Në një kontinent që ka tërhequr prej kohësh ekspedita nga Perëndimim, një valë të rinjsh tani po eksplorojnë vendet arkeologjike.

Mëngjes i zymtë në Khartoum. Brenda një ndërtese të ulët dhe me pluhur në qendër të kryeqytetit sudanez, ka arka me objekte arkeologjike, një kopje 7 metra e një statuje guri 2000-vjeçare të një perëndie nubiane dhe studentë që nxitojnë nëpër korridore. Jashtë është trafiku i zhurmshëm, rrezet e diellit verbuese dhe të dy degët e Nilit.

Duke zbritur nga një shkallë janë Sabrine Jamal, Nadia Musa, Athar Bela dhe Sabrine al-Sadiq, të gjithë që studiojnë arkeologji në Universitetin e Khartoum. Asnjë prej tyre nuk është më i madh se 24 vjeç dhe ata e shohin veten si pionierë, duke hapur terren të ri në një kontinent që ka tërhequr prej kohësh ekspedita nga Perëndimi, specialistë dhe aventurierë, por arkeologët e të cilit kanë marrë më pak vëmendje jashtë shtetit.

“Është shumë e rëndësishme që afrikanët të bëjnë arkeologjinë afrikane … sepse atëherë ne do të kemi kulturat tona arkeologjike. Kuptojmë shumë, sepse ne jemi prej këtu. Ideja që njerëzit nga Perëndimi e dinë më shumë, po ndryshon”, tha Sadiq.

Jamal, 22 vjeçe, nga provinca e largët dhe e shkatërruar nga lufta në Kordorfan të Jugut, tha se stereotipet e promovuara nga filmat dhe letërsia në Perëndim ishin të vjetruara. “Ekziston një ide se si duket një arkeolog… Por ata nuk duhet të kenë një imazh, ngjyrë, veçori apo gjini të caktuar,” tha ajo.

Për dekada, imazhi popullor i arkeologëve në Afrikë ka qenë në kundërshtim me një realitet gjithnjë e më të larmishëm. Dr Ghalia Garelnabi, drejtoresha në detyrë e muzeut kombëtar të Sudanit, tha se kur ajo ishte në universitet 30 vjet më parë kishte vetëm tre gra që studionin arkeologjinë kurse tani ishin 20.

“Ky është një ndryshim shumë i madh dhe i rëndësishëm. Ka gjithnjë e më shumë gra të reja në Sudan që janë të interesuara të dinë për historinë e tyre dhe ato meritojnë ta dinë këtë… Dymbëdhjetë vjet më parë ne kishim vetëm misione të huaja që punonin këtu, por kjo po ndryshon. Tani ne kemi shumë misione sudaneze që gërmojnë në vendet tona, "tha Garelnabi.

Alex Vines, tani drejtor i Programit të Afrikës në “Chatham House” në Londër, ishte dikur një arkeolog në Zimbabve dhe në Afrikën Lindore më shumë se 30 vjet më parë.

“Arkeologjia u dominua nga arkeologët e bardhë perëndimorë dhe është transformuar plotësisht. Tani ajo drejtohet gjithnjë e më shumë nga kërkues indigjene, "tha ai.

Mbrojtësit e përfshirjes më të madhe të arkeologëve afrikanë në kontinent argumentojnë se kjo do të ndihmonte një disiplinë që është "shkëputur nga realiteti".

“Kostoja e jetesës, kriza klimatike, migrimi, reflektimi mbi identitetin tonë… Arkeologjia mund dhe duhet të flasë për të gjitha këto gjëra. Ne duhet të ndërtojmë diçka të re, diçka që është e barabartë, më e pasur dhe e rëndësishme,” tha Dr Sada Mire, një arkeologe suedeze-somale, e cila aktualisht është profesoreshë e asociuar e studimeve të trashëgimisë në University College London.