Një nga gjeneralët më të mëdhenj që janë parë ndonjëherë, Hanibal Barca, kapërceu Alpet dhe gati sa e gjunjëzoi Romën. Hanibali i Kartagjenës ishte një nga armiqtë më të mëdhenj, por më të respektuar të Romës.

Hanibal Barca ishte një nga gjeneralët më të mëdhenj të të gjitha kohërave dhe një nga armiqtë më të frikshëm të Romës. Pasi mori komandën e një ushtrie në moshën 25 vjeç, Hanibali nisi një fushatë ambicioze për të kaluar Alpet dhe për të sulmuar vetë Romën.

Pas 15 vitesh fushate dhe një fitore të shkëlqyer strategjike në Cannae, Hanibalit të Kartagjenës iu desh të tërhiqej për të mbrojtur qytetin e tij kundër një pushtimi romak. Pasi humbi betejën, Hanibali u bë kurban për disfatën e Kartagjenës dhe u internua, por ai vazhdoi të kundërshtonte Romën deri në vdekjen e tij.

Këtu janë disa fakte për jetën dhe karrierën e tij.

Hannibal Barca lindi gjatë Luftës së Parë Punike

Qyteti i Kartagjenës kishte qenë fuqia mbizotëruese në Mesdhe për shekuj me radhë, duke krijuar koloni në ishuj të tillë si Siçilia dhe Sardenja, me ndikim që arrinte në Spanjë dhe përtej në atdheun e tij fenikas. Sidoqoftë, Republika Romake që po dilte me shpejtësi kishte ambicie për të zgjeruar ndikimin e saj dhe një përplasje midis dy perandorive ishte e pashmangshme.

Në 264 para Krishtit filloi Lufta e Parë Punike pasi Roma mori qytetin Mesana në ishullin e Siçilisë. Hannibal Barca lindi gjatë luftës, rreth vitit 247 para Krishtit.

Pas 23 vitesh luftë në të gjithë ishullin, Roma doli fituese në 241 para Krishtit. Hamilcar, babai i Hanibalit, ishte një aristokrat i caktuar nga Senati Kartagjenas për të komanduar ushtrinë. Familja Barca kishte një ndikim të konsiderueshëm në Kartagjenë, që i bënte ata drejtues de-facto.

Sidoqoftë, Senati nuk i kishte dhënë atij burimet për të fituar plotësisht, duke shpresuar për një zgjidhje të drejtë në vend. Pas luftës, Roma i vuri taksa të rënda Kartagjenës. Në atë kohë, Kartagjena mbështetej kryesisht te luftëtarët mercenarë për ushtritë e saj, të cilët duhej të paguheshin. Me arkat bosh falë Romës, ata nuk mund t'i paguanin ato dhe Hamilcarit atëherë iu desh të merrej me një revoltë mercenarësh.

Ai mori komandën e ushtrisë në moshën 25 vjeç

Pasi vuri nën kontroll mercenarët, Hamilcar planifikoi t'i çonte në Spanjë. Tani në moshën nëntë vjeç, Hanibali u lut që të shoqëronte babanë e tij, i cili ra dakord për një kusht. Ai e bëri djalin e tij të betohej se ai kurrë nuk do të ishte mik me Romën, dhe Hanibal pranoi.

Në Spanjë, Hamilcar u përpoq të zgjeronte fuqinë e Kartagjenës dhe të kthente perandorinë në terren të qëndrueshëm financiar. Ai e arriti këtë përmes pushtimit dhe plaçkitjes, veçanërisht i përqendruar në minierat e argjendit të Spanjës dhe rimbushur me shpejtësi arkat e Kartagjenës.

Hannibal Barca kaloi 16 vjet duke u rritur mes ushtrisë, duke mësuar se si të komandonte ushtarët dhe të përdorte taktika të zgjuara.

Në moshën 23-vjeçare, Hanibalit iu dha komanda e kalorësisë dhe ai shpejt e provoi aftësinë e tij si oficer. Sidoqoftë, gjatë fushatës, i ati Hamilcar u vra në 228 para Krishtit ndërsa luftonte në Spanjë. Komanda i kaloi kunatit të Hanibalit, Hasdrubal, i cili u nis për të konsoliduar fitimet e fituara shumë nga Hamilcar.

Pastaj Hasdrubal u vra në 221 pes, dhe Hanibal i Kartagjenës bëri kërkesë për të marrë komandën e ushtrisë. Ai ishte i njohur për disa oficerë të lartë, si dhe për gradën, dhe ushtria e mbështeti çështjen e tij. I bindur, Senati ratifikoi vendimin dhe miratoi gjeneralitetin e Hanibal.

 Hannibal Barca luftoi në Spanjë dhe Gali

Në fillim ai u fokusua në konsolidimin e pozitave të Kartagjenës në Gadishullin Iberik. Ai përdori diplomaci dhe forcoi marrëdhëniet me iberikët duke u martuar me Imilce, një princeshë vendase.

Ndërkohë ai e ndërthuri këtë diplomaci me metodat e përdorura nga babai i tij:forcën ushtarake për të nënshtruar fiset e tjera Iberike. Në vitin 219, 2 vjet pas ngjitjes në pushtet, Hanibali ishte gati të sulmonte Republikën Romake. Por sulmi i tij i parë nuk ishte mbi vetë romakët, por mbi qytetin e lirë Saguntum. Rrethimi zgjati 8 muaj, gjatë të cilit Hanibali u plagos.

Romakët, që e konsideronin Saguntumin si aleat, e konsideruan sulmin e Kartagjenës ndaj qytetit të pavarur si një akt lufte. Por ata nuk i dhanë ndihmë ushtarake qytetit të rrethuar. Romakët dërguan në Kartagjenë një delegacion për të protestuar ndaj veprimit të Hanibalit. Kur qyteti ra pas 8 muajsh, të dërguarit romakë kërkuan dorëzimin e Hanibalit.

Kur kërkesat e tyre nuk u plotësuan, Roma i shpalli luftë Kartagjenës. Kështu, në viti 218 nisi Lufta e Dytë Punike. Hanibali mblodhi një ushtri për pushtimin e Italisë. Sipas Polibit, kjo ushtri përbëhej nga rreth 90.000 këmbësorë, 12.000 kalorës dhe 37 elefantë.

Meqenëse romakët kishin kontrollin e detit, Hanibali vendosi një pushtim tokësor të Italisë. Kjo do të thoshte që ushtria kartagjenase duhet të udhëtonte rreth 1.600 km për të shkuar nga Gadishulli Iberik në Itali. Përballë kishin 3 pengesa të frikshme natyrore malet Pirenej, lumin Rona dhe Alpet. Kalimi i Hanibalit në Alpe, mbahet mend si një nga veprimet ushtarake më të famshme të botës antike.

Polibit vëren se i gjithë marshimi zgjati 5 muaj. Historiani raporton se pasi kaloi Alpet, ushtria e tij u zvogëlua në rreth 20.000 këmbësorë dhe më pak se 6.000 kalorës, edhe për shkak të sulmeve nga disa fise vendase.

Edhe pse kishte humbur shumë njerëz, Hanibali arriti të zbriste në Italinë Veriore dhe të mposhtte ushtrinë romake në perëndim të lumit Ticinus. Në dhjetor 218 para Krishtit, rreth 1 muaj më vonë, kartagjenasit mundën sërish ushtrinë romake në bregun perëndimor të lumit Trebia. Kjo fitore i bindi fiset lokale që t’i bashkoheshin kartagjenasve në luftën e tyre kundër Romës.

Hanibal vazhdoi marshimin e tij drejt jugut dhe shënoi një fitore tjetër në Betejën e Liqenit Trasimene në qershor 217 Para Krishtit. Por pas asaj fitoreje, Hanibali nuk marshoi menjëherë drejt Romës, ose sepse mendonte se trupat e tij ishin tepër të lodhura, ose sepse fortifikimet e Romës ishin shumë të forta.

Për më tepër, Hanibali shpresonte që aleatët italikë të Romës të kalonin në anën e tij.

Prandaj, në verën e vitit 217, Hanibal pushoi në Picenum, duke i kufizuar fushatat e tij në sulmet lokale kundër Puljas dhe Kampanjës. Por romakët nuk pritën duarkryq.

Kuintus Verrukusus u zgjodh diktator pas disfatës së Romës në Trasimene. Ai shmangu betejat në fushë të hapur, por i ngacmoi vazhdimisht kartagjenasit me synimin që t’i shkatërronte. Në verën e 216, Hanibal marshoi sërish në jug dhe i shkaktoi një humbje shumë të rëndë romakëve në betejën e Kanaes. Ajo fitore bëri që shumë prej aleatëve italianë të Romës të kalonin me Kartagjenasit.

Por sërish, në vend se të shfrytëzonte mundësinë për të marshuar drejt Romës, Hanibali e kaloi dimrin e viteve 216-215 në Kapua. Ajo vonesë ishte fatale. Në vitet që pasuan, kartagjenasit hasën vështirësi të mëdha. Mbi të gjitha, ata nuk ishin në gjendje të shënonin një fitore vendimtare, pasi romakët i shmangnin në çdo rast betejat ballazi.

Inferioriteti numerik i ushtrisë së Hanibalit, e bëri të vështirë shpërndarjen e ushtrisë në të gjithë gadishullin, për të ruajtur fitimet territoriale të arritura nga Kartagjenasit. Ushtria e Hanibalit po zvogëlohej dalëngadalë për shkak të vdekjes së njerëzve të tij, apo edhe dezertimit të aleatëve të tij Galikë, si dhe nga mungesa e përforcimeve nga Kartagjena që nuk mbërritën kurrë.

Në këto kushte, romakët ndërmorën një sulm në Gadishullin Iberik, dhe patën sukses në dëbimin e kartagjenasve prej andej. Drejtuesi i kësaj fushate, Publius Shipioni, pushtoi nga atje Afrikën e Veriut, gjë që detyroi largimin e Hanibalin nga Italia në vitin 203 Para Krishtit.

Vitin pasues, Hanibali u përball me ushtrinë e Shipionit në Betejën e Zamës në Afrikën e Veriut dhe u mund nga ushtritë romake. Kartagjena nënshkroi një marrëveshje paqeje dhe Lufta e Dytë Punike mori fund vitin pasardhës.

Pavarësisht kërcënimit që Hanibali kishte paraqitur për Romën, ai nuk u ndëshkua nga romakët pas disfatës, duke u lejuar të vazhdonte të shërbente si një udhëheqës në Kartagjenë. Por Hanibali thuhet se kishte ofenduar pjesë të caktuara të fisnikërisë, pasi kundërshtoi praktikat e tyre korruptive.

Si pasojë, ai u akuzua për nxitjen e Antiokut III, sundimtarit të  Perandorisë Seleukide në Mesdheun Lindor, për të nisur luftë ndaj Romës. Ndërsa disa historianë e kanë vënë në dyshim qëndrueshmërinë e kësaj akuze, të tjerë kanë argumentuar se Hanibali shpresonte të fillonte një luftë tjetër kundër Romës.

Në çdo rast, Hanibali shkoi të banonte në oborrin mbretëror Seleukid. Por pas disfatës së Antiokut përballë romakëve, fitimtarët kërkuan dorëzimin e Hanibalit. Prandaj, ish-gjenerali kartagjenas u arratis sërish duke përfunduar në oborrin e mbretit Prusias, sundimtarit të  Bitinisë, në Detin e Zi.

Romakët, ndikimi i të cilëve ishte rritur shumë në lindje, i kërkuan Prusia ta dorëzonte mikun e tij kartagjenas. Duke e kuptuar se bitinasit ishin gati ta tradhtonin, Hanibali kreu vetëvrasje duke pirë helm. Ai vdiq ndoshta në vitin 183 Para Krishtit.