'Mos prisni luftën në Moldavi, por jepini një perspektivë të qartë anëtarësimi në BE'

'Mos prisni luftën në Moldavi, por jepini një perspektivë të qartë anëtarësimi në BE'

14:03, 22/06/2022
A+ Aa A-

Nga Iulian Groza

Disa vite më parë, në Bruksel, ndërsa negocioja atë që do të bëhej Marrëveshja e Asociimit të Moldavisë me BE-në, i ftova politikëbërësit të mos prisnin që të shpërthente një luftë përpara se t'i jepnin rajonit një sinjal të qartë për anëtarësimin.

Kjo ishte para vitit 2014 dhe fatkeqësisht hezitimi i mëvonshëm nga Evropa nuk kaloi pa u vënë re nga Vladimir Putin, i cili që atëherë ka nisur dy herë sulme të paprovokuara kundër vendit tonë fqinj, Ukrainës.

Këtë javë, liderët e BE-së kanë një shans për të riafirmuar rekomandimin zyrtar të Komisionit Evropian dhe të fillojnë procesin e pranimit të Moldavisë pa vonesë.

Pushtimi rus i Ukrainës u dëgjua në rrugët e kryeqytetit moldav Kishinau dhe, në muajt në vijim, rreth gjysmë milioni refugjatë kanë kaluar nëpër territor.

Rreth njëqind mijë kanë qëndruar, mirëqenia e tyre është siguruar falë një bashkëpunimi të përbashkët të shtetit, shoqërisë civile dhe qytetarëve të thjeshtë, shumë prej të cilëve kanë akomoduar refugjatë në shtëpitë e tyre modeste - një përpjekje mbresëlënëse për një vend me përmasat dhe mjetet e Moldavisë dhe që ka fituar vlerësime ndërkombëtare.

Përveç kësaj situate të paprecedentë humanitare, Moldavia përballet me sfida në fronte të shumta: inflacioni në rritje, ndërprerje tregtare, një fushatë e vazhdueshme propagandistike ruse dhe madje edhe përpjekje të dhunshme për të rindezur konfliktin në rajonin separatist të Transnistrisë.

Konfirmimi i kandidaturës së Moldavisë në BE dhe përvijimi i një politike të fortë integrimi jo vetëm që do të dërgonte një sinjal të fortë kundër përpjekjeve ruse për destabilizimin, por gjithashtu do të bashkonte popullin moldav, i cili është i etur për ndryshim.

BE-ja është një dëshirim në Moldavi, një shumicë gjithnjë në rritje e moldavëve po e bëjnë thirrje për të. Dhe në zgjedhjet më të fundit, moldavët instaluan një qeveri pro-BE, pro reformës, duke rrëzuar ish-presidentin pro-rus, Igor Dodon.

Në shenjë të përkushtimit të Moldavisë për transparencë dhe sundim të ligjit, Dodon tani po hetohet për korrupsion. Edhe oligarkët e tjerë janë në arrati dhe fitimet e tyre të paligjshme po i kthehen shtetit.

Moldavia nuk pret një zgjidhje të shpejtë, kuptohet që procesi i anëtarësimit kërkon kohë dhe nuk ka rrugë të shkurtra. Por është thelbësore t'i jepet shoqërisë moldave një ndjenjë të qartë drejtimi, veçanërisht në këto kohë të paqëndrueshme gjeopolitike.

Ka disa në kryeqytetet evropiane që shqetësohen se dhënia e statusit të kandidatit do të provokonte Kremlinin, por tashmë duhet të jetë e qartë nga krimet e luftës që po kryhen në Ukrainë se Putinit nuk i duhet asnjë provokim për të krijuar trazira.

Nëse Ukraina nuk do të kishte luftuar me kaq trimëri, siç vazhdon të luftojë, Kievi do të kishte rënë dhe Moldavia do të ishte më pas në vijën e zjarrit.

Moldavia e kupton shumë mirë agresionin rus – 12% e vendit është pushtuar nga forcat ruse që nga vitet 1990.

Shpërthimet e fundit misterioze në Transnistria, pothuajse me siguri të kryera nga agjentë të shërbimit sekret rus, u krijuan për të testuar vendosmërinë e masave të kujdesshme të ndërtimit të besimit midis Kishinevit dhe Tiraspolit.

 Por konflikti i ngrirë nuk është një çështje ndëretnike, është një konflikt artificial i nxitur nga Moska për të minuar sovranitetin e Moldavisë.

Pavarësisht bisedave për pavarësinë, 70% e tregtisë në Transnistria është me BE-në dhe elitat lokale atje kanë filluar të tregojnë elasticitet ndaj presionit të Kremlinit. Kjo tregon ndikimin e vlefshëm që sjell integrimi më i thellë në BE për ndërtimin e paqes.

Moldavia është tashmë e njohur, e ankoruar në BE në shumë mënyra. Dy të tretat e tregtisë së vendit janë me BE-në dhe për shkak të bllokadës ruse të porteve ukrainase të Detit të Zi, Moldavia ofron rrugë alternative tranziti për eksportet e Ukrainës nëpërmjet Rumanisë.

Kishinau është mobilizuar për të reduktuar varësinë e saj energjetike nga Rusia duke blerë gaz nga Evropa dhe duke u integruar në rrjetin elektrik të bllokut.

Moldavia po forcon sigurinë e BE-së duke mbështetur punën e Frontex në kufirin me Ukrainën. Përveç kësaj, qindra mijëra qytetarë moldavë jetojnë, punojnë dhe studiojnë në BE, duke nxitur lidhje të paçmueshme ekonomike, sociale dhe kulturore.

Më 3 mars, një javë pas pushtimit rus të Ukrainës, Moldavia aplikoi zyrtarisht për anëtarësim në BE. Pavarësisht se u përball me kriza të shumta, Moldavia u angazhua më pas në një përpjekje kombëtare nga qeveria, shoqëria civile, bizneset dhe komuniteti i diasporës për të përfunduar dokumentacionin që arrin në mbi 2000 pyetje të dërguara nga Komisioni Evropian për të vlerësuar harmonizimin e vendit me legjislacionin e BE-së.

Deri më 12 maj, pyetësorët u plotësuan. Një efikasitet i tillë është një dëshmi e përkushtimit të Moldavisë për reformën, stabilitetin dhe prosperitetin që do të sillte kandidatura në BE dhe anëtarësimi përfundimtar.

Moldavia ka zhvilluar një shoqëri civile të gjallë dhe një skenë politike pluraliste të pjekur. Me joshjen e statusit të kandidaturës në BE, kjo mund të përshpejtohet vetëm pasi qeveria vazhdon të luftojë korrupsionin, të reformojë gjyqësorin dhe të trajtojë varfërinë.

Vendi është mbajtur për një kohë të gjatë nga kleptokratët e sponsorizuar nga Moska dhe ndarjet gjeopolitike, por tani drejtimi është i qartë. Moldavia nuk kërkon ndonjë trajtim të veçantë; ajo plotësisht pret të shpërblehet sipas meritës. Fatmirësisht vendi ka treguar tashmë vullnetin e tij politik për të bërë punën e vështirë.

Dykuptimësia strategjike ndaj fqinjëve miqësorë të BE-së ka dështuar në frenimin e ambicieve perandorake të Moskës. Shpresojmë që angazhimi i fortë dhe i demonstrueshëm për prosperitetin dhe sigurinë evropiane do të përputhet me një vizion të qartë për anëtarësim.

Iulian Groza është Drejtor Ekzekutiv i Institutit për Politikat dhe Reformat Evropiane (IPRE, Kishinau) dhe ish-zëvendësministër i Punëve të Jashtme dhe Integrimit Evropian të Republikës së Moldavisë.

© SYRI.net

Lexo edhe:

Komentet

Shto koment

Denonco