Masakra e më shumë se 1200 qytetarëve izraelitë, shumica dërrmuese e tyre civilë, ka përqendruar vëmendjen globale në pyetjen se çfarë është Hamasi dhe çfarë përfaqëson.

Një akronim për Lëvizjen e Rezistencës Islamike, Hamasi u themelua si një degë e Vëllazërisë Myslimane në vitin 1987 mbi tre shtylla kryesore: fenë, bamirësinë dhe luftën kundër Izraelit, edhe pse ndoshta armiku i tij më i hershëm ishte Fatah, fraksioni rival palestinez i Yasser Arafat.

Një nga themeluesit kryesorë të grupit ishte udhëheqësi shpirtëror Sheikh Ahmed Yassin, një klerik në karrige me rrota me një zë të hollë.

Siç e bëri të qartë statuti themelues i lëvizjes, Hamasi iu përkushtua që në fillim shuarjes së ekzistencës së shtetit të Izraelit. Ajo e pa dhunën e armatosur si pjesë të asaj lufte, duke modeluar krahun e saj të hershëm të armatosur që do të njihej si brigadat Izz ad-Din al Qassam.

Ky grup që në fillim përqafoi përdorimin e taktikave terroriste kundër Izraelit, duke kryer sulmin e tyre të parë vetëvrasës në vitin 1993 në bashkëpunim me Xhihadin Islamik.

Por lëvizja tërhoqi një mbështetje të konsiderueshme popullore duke përfshirë edhe njerëz të arsimuar si mësues, kirurgë, planifikues urban dhe policë në administratën e saj civile në Gaza, shkruajnë mediat e huaja

Realiteti është se Hamasi ka një shtrirje të gjerë. Teksa drejton shërbimin shëndetësor të Gazës, ajo është gjithashtu një organizatë e angazhuar për vrasjen masive të izraelitëve. Ajo administron shërbimin arsimor ndërsa policia e saj ka “thyer kockat” e fëmijëve të kapur me shalle që simbolizojnë lidhjen familjare me lëvizjen rivale Fatah.

Ajo drejton gjykatat ndërsa, gjatë luftës së Gazës në viin 2014, forcat e saj rrëmbyen, torturuan dhe vranë palestinezë të akuzuar për “bashkëpunim” me Izraelin. Është në mënyrë të pashmangshme pjesë e strukturës së jetës në Gaza.

Krahu i armatosur

Për shumicën e njerëzve Hamasi përfaqësohet nga krahu i tij i armatosur, përgjegjës për masakrën brutale të fundjavës.

Pas marrëveshjes së paqes të Oslos të vitit 1993, Hamasi (së bashku me Xhihadin Islamik Palestinez) vendosi bomba vetëvrasëse si arma fillestare kundër marrëveshjes së arritur, një taktikë që do të shihej rregullisht gjatë intifadës së dytë.

Ndërkohë, brigadat Qassam u bënë më të forta, veçanërisht në Gaza – duke u bërë forca paraushtarake substanciale, e armatosur dhe e stërvitur shumë mirë.

Ndërsa militantët e parë të Hamasit vepronin në një strukturë qelize, ata u bënë më të organizuar në Gaza. Rreth 20 vjet më parë, Hamasi luftoi për herë të parë një seri betejash kaotike me Forcat e Mbrojtjes të Izraelit, ku pësuan humbje të mëdha.

Ndërsa shifrat e sakta janë të paqarta dhe të diskutueshme, brigadat Qassam sot besohet se kanë disa dhjetëra mijëra armë, duke përfshirë forcat e anijeve të vogla, zhytësit luftarakë, një forcë të re parashutistësh dhe operatorë dronësh.

Hamasi në pushtet në Gaza

Pika e kthesës për Hamasin erdhi në vitin 2007. Pas një periudhe anarkie vdekjeprurëse në Gaza, pas zgjedhjeve palestineze të vitit 2006, në të cilat kandidatët e mbështetur nga Hamasi fituan pjesën më të madhe të votave, ai mori pushtetin në enklavën bregdetare me forcë.

Në pushtet, Hamasi u tregua brutal dhe shpesh i babëzitur. Figura të larta u implikuan në dëmtimin e skemave piramidale të lidhura me tunelet e dikurshme të kontrabandës në Egjipt.

Në fortesat e saj jugore u shfaqën vila të mëdha. Analistët do të flisnin për një “buxhet të zi” që dërgonte para për krahun ushtarak dhe individët e fuqishëm.

Mesazhet e figurave të larta të byrosë politike në këtë periudhë ishin kontradiktore. Siç kishin bërë Yassin dhe bashkëthemeluesi i tij Abdel Aziz al-Rantissi përpara vrasjes së tyre nga Izraeli në vitin 2004, udhëheqësit e Hamasit do të sugjeronin mundësinë e një ndërprerjeje të gjatë të armiqësive me Izraelin – e njohur si hudna .

Por megjithatë, kërcënimi i dhunës kundër Izraelit dhe hebrenjve më gjerësisht, nuk ishte kurrë larg sipërfaqes.

Ajo që do t’i jepte Hamasit formën e tij aktuale ishte bllokada e vendosur nga Izraeli në 2007 dhe luftërat pasuese të Gazës që do të përsëriteshin në një rreth vicioz.

Të mbyllur kryesisht nga bota, brigadat Qassam – të cilat fituan përvojë dhe përshtatën teknologjinë dhe taktikat e reja të mësuara nga luftimet me Izraelin – u rritën si në madhësi.

Dhuna u bë vetëpërmbushëse. Lufta me Izraelin legjitimoi rolin e Hamasit në shoqërinë palestineze dhe më gjerë në Lindjen e Mesme.

Pas konfliktit të Gazës në vitin 2008, mbështetja për Hamasin u rrit ndjeshëm në shoqërinë e gjerë palestineze në krahasim me periudhat jokonfliktuale – jo më pak në Gaza, ku të metat e sundimit të tij janë më të ekspozuara.

Hamasi nganjëherë është treguar i ndjeshëm ndaj presionit të jashtëm: deri në vitin 2017, grupi përditësoi statutin e tij themelues për të përmirësuar thirrjet e tij tradicionale për shkatërrimin e Izraelit. Ky ndryshim thuhet se erdhi nën presionin e Egjiptit, ndërmjetësuesit tradicional midis Hamasit dhe Izraelit në kohë lufte.

Këtë vit një delegacion i Hamasit vizitoi Moskën dhe Arabinë Saudite duke zgjeruar lidhjet ndërkombëtare.

Hamasi nuk ka refuzuar kurrë përdorimin e terrorizmit – në të vërtetë ai e ka manifestuar atë vazhdimisht dhe këtë e tregoi me ngjarjet mizore të fundjavës së 7 tetorit.