Për 74 vjet, Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut ka qenë aleanca më e rëndësishme ushtarake e Amerikës. Presidentët e të dyja palëve e kanë parë NATO-n si një shumëfishues të forcës që rrit ndikimin e Shteteve të Bashkuara duke bashkuar vendet në të dy anët e Atlantikut në një zotim për të mbrojtur njëri-tjetrin.

Donald J. Trump e ka bërë të qartë se ai e sheh NATO-n si një shterim të burimeve amerikane nga parazitët. Ai e ka mbajtur këtë pikëpamje për të paktën një çerek shekulli.

Në librin e tij të vitit 2000, "Amerika që meritojmë", zoti Trump shkroi se "tërheqja nga Europa do t'i kursente këtij vendi miliona dollarë në vit". Si president, ai vazhdimisht kërcënoi një tërheqje të Shteteve të Bashkuara nga aleanca.

Megjithatë, ndërsa ai vrapon për të rifituar Shtëpinë e Bardhë, zoti Trump ka thënë shumë pak për qëllimet e tij. Uebfaqja e tij e fushatës përmban një fjali të vetme kriptike: "Duhet të përfundojmë procesin që filluam nën administrimin tim të rivlerësimit themelor të qëllimit të NATO-s dhe misionit të NATO-s". Ai dhe ekipi i tij refuzojnë të japin detaje.

Kjo linjë e paqartë ka krijuar pasiguri dhe ankth të madh midis aleatëve europianë dhe mbështetësve amerikanë të rolit tradicional të politikës së jashtme të vendit.

Ambasadorët europianë dhe zyrtarët e grupeve të ekspertëve kanë bërë pelegrinazhe te bashkëpunëtorët e zotit Trump për të pyetur për qëllimet e tij. Të paktën një ambasador, Mikko Hautala i Finlandës, ka kontaktuar drejtpërdrejt me zotin Trump dhe ka kërkuar ta bindë atë për vlerën e vendit të tij në NATO si një anëtar i ri, sipas dy personave që i kanë dëgjuar me bisedat.

Në intervistat e disa muajve të fundit, më shumë se një duzinë diplomatësh aktualë dhe të mëparshëm europianë – duke folur në kushte anonimiteti nga frika e ndëshkimit nga zoti Trump nëse ai fitonte – thanë se alarmi po ngrihej në ambasadat dhe qeveritë e tyre të origjinës se kthimi i zotit Trump mund të nënkuptojë jo vetëm braktisjen e Ukrainës, por një tërheqje më të gjerë amerikane nga kontinenti dhe një shkatërrim të aleancës Atlantike.

"Ka frikë të madhe në Europë se një presidencë e dytë Trump do të rezultonte në një tërheqje aktuale të Shteteve të Bashkuara nga NATO," tha James G. Stavridis, një admiral i Marinës me katër yje në pension i cili ishte komandanti suprem i aleatëve të NATO-s nga 2009 deri në 2013. "Ky do të ishte një dështim i madh strategjik dhe historik nga ana e kombit tonë."

E formuar pas Luftës së Dytë Botërore për të ruajtur paqen në Europë dhe për të vepruar si një mburojë kundër Bashkimit Sovjetik, NATO evoluoi në një instrument përmes të cilit SHBA punon me aleatët për çështjet ushtarake në mbarë botën. Qëllimi i tij fillestar - thelbi i së cilës është dispozita e mbrojtjes kolektive, e njohur si Neni V, që thotë se një sulm i armatosur ndaj çdo anëtari "do të konsiderohet një sulm kundër të gjithëve" - vazhdon, veçanërisht për anëtarët më të rinj si Polonia dhe shtetet baltike që dikur ishin të dominuara nga Bashkimi Sovjetik dhe vazhdojnë të kenë frikë nga Rusia.

Intervistat me diplomatë aktualë dhe ish-diplomatë zbuluan se zyrtarët europianë nuk kishin ide se si të silleshin me zotin Trump, përveç kthimit në një program të mëparshëm lajkatimesh dhe nderimesh transaksionale.

Vendet më të vogla që janë më të prekshme ndaj sulmeve ruse pritet të përpiqen që Trump t'i marrë me sy të mirë duke shtuar porositë e tyre të armëve amerikane ose – siç bëri Polonia gjatë mandatit të tij – duke kryer akte madhështore miklimi, duke përfshirë ofrimin e emrit një baze ushtarake Fort Trump në këmbim të vendosjes së një pranie të përhershme atje.

Në këtë pikë të fushatës, zoti Trump është i fokusuar në çështjet penale kundër tij dhe në mposhtjen e rivalëve të tij kryesorë republikanë, dhe ai rrallë flet për aleancën, qoftë edhe privatisht.

Ndërsa ai mban një epërsi të gjerë në fushatën e tij për t'u bërë kandidati republikan, implikimet për aleancën më të vjetër dhe më të rëndësishme ushtarake të Amerikës nuk janë plane të reklamuara qartë nga zoti Trump, por një trazirë e dyshimeve të përhapura gjerësisht të ngarkuara me mosnjohje.

Ukrainë

Mes këtyre dyshimeve të rrënjosura, një gjë ka të ngjarë: fusha e parë ku kthimi i mundshëm i zotit Trump në Shtëpinë e Bardhë në vitin 2025 mund të provokojë një krizë të politikës së jashtme është për Ukrainën dhe aleancën e demokracive perëndimore që kanë mbështetur mbrojtjen e saj kundër pushtimit të Rusisë.

Të ndihmosh Ukrainën të shmangë tentativën për pushtimin rus është bërë një përpjekje vendimtare e NATO-s. Ukraina nuk është anëtare e NATO-s, por ka mbetur një vend i pavarur për shkak të mbështetjes së NATO-s.

Camille Grand, e cila ishte ndihmëse e sekretarit të përgjithshëm të NATO-s për investimet në mbrojtje në fillim të luftës, tha se mënyra sesi zoti Trump e trajtoi Ukrainën do të ishte "precedent i madh" i parë që europianët do ta përdornin për të vlerësuar se sa i besueshëm mund të ishte ai një aleat -- ose jo -- në një mandat të dytë.

"A do ta braktisë Zelensky-in n tre muajt e parë të mandatit të tij?" Zoti Grand, tani në Këshillin Europian për Marrëdhëniet me Jashtë, pyeti, duke iu referuar presidentit të Ukrainës, Volodymyr Zelensky.

Zoti Trump ka deklaruar vazhdimisht se ai do ta zgjidhte disi luftën "në 24 orë". Ai nuk ka thënë se si, por e ka shoqëruar këtë pretendim me sugjerimet se ai mund të kishte parandaluar luftën duke bërë një marrëveshje në të cilën Ukraina thjesht t'i dorëzojë Rusisë tokat e saj lindore që presidenti Vladimir Putin i ka kapur ilegalisht.

Zoti Zelensky ka thënë se Ukraina kurrë nuk do të pranonte t'i dorëzonte ndonjë nga tokat e saj Rusisë si pjesë e një marrëveshjeje paqeje. Por zoti Trump do të kishte ndikim të jashtëzakonshëm mbi qeverinë e Ukrainës. Shtetet e Bashkuara i kanë furnizuar Ukrainës sasi të mëdha armësh, municionesh dhe inteligjence jetike. Vendet europiane kanë premtuar ndihmën më të madhe ekonomike për Ukrainën, por nuk mund ta plotësojnë mungesën nëse Amerika ndalon dërgimin e ndihmës ushtarake.

Disa nga aleatët e Kongresit të zotit Trump, të cilët kanë ndjekur shembullin e tij në predikimin e një mantre "Amerika e para", tashmë kundërshtojnë dërgimin e ndihmës së mëtejshme ushtarake në Kiev. Dhe në një shenjë më të gjerë të rënies së mbështetjes, republikanët e Senatit javën e kaluar bllokuan një projektligj për shpenzimet urgjente për të financuar më tej luftën në Ukrainë pasi kërkuan lëshime të palidhura me politikën e imigracionit nga demokratët si kusht për miratimin e tij.

Por edhe nëse Kongresi sanksionon ndihmë të mëtejshme, zoti Trump mund të ndalojë dhënien e saj – siç bëri në vitin 2019 kur u përpoq të detyronte z. Zelensky të shpallte një hetim penal ndaj zotit Biden, skandalin e abuzimit me pushtetin që çoi në z. Trump drejt shkarkimit të parë.

Në këtë sfond, strategjia e fushëbetejës së Rusisë tani për tani duket se po i jep kohën e duhur; po kryen sulme kur sheh mundësi dhe për të bllokuar forcat ukrainase, por nuk po bën lëvizje të ndryshimit të paradigmës apo negociata, thanë zyrtarët. Kjo ngecje ngre mundësinë që zoti Putin të ketë llogaritur se mund të jetë në një pozitë shumë më të mirë pas zgjedhjeve të vitit 2024 në SHBA.

"Të gjithë na kanë borxh para"

Zoti Trump pëlqen të mburret se u tha privatisht liderëve të vendeve të NATO-s se nëse Rusia i sulmonte dhe ata nuk do të kishin paguar paratë që i detyroheshin NATO-s dhe Shteteve të Bashkuara, ai nuk do t'i mbronte. Ai pretendoi në një tubim në tetor se pasi kishte deklaruar se "të gjithë na kanë borxh para" dhe ishin "delikuentë", ai e bëri atë kërcënim në një takim dhe kështu "vërshuan qindra miliarda dollarë".

Kjo histori është e ngatërruar në rastin më të mirë.

Kishte një mosmarrëveshje lidhur me shpenzimet, por ishte për përmbushjen e angazhimeve të europianëve për shpenzimet ndaj ushtrive të tyre, jo paratë që ata disi i detyroheshin NATO-s ose Shteteve të Bashkuara. Ata rritën shpenzimet ushtarake gjatë administratës së Trump – edhe pse aspak afër shumave që ka pretenduar zoti Trump. Dhe shpenzimet e tyre u rritën ndjeshëm më shumë në vitin 2023, si përgjigje ndaj pushtimit të Ukrainës nga Rusia.

Por buja e zotit Trump për ritregimin e historisë së tij, së bashku me pakënaqësinë e tij në të kaluarën me NATO-n, po jep alarm të ri për mbështetësit e NATO-s.

I shtyrë nga The New York Times për të shpjeguar se çfarë do të thotë me "rivlerësimin themelor" të misionit dhe qëllimit të NATO-s, zoti Trump dha një deklaratë të rrëmujshme që nuk përmbante përgjigje të qartë, por shprehu skepticizëm për aleancat.

"Është detyrim i çdo presidenti të SHBA-së që të sigurojë që aleancat e Amerikës të shërbejnë për të mbrojtur popullin amerikan dhe të mos rrezikojnë gjakun dhe thesarin amerikan në mënyrë të pamatur", thuhej në deklaratën e zotit Trump.

Disa mbështetës të Trump-it që janë pro NATO-s kanë argumentuar se zoti Trump po bën blof. Ata thanë se ai thjesht po kërkonte të ushtronte më shumë presion mbi europianët për të shpenzuar më shumë për mbrojtjen e tyre.

"Ai nuk do ta bëjë këtë," tha senatori Lindsey Graham, një republikan i Karolinës së Jugut dhe një mbështetës i Trump, për perspektivën e tërheqjes së zotit Trump nga NATO. "Por ajo që ai do të bëjë është që do t'i bëjë njerëzit të paguajnë më shumë dhe unë mendoj se ky do të jetë një lajm i mirëpritur për shumë njerëz."

Robert O'Brien, i cili shërbeu si këshilltari i fundit i zotit Trump për sigurinë kombëtare, i bëri jehonë kësaj pikëpamjeje.

"Tërheqja e Presidentit Trump nga NATO është një çështje që disa njerëz në Uashington e diskutojnë, por unë nuk besoj se është një gjë e vërtetë", tha zoti O'Brien. "Ai e kupton vlerën ushtarake të aleancës për Amerikën, por ai thjesht ndien sikur po luajmë nga gjermanët dhe kombet e tjera që refuzojnë të paguajnë pjesën e tyre për mbrojtjen e tyre."

Por John Bolton, një konservator që shërbeu si këshilltar për sigurinë kombëtare nga viti 2018 deri në 2019, shkroi në kujtimet e tij se zotit Trump duhej t'i flitej vazhdimisht për mostërheqjen nga NATO. Në një intervistë, zoti Bolton tha se "nuk kam asnjë dyshim në mendjen time" se në një mandat të dytë, zoti Trump do të tërhiqte Shtetet e Bashkuara nga NATO.

Si çështje ligjore, nëse zoti Trump mund të tërhiqte në mënyrë të njëanshme Shtetet e Bashkuara nga NATO, kjo ka të ngjarë të kontestohet.

Kushtetuta kërkon pëlqimin e Senatit për të ratifikuar një traktat, por nuk ka procedura për anulimin e një traktati. Kjo ka çuar në debate nëse presidentët mund ta bëjnë këtë vetë apo kanë nevojë për autorizimin e ligjvënësve. Ka vetëm disa precedentë gjyqësorë në lidhje me këtë çështje, asnjë përfundimtar.

Vendimet për revokimin e traktateve nga Presidenti Jimmy Carter në 1978 dhe nga Presidenti George W. Bush në 2001 i shtynë anëtarët e Kongresit të ngrenë padi që u refuzuan nga gjykatat, pjesërisht me arsyetimin se mosmarrëveshjet ishin një "çështje politike" për degët e zgjedhura. Ndërsa precedentët ligjorë nuk janë krejtësisht të qartë, të dy këta presidentë fituan efektivisht: traktatet kuptohet gjerësisht se janë të pavlefshme. Megjithatë, çdo përpjekje për t'u tërhequr nga NATO ka të ngjarë të sjellë një sfidë më të gjerë.

Në reagim ndaj kërcënimeve të zotit Trump, disa ligjvënës – të udhëhequr nga senatori Tim Kaine, demokrat i Virxhinias dhe senatori Marco Rubio, republikan i Floridës – vendosën një dispozitë në Aktin vjetor të Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare, të cilin Kongresi ka të ngjarë ta votojë këtë muaj. Ai thotë se presidenti nuk do të tërheqë Shtetet e Bashkuara nga NATO pa miratimin e Kongresit. Por nëse Kushtetuta e lejon një lidhje të tillë të duarve të një presidenti është gjithashtu e diskutueshme.

Dhe diplomatët europianë thonë se edhe nëse zoti Trump do t'i mbante nominalisht Shtetet e Bashkuara në NATO, ata kanë frikë se ai mund të dëmtojë besimin në besueshmërinë e Shteteve të Bashkuara për të përmbushur dispozitën e mbrojtjes kolektive që vlera e saj si një frenues të Rusisë do të humbiste.

Një qëndrim transaksional

Pasiguria që rrjedh nga retorika maksimaliste dhe ende e paqartë e zotit Trump lidhet me shfaqjet e tij në të kaluarën e skepticizmit të qëndrueshëm për NATO-n dhe të kujdesit të pazakontë ndaj Rusisë.

Si kandidat në vitin 2016, zoti Trump tronditi aleatët e NATO-s duke thënë se nëse Rusia sulmonte shtetet baltike, ai do të vendoste nëse do t'u vinte në ndihmë vetëm pasi të shqyrtonte nëse ata "kishin përmbushur detyrimet e tyre ndaj nesh". Ai gjithashtu lavdëroi vazhdimisht zotin Putin dhe tha se do të konsideronte njohjen e aneksimit të paligjshëm të Krimesë nga Rusia.

Si president në korrik 2018, zoti Trump jo vetëm që pothuajse u tërhoq nga NATO në një samit të aleancës, por denoncoi Bashkimin Europian si një "armik" për shkak të "asaj që na bëjnë në tregti". Më pas ai mori pjesë në një samit me zotin Putin, pas së cilit ai shprehu skepticizëm rreth idesë se Shtetet e Bashkuara duhet të shkojnë në luftë për të mbrojtur një aleat të vogël të NATO-s, Malin e Zi.

Pa asnjë përvojë paraprake në ushtri apo qeveri, zoti Trump solli një qëndrim transaksional, merkantilist ndaj ndërveprimeve me aleatët. Ai prirej t'i bazonte pikëpamjet e tij për kombet e huaja në marrëdhëniet e tij personale me udhëheqësit e tyre dhe në disbalancat tregtare.

Zoti Trump nuk e pëlqente aq shumë Angela Merkelin, ish-kancelaren gjermane, dhe shpesh ankohej se prodhuesit gjermanë të automjeteve po mbushnin Amerikën me produktet e tyre. Mbrojtësit e tij thonë se zemërimi i tij ishte në një farë mënyre i justifikuar: Gjermania nuk kishte përmbushur detyrimet e saj për shpenzimet ushtarake dhe mbi kundërshtimet e tij, zonja Merkel miratoi një tubacion të gazit natyror në Rusi. Gjermania e pezulloi atë projekt vetëm dy ditë para se Rusia të pushtonte Ukrainën.

Aleatët e zotit Trump theksojnë gjithashtu se ai miratoi dërgimin e armëve antitank në Ukrainë, gjë që Presidenti Obama nuk e kishte bërë pasi Rusia pushtoi Krimenë në vitin 2014.

Megjithatë, në vitin 2020, zoti Trump vendosi të tërheqë një të tretën e 36,000 trupave amerikane të stacionuara në Gjermani. Disa do të ktheheshin në shtëpi, siç preferonte ai, ndërsa të tjerët do të ridislokoheshin diku tjetër në Europë. Por vitin e ardhshëm, ndërsa Rusia ndërtoi trupa në kufirin e Ukrainës, zoti Biden e anuloi vendimin dhe shtoi trupa në Gjermani si një shfaqje mbështetjeje për NATO-n.

Një lëvizje mbështetëse

Nëse ai kthehet në pushtet, zoti Trump do të mbështetet nga një lëvizje konservatore që është bërë më skeptike ndaj aleatëve dhe përfshirjes së SHBA-së jashtë vendit.

Institutet e politikës së jashtme antindërhyrëse janë më të organizuara dhe më të financuara se sa ishin gjatë kohës së zotit Trump në detyrë. Këto grupe përfshijnë Qendrën për Rinovimin e Amerikës, një institut kërkimor i lidhur me Trump-in që botoi një punim të titulluar "Të kthejmë SHBA-në larg Europës në një NATO të fjetur", e cila ofron një arsyetim për minimizimin e rolit të Amerikës në NATO.

Me 1 nëntor, Fondacioni Heritage – një institut konservator tradicionalisht agresiv, i cili kohët e fundit është rimodeluar në një kallëp Trumpist, për çështje që përfshijnë kundërshtimin ndaj ndihmës për Ukrainën – priti një delegacion nga Këshilli Europian për Marrëdhëniet me Jashtë.

Europianët shkëmbyen pikëpamje me nacionalistë të zjarrtë, duke përfshirë Michael Anton, një zyrtar i Këshillit të Sigurisë Kombëtare në administratën Trump; Dan Caldwell, i cili menaxhonte politikën e jashtme në Qendrën për Rinovimin e Amerikës; dhe ndihmës të sigurisë kombëtare të senatorit J.D. Vance të Ohajos dhe senatorëve të tjerë të lidhur me Trump.

Sipas dy personave që morën pjesë, zoti Anton u tha europianëve se mund ta imagjinonte zotin Trump duke vendosur një ultimatum: Nëse anëtarët e NATO-s nuk do të rrisnin mjaftueshëm shpenzimet e tyre ushtarake brenda një afati, ai do të tërhiqte Shtetet e Bashkuara nga aleanca. Me përfundimin e takimit, Eckart von Klaeden, një ish politikan gjerman që tani është ekzekutiv i Mercedes-Benz Group, iu lut zotit Anton që t'i kërkonte zotit Trump të bisedonte me aleatët europianë të Amerikës ndërsa formulonte politikën e tij të jashtme.

Në deklaratën e tij për The Times, zoti Trump përdori sloganin e tij "Amerika e para" - një frazë e popullarizuar dikur nga izolacionistët amerikanë që kundërshtonin përfshirjen në Luftën e Dytë Botërore.

"Prioriteti im më i lartë," tha zoti Trump në deklaratë, "ka qenë gjithmonë dhe do të mbetet, në radhë të parë për Amerikën - mbrojtja e vendit tonë, kufijve tanë, vlerave tona dhe njerëzve tanë, përfshirë punët e tyre dhe mirëqenia e tyre". New York Times/  Marrë nga Nytime, përshtatur nga Syri.net