Boston - Gjatë dy dekadave, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj shpenzuan qindra miliona dollarë duke ndërtuar bazat e të dhënave për popullin afgan. Qëllimi i deklaruar ishte fisnik: Promovimi i ligjit dhe rendit dhe i llogaridhënies së qeverisë si dhe modernizimi i një toke të shkatërruar nga lufta.

Por me kapjen rrufe të pushtetit nga talebanët, shumica e atij aparati dixhital - përfshirë biometrikën për verifikimin e identiteteve - me sa duket ra në duart e talebanëve.

E ndërtuar me pak masa mbrojtëse për mbrojtjen e të dhënave, ai rrezikon të bëhet çizmja e teknologjisë së lartë e një shteti mbikëqyrës.

Ndërsa talebanët ngrenë qeverinë e tyre, ka shqetësime se si do të përdoret ky aparat  për kontrollin shoqëror dhe për të ndëshkuar armiqtë e perceptuar.

Vënia në punë e të dhënave të tilla në mënyrë konstruktive - nxitja e arsimit, fuqizimi i grave, luftimi i korrupsionit - kërkon stabilitet demokratik, dhe këto sisteme nuk u krijuan për një kohë disfate.

“Është një ironi e tmerrshme," tha Frank Pasquale, studiues i Shkollës Juridike të Brooklyn për teknologjitë e mbikëqyrjes. "Ky është një leksion i vërtetë  për atë që "rruga drejt ferrit është shtruar me qëllime të mira. "

Që kur Kabuli ra më 15 gusht, janë shfaqur indikacione se të dhënat e qeverisë mund të jenë përdorur nga talebanët për të identifikuar dhe frikësuar afganët që punonin me forcat amerikane.

Njerëzit po marrin telefonata ogurzeze dhe kërcënuese, mesazhe në ËhatsApp, tha Neesha Suarez, drejtore e shërbimeve përbërëse për republikanin Seth Moulton nga Massachusetts, një veteran i Luftës në Irak, zyra e të cilit po përpiqet të ndihmojë afganët e bllokuar që punuan me SHBA -në për të gjetur një rrugëdalje.

Një kontraktues 27-vjeçar amerikan në Kabul i tha The Associated Press se ai dhe bashkëpunëtorët, të cilët zhvilluan një bazë të dhënash të financuar nga SHBA e përdorur për të menaxhuar listat e pagave të ushtrisë dhe policisë, morën telefonata ku i thërrisnin në Ministrinë e Mbrojtjes. Ai është fshehur, duke ndryshuar vendndodhjen e tij çdo ditë, tha ai, duke kërkuar të mos identifikohej për sigurinë e tij.

Në fitore, udhëheqësit e talebanëve thonë se ata nuk janë të interesuar për  të ndëshkuar. Rivendosja e ndihmës ndërkombëtare dhe marrja e palëvizshme e aseteve të mbajtura nga jashtë janë një përparësi. Ka pak shenja të kufizimeve drakoniane - veçanërisht për gratë - që ata vendosën kur sunduan nga 1996 në 2001. Gjithashtu nuk ka indikacione se afganët që punonin me amerikanët janë persekutuar sistematikisht.

Ali Karimi, një studiues i Universitetit të Pensilvanisë, është në mesin e afganëve që nuk janë gati t'i besojnë talebanëve. Ai shqetësohet se bazat e të dhënave do t'u japin teokratëve të ngurtë fundamentalistë, të njohur gjatë rebelimit së tyre për vrasjen e pamëshirshme të bashkëpunëtorëve të armikut.

Talibanët janë në dijeni se bota do të shikojë sesi ata do t’i shfrytëzojnë këto të dhëna.