Varshavë , Poloni - Polonia do të jetë në qendër të vëmendjes evropiane këtë javë, me kryeministrin Mateusz Morawiecki duke iu drejtuar liderëve dhe Parlamentit  Evropian në një samit të BE-së që pritet të përballet me një rebus ligjor të krijuar nga një vendim i fundit nga Gjykata Kushtetuese e Polonisë.

Disa kundërshtarë të qeverisë nacionaliste të Polonisë kanë frikë se vendimi i gjykatës e ka futur vendin në rrugën drejt një "Polexit" të mundshëm ose të një largimi nga BE-ja prej 27 vendesh, siç bëri Britania me Brexit.

Qeveria i denoncoi ata që e përhapën idenë, të cilën e quan "lajm i rremë". Këtu është një vështrim në pikëpamjet e ndryshme mbi këtë çështje - dhe pse largimi i Polonisë nga blloku nuk ka gjasa të ndodhë.

Qeveria e Polonisë, e cila udhëhiqet nga partia konservatore Ligji dhe Drejtësi, ka qenë në konflikt me zyrtarët e BE-së në Bruksel që kur mori pushtetin në 2015. Mosmarrëveshja është kryesisht për ndryshimet në sistemin gjyqësor polak, të cilat i japin partisë në pushtet më shumë pushtet mbi gjykatat. Autoritetet polake thonë se kërkojnë të reformojnë një sistem të korruptuar dhe joefikas të drejtësisë.

Komisioni Evropian beson se ndryshimet gërryejnë sistemin demokratik të kontrolleve dhe ekuilibrave.

RETORIKA ANTI-BE NGA POLONIA

Ndërsa ngërçi mbi gjyqësorin është bërë më i tensionuar, me Komisionin që kërcënon se do t’i mbajë Polonisë miliarda euro nga fondet e rimëkëmbjes pas pandemisë, udhëheqësit e partive në pushtet ndonjëherë e kanë krahasuar BE-në me Bashkimin Sovjetik, fuqinë okupuese të Polonisë gjatë Luftës së Ftohtë.

Ryszard Terlecki, nënkryetari i partisë, tha muajin e kaluar se nëse gjërat nuk shkojnë ashtu siç i pëlqen Polonisë, "ne do të duhet të kërkojmë zgjidhje drastike". Duke iu referuar Brexit, ai tha gjithashtu: "Britanikët treguan se diktatura e burokracisë së Brukselit nuk u përshtatej atyre dhe u kthyen e ikën."

Marek Suski, një anëtar tjetër i partisë kryesore, tha se Polonia "do të luftojë okupimin e Brukselit" ashtu siç luftoi pushtuesit nazistë dhe sovjetikë në të kaluarën. "Brukseli na dërgon sundimtarë që supozohet se do ta vënë Poloninë në rregull, të na vënë në gjunjë, në mënyrë që të jemi një shtet gjerman dhe jo një shtet krenar i polakëve të lirë," deklaroi ai.

Këtë muaj Gjykata Kushtetuese e Polonisë kundërshtoi nocionin se ligji i BE-së zëvendëson ligjet e 27 vendeve të tij anëtare me një vendim që thotë se disa ligje të BE-së janë të papajtueshme me Kushtetutën e vendit.

Ky vendim - i marrë nga një gjykatë e dominuar nga besnikët e partisë në pushtet - i jep qeverisë polake justifikimin që ajo kishte kërkuar që të injoronte direktivat e Gjykatës së Drejtësisë të Bashkimit Evropian, të cilat nuk i pëlqen - veçanërisht për çështjet e pavarësisë gjyqësore.

Vendimi shënon një sprovë tjetër të madhe për BE-në pas kaq vitesh të menaxhimit të divorcit të saj të rrëmujshëm me Britaninë e Madhe.

ÇFARË THOTË QEVERIA POLAKE?

Udhëheqësit polakë thonë se është absurde të mendosh se duan të largohen nga BE dhe ata akuzojnë opozitën se po luan me idenë e "Polexit" për përfitime politike.

Morawiecki, kryeministri, tha javën e kaluar se opozita "po përpiqet të insinuojë sikur ne duam të dobësojmë Poloninë dhe Bashkimin Evropian duke ikur nga BE. Ky padyshim nuk është vetëm lajm i rremë, është edhe më keq. Është thjesht një gënjeshtër që është bërë për të dobësuar BE -në ”.

Morawiecki foli menjëherë pasi lideri kryesor i opozitës në Poloni, Donald Tusk, një ish-udhëheqës i BE, organizoi protesta masive mbarëkombëtare duke shprehur mbështetje për mbajtjen e Polonisë në BE.

A MUND TË NDODHË PËRJASHTIMI PËR POLONINË?

BE nuk ka asnjë mekanizëm ligjor për të dëbuar një anëtar. Kjo do të thotë që nëse Polexit ndodh, do të duhej të nxitej nga Varshava. Për momentin, ideja duket e largët, sepse anëtarësimi në BE për polakëti është jashtëzakonisht popullor, me sondazhet që tregojnë se më shumë se 80% e polakëve favorizojnë të qenit në bllok.

Kur Polonia hyri në BE në 2004, polakët fituan liri të reja për të udhëtuar dhe punuar në BE dhe një transformim dramatik ekonomik u vu në lëvizje, me përfitim milionash.

Megjithatë, disa polakë ende kanë frikë se kjo mund të ndryshojë. Ata shqetësohen se nëse fondet e reja të BE-së mbahen nga Polonia për mosmarrëveshjet mbi sundimin e ligjit, polakët përfundimisht mund të ndiejnë se nuk është më në dobi të tyre që t'i përkasin bllokut.

Disa thjesht kanë frikë nga një aksident politik si ajo që ndodhi me largimin e Britanisë nga BE.  Ish -kryeministri britanik, që bëri thirrje për referendum për anëtarësimin në BE, David Cameron, kishte kërkuar që vendi të mbetej në bllok.

Ai bëri thirrje për votim për ta zgjidhur çështjen, duke besuar se britanikët do të votonin për të qëndruar, mirëpo shumica në vitin 2016 nuk e votoi dhe Cameron dha dorëheqjen shpejt.