shumica e vendeve anëtare kanë treguar një lloj hapjeje për të kufizuar pajisjet kineze 5G - me përjashtimin spektakolar të Hungarisë. Deri në atë kohë, Huawei tashmë kishte zhvilluar një marrëdhënie intime me qeverinë hungareze dhe fitoi kontrata shtetërore për të siguruar pajisje në infrastrukturën kritike të Hungarisë. Huawei gjithashtu krijoi kapacitetin e saj më të madh të prodhimit jashtë Kinës në Hungari - duke furnizuar rajonin me stacione bazë 5G nga atje - dhe madje hapi një qendër të re rajonale të kërkimit dhe zhvillimit në Budapest vitin e kaluar. ‘Huawei pa dyshim mund të marrë pjesë në përhapjen e rrjeteve vendore 5G,’ konfirmoi Ministri i Jashtëm Péter Szijjártó vitin e kaluar ndërsa falënderoi kompaninë kineze për dhurimet e saj të maskës kirurgjikale dhe pajisjeve të tjera mbrojtëse.

Megjithatë, shërbimet sekrete hungareze ishin të kujdesshëm ndaj Huawei shumë përpara se SHBA të fillonte fushatën e saj të presionit publik ndaj kompanisë. Qysh në gjysmën e parë të viteve 2010, ‘në kohën e Hapjes Lindore, madje edhe oficerët më pro-Orban të Shërbimit Special për Sigurinë Kombëtare ishin veçanërisht të shqetësuar për rritjen e ndikimit të Kinës’, tha një ekzekutiv i atëhershëm i një kompania e telekomunikacionit. Ky ekzekutiv këshillohej rregullisht me Shërbimin Special (NSA hungareze), i cili kishte për detyrë sigurinë kibernetike dhe aspektet teknologjike të kundërzbulimit. Për shembull, Vodafone ka shqetësuar veçanërisht oficerët e sigurimit të Shërbimit Special pasi ‘Huawei ishte ngulitur aq thellë në to’, sipas burimit. Sidoqoftë, ata kurrë nuk përmendën ndonjë shkelje të sigurisë. Më vonë, më 26 shkurt 2019, në një takim me Komitetin e Sigurisë Kombëtare në Huawei, krerët e shërbimeve sekrete hungareze gjithashtu nuk arritën të detajonin rreziqet e pranisë së kompanisë në Hungari. Sidoqoftë, ata paraqitën masat e SHBA kundër Huawei ‘në një mënyrë që ishte besnike ndaj aleatëve të NATO-s’, tha në atë kohë një burim i njohur me përmbajtjen e takimit.

Këto shqetësime të paspecifikuara nuk dukeshin bindëse për qeverinë hungareze. Në një deklaratë për Direkt36, Ministria e Punëve të Jashtme dhe Tregtisë pretendoi se ata nuk posedojnë ndonjë informacion që provon se Huawei paraqet një rrezik. ‘Kur u takuam me zyrtarë të qeverisë, ata thanë hapur se ishin nën një presion të madh nga pala amerikane. Szijjártó e kupton çështjen dhe ai është i drejtë. Zyrtarët hungarezë nuk bëjnë premtime të papërgjegjshme, por ata i mbajnë fjalët e tyre, ‘tha Mariann Gecse, shefi i marrëdhënieve qeveritare dhe komunikimeve në filialin hungarez të Huawei. Sipas saj, pretendimi i përsëritur shpesh i Péter Szijjártó se qeveria e Hungarisë nuk diskriminon kompanitë në bazë të kombësisë së tyre ishte jashtëzakonisht e rëndësishme. Kompanitë në Kinë e kanë dëgjuar këtë mesazh dhe ka dhënë një ndikim.

Në të vërtetë, qeveria Orbán mbajti fjalën e saj dhe nuk i ndaloi dy (nga tre) operatorët mobil hungarezë të zgjedhin furnitorë kinezë për shpërndarjen e tyre të rrjeteve 5G. Telenor në pronësi të Çeko-Hungarisë shkoi me ZTE në pronësi të shtetit kinez, ndërsa Vodafone kontraktoi furnizuesin e saj për një kohë të gjatë, Huawei - edhe pse kompania britanike nuk e zbulon këtë publikisht. Përpjekjet e lobimit amerikan kanë arritur aq shumë sa Huawei nuk ishte në gjendje të fitonte klientë të rinj në rajon, siç ishte Magyar Telekom me pronësi gjermane. Përndryshe, njëqind për qind e rrjeteve hungareze 5G do të kishin funksionuar në pajisje kineze.

Në mënyrë paradoksale, fakti që marrëdhënia midis qeverisë hungareze dhe Kinës është bërë kaq e ngushtë i detyrohet më shumë administratës Trump sesa Pekinit.

‘Amerikanët kanë detyruar rajonin e Evropës Qendrore të bëjë një deklaratë, për të marrë një qëndrim në një mënyrë ose në një tjetër. Kështu që Hungaria doli në anën e Kinës, sepse po bëhet partneri i saj më i madh i tregtisë së jashtme. Vitin e kaluar, investimet e reja më të mëdha të huaja erdhën në Hungari nga Kina. Kryeqyteti kinez tani ka filluar të besojë se ata me siguri nuk do të dëbohen nga këtu, kështu që ata mund të bëjnë plane afatgjata, ‘shpjegoi Mariann Gecse rreth pasojave të luftës rreth rrjeteve 5G.

Sidoqoftë, marrëdhëniet e mira me Kinën vijnë me një çmim, ashtu si të jesh pjesë e aleancës perëndimore. Dhe qeveria Orbán sigurisht është përballur me një llogari.

Disa ditë pasi vajza e themeluesit të Huawei u arrestua me kërkesë të SHBA në Kanada në dhjetor 2018, Kina arrestoi dy shtetas kanadezë nën dyshimin e spiunazhit. Të dy vendet akuzuan reciprokisht njëri-tjetrin për arrestime të paligjshme dhe arbitrare dhe Kryeministri Kanadez Justin Trudeau tha se Kina thjesht përpiqet të detyrojë një shkëmbim të burgosurish. Sidoqoftë, qeveria hungareze gjithashtu u përfshi në këtë çështje. Doli që një nga dy Kanadezët, Michael Kovrig, një ish-diplomat i cili më vonë punoi për Grupin Ndërkombëtar të Krizave, ishte një shtetas i dyfishtë Kanadez-Hungarez.

Burri ishte duke ecur në rrugët e Pekinit një të hënë në mbrëmje kur policia kineze, pa ndonjë precedent, iu afrua dhe e tërhoqi larg. Megjithatë disa javë më parë, më 25 shtator 2018, Michael ishte ende duke u takuar me miqtë e tij hungarezë në rrethin e partisë së Budapestit. ‘Le të shkojmë në Szimpla Kert!’, I sugjeroi ai një prej të njohurve të tij të vjetër. Pasi u endën përreth, ata më në fund përfunduan në një restorant afër Rrugës Király në vend të shiritit të mirënjohur.

Familja e Michael Kovrig u largua nga Hungaria nga diktatura komuniste. Lindur në Kanada, ai u zhvendos përsëri në Budapest për disa vjet në vitet 1990, ku punoi si mësues anglisht dhe gazetar për Budapest Week, dhe gjithashtu këndoi në një grup punk rock të quajtur Falimentuar. Gjyshi i tij, János Kovrig, gjithashtu udhëtoi në Kinë si gazetar në vitet 1930 dhe u arrestua më vonë dhe u internua në një kamp pune gjatë marrjes komuniste të Hungarisë në 1946. Babai i Michael, Bence (Bennett) Kovrig, u bë një historian i njohur - ishte nën ndikimin e tij që Michael zbuloi rrënjët e tij hungareze, mësoi hungareze dhe fitoi shtetësinë, tha shoku i tij i falimentuar Balázs Sarkadi për Direkt36.

Ndërsa mbrojtja e qytetarëve të vet është një nga përgjegjësitë më themelore të një shteti, Kanadaja dhe Hungaria u konsultuan me njëri-tjetrin për çështjen e Kovrig, i tha Direkt36 një zyrtar i njohur me këtë çështje nga pala kanadeze. Sipas burimit, ministri i jashtëm Szijjártó siguroi qeverinë kanadeze për mbështetjen e tij dhe pretendoi se ai po ndiqte personalisht çështjen e Kovrig. Në atë kohë, Hungaria kishte disa takime diplomatike të nivelit të lartë me kinezët, dhe kolegët e Szijjártó pohuan se çështja Kovrig ishte përfshirë gjithmonë në materialet përgatitore të informimit - megjithatë, nuk dihet nëse ata në të vërtetë po e ngrinin çështjen në këto takime me kinezët.

Michael Kovrig ‘konsiderohet nga autoritetet kineze të jetë ekskluzivisht një qytetar kanadez’, ministria e jashtme e Hungarisë iu përgjigj kërkesës sonë. Sipas ministrisë, kjo e bëri të pamundur ‘zhvillimin e një procesi avokimi hungarez’. Bazuar në përgjigjen e tyre, Hungaria e trajtoi arrestimin e Kovrig si çështje të thjeshtë konsullore. Zëdhënësi i Global Affairs Canada, Christelle Chartrand, iu përgjigj pyetjeve tona duke thënë se ata nuk mund të komentojnë diskutime konfidenciale diplomatike, duke shtuar gjithashtu se ‘Kanadaja është mirënjohëse për të gjithë ata që kanë shprehur gjithashtu shqetësim për veprimet e Kinës’.

Sidoqoftë, qeveria Orbán kurrë nuk ka shprehur diçka në publik për Kovrig. Përveç një deklarate të përbashkët të BE, disa shtete anëtare të BE kërkuan gjithashtu lirimin e menjëhershëm të ish-diplomatit veç e veç. Qeveria e Hungarisë, megjithatë, qëndroi e heshtur. Më vonë në shkurt 2021, Kanadaja mblodhi së bashku një koalicion prej 58 vendeve duke dënuar praktikën e diplomacisë së pengjeve për shkak të çështjes së Kovrig. I vetmi shtet anëtar i BE-së që nuk renditet në mesin e pjesëmarrësve ishte Hungaria. Sipas ministrisë së jashtme të Hungarisë, ata u bashkuan si një ‘shtet anëtar i BE’ - deklarata vërtet mbështetet nga Bashkimi Evropian si i tillë, por të gjitha vendet e tjera anëtare të BE kanë mbështetur iniciativën edhe në emër të tyre. Punëdhënësi i Kovrig, Grupi Ndërkombëtar i Krizave, na tha se ata nuk kanë asnjë informacion në lidhje me përfshirjen e Hungarisë në çështje.

Historiani Mátyás Mervay po studion historinë e familjes Kovrig si dhe hungarezëve të tjerë me lidhje kineze. Sipas tij, Michael Kovrig, i cili ka qëndruar në një burg kinez të ruajtur rëndë për më shumë se dy vjet, tashmë është burgosur më shumë sesa gjyshi i tij ishte në një kamp komunist të internimit.

Marrë nga Direkt36.hu-Përgatiti: SYRI.net