Historia/ Kur agjenti grek Nikos Akrivogiannis hyri ne Shqipëri dhe denimi me vdekje

Historia/ Kur agjenti grek Nikos Akrivogiannis hyri ne Shqipëri dhe denimi me vdekje

13:32, 20/05/2019
A+ Aa A-

Një histori sa tragjike aq edhe e panjohur ka dalë në dritë me librin “Nik Akrivogiannis dhe gjyqi i aviatorëve”, i botuar së fundmi në Greqi. Bëhet fjalë për një ngjarje të pasluftës së Dytë Botërore.

Një i ri ambicioz, duke besuar se po kryente detyrën kombëtare, mori përsipër një mision të vërtetë vetëvrasës në Shqipëri në vitin 1952. Vazhdim ishte dramatik: arrestimi, burgosje, tortura dhe përfundimisht ekzekutimin dy vjet më vonë.

Rasti i tij lidhur direkt me një histori të errët të asaj kohe, të njohur si "gjyqi i aviatorëve '. Peripecitë e Nikos Akrivogiannis në Shqipëri, ishin të panjohura për më shumë se 50 vjet, jo vetëm për publikun, por edhe për qeveritë greke. Kishte konfuzion të plotë në lidhje me atë nëse ai vdiq ose jo. Vitet e fundit, Stavros Daios, Doktor i Historisë në Universitetin Aristotelio të Selanikur nxori të dhëna tronditëse mbi fatin e tij.

Marrëdhëniet greko-shqiptare në fillim të viteve 1950

Që nga koha e luftës civile greke në Shqipëri kishin hyrë shumë agjentë të Ushtrisë Demokratike Greke (DSE), Sigurimit të Shtetit Shqiptar dhe Kominformës shqiptare, që kishte pasuar Kominternin që prej vitit 1947. Në fund të gushtit 1949, zyrtarë të Ambasadës Amerikane, Britanike dhe Franceze vizituan ministrin e Jashtëm grek Panajotis Pipinelis, të cilin e njoftuan për ngritjen e organizatës anti-komuniste "Shqipëria e Lirë" në Paris,  e cila nën udhëgeqjen e Mit 'hat Frashërit dhe ndihmën e shërbimeve të inteligjencës amerikane dhe britanike synonte  përmbysjen e regjimit të Enver Hoxhës. Por ky operacion dështoi. Në vitin 1953 amerikanët u tërhoqën nga misioni.

Greqia, e cila ishte përfshirë në këtë projekt u sulmua ashpër nga shtypi shqiptar. Gazeta «Zëri i Popullit» në fund të marsit të vitit 1951, raportonte se në Greqi po bëheshin  përgatitjet ushtarake për pushtimin e Shqipërisë, duke nënvizuar se hekurudha Follorinë - Selanik, e cila kishte potencial për të arritur deri në Stamboll ishte ndërtuar për këtë qëllim. Në mars të vitit 1951 Enver Hoxha u shprehu sovjetikëve shqetësime rreth përpjekjeve të përshkallëzuara  të spiunazhit grek, por Kremlini e siguroi se nuk kishte plan të tillë nga Athina. Në nëntor  të vitit 1951, u arrestuan në Shqipëri, dy agjentët Vangjelis Dhimo dhe Stefos Petru.

Përmes një letre të dërguar nga zv/ministri i Jashtëm Mihal Prifti në OKB. më 19.11.1951 Tirana menjëherë shfrytëzoi  mundësinë për të akuzuar qeverinë greke se cënoi integritetin territorial të Shqipërisë. Pas torturave të dy të pandehurit thanë se  kishin për qëllim të hidhnin në erë një urë në fshatin Llongo  pranë kufirit me Greqinë. Por  misioni i tyre i vërtetë ishte të mblidhnin informacion mbi projektin e diskutuar më sipër të  projektuar nga shërbimet e inteligjencës amerikane dhe britanike.

Kush ishte Nikos Akrivogiannis?

Nikos Akrivogiannis u lind më 5 janar 1929 në Selanik, ku shërbeu si oficer në Ushtrinë Greke. Të dy prindërit e tij ishin nga Agios Vlasios i Magnesisë. Megjithatë, Akrivogiannis konsideronte Selanikun si atdheun e tij. Karakteristike është ajo që ai tha para hetuesve shqiptarë në Berat më 16/12/1953:

"Unë e di që Maqedonia dhe Selaniku janë greke, ato i përkisnin dhe gjithmonë do t'i përkasin Greqisë".

Image

Kur ishte student ai ishte Sekretar i Përgjithshëm i Shoqatës së Invalidëeve, Traumatike të Rezistencës kombëtare të ELAS-it. Në të vërtetë, në betejën me gjermanët në Pelion, ai ishte plagosur në këmbë dhe në nofull. Akrivogiannis ishte simpatik, tip sportiv dhe me sy të ndritshëm. Një notar i çuditshëm, nganjëherë ironik dhe ndonjëherë introvert, një njeri i zhytur në mendime. Në vitin 1949, ai luajti në filmin "Dy botët", duke interpretuar rolin e një gruaje.

Në vitin 1949 ai mësoi për konkursin e ri të Shkollës së Aviacionit ku kërkoheshin 70 rekrutë dhe u kujdes të dorëzonte dokumentet që nevojiteshin. Në maj të vitit 1950 takohet rastësisht në Selanik me të riun, Evlambos Kostidis, i cili e futi në botën e spiunazhit. Në atë kohë, Tom Karamesini, një pikë kontakti e CIA-s në Greqi, kërkonte të rinj të guximshëm i ri në luftën kundër "kërcënimit komunist". Baza e rekrutimit ishte Shkolla Amerikane e Selanikut, ku Nikos Akrivogiannis u trajnua atje nga agjentët amerikanë.

I hipnotizuar nga bota e spiunazhit siç ai e kishte në mendje me misione të rrezikshme, udhëtime, gra të bukura ai paguhej me 1,000,000. dhrahmi në muaj, por amerikanët e paralajmëruan për rreziqet që do kishte përpara. Pas përfundimit të kursit, amerikanët e këshilluan të paraqiste një kërkesë për t’u pranuar në Forcën Ajrore, duke e njoftuar se së shpejti do të udhëtonte për në Shqipëri, mision për të cilin  do të merrte trajnim të veçantë në Shkollën e Aviacionit. Ata i dhanë atij pseudonimin G 1 dhe e informuan se pas Shqipërisë do të bënte çishte e mundur të shkonte në një vend të Europës Lindore ku ishte e stacionuar udhëheqja e KKE, Partisë Komuniste Greke.

Nëse do të përfundonte në kampet e Shqipërisë, do të përpiqej të formonte një grup sabotazhi, i cili do përbëhej nga refugjatët grekë që kishin mbetur në Shqipëri. Ata e këshilluan të evitonte kontaket me disa persona, të cilët supozoheshin se ishin agjentë. Amerikanët e siguruan Akrivogiannin se në rast të vështirësive do ta merrnin nga Shqipëria ose me avion ose me rrugë detare.

Kursin e rekrutimit në Selanik Akrivogiannis e përfundoi në qershor të vitit 1951. Fillimisht u transferua në Forcat e Armatosura në Korinth dhe më pas në Shkollën e Aviacionit në Tatoi, ku do të shërbente nën vëzhgimin e amerikanëve. Komunikimi "zyrtar" i misionit, iu bë nga komandanti i Shkollës, kolonel Anastasio Vladousi në një hotel në Omonia. Ai i tha se "Në emër të atdheut urdhërohej të shkontë në një shtet armiqësor për të kryer një mision të veçantë."

Ai i shpjegoi se do të "rrëmbente" një aeroplan dhe do fluturonte drejt Sarandës ku pas uljes do t’u kërkonte autoriteteve hqiptare që ta ndihmonin të hynte në kontakt me Qeverinë e Përkohshme Demokratike të Greqisë që e kishte selinë në Bashkimin Sovjetik. Atje, ai do të shfaqej si një komunist fanatik dhe do të fliste për disa plane që kishte zbuluar.

Misioni në Shqipëri

E hëna e 7 Prillit 1952 ishte një ditë pranvere me diell dhe pa re. Nick Akrivogiannis,  duke pilotuar një avion dy-vendësh të tipit «Harvard» E.CH. 647, u nis nga Tatoi duke fluturuar në një lartësi të madhe për të shmangur ndonjë avion tjetër luftarak dhe sistemet anti-ajrore shqiptare. Ai mendoi fillimisht të ulej në Gjirokastër, ku kishte patur një aeroport, por përfundimisht ndryshoi mendjen e tij dhe u ul pa rrota në fushën e Çukës, një fshat i madh me banorë me prejardhje greke, në rajonin e Vurgut.

Image

Para se të ulej fluturoi mbi fshatrat Çukë, Aliko, Metoq, ku në vitin 1949 kishte zbarkuar kolegu i tij Panayiotis Balafas, i cili në vitin 1952 u burgos në burgun famëkeqe të Krujës, me akuzën e spiunazhit kundër Shqipërisë. Në vendin e uljes, menjëherë mbërriti komandanti i Departamentit të Sigurisë së Sarandës Qatip Dervishi dhe zyrtari greqisht-folës i sigurisë në këtë zonë. Ata e mbajtën fillimisht Akribogyannin në stacionin policor të Sarandës. Ai u pyet për të shpjeguar pse po fluturonte me aeroplan në Shqipëri.

Akrivogiannis tha se ishte një mik i Shqipërisë dhe një armiq i Greqisë monarko-fashiste. Ai kërkoi të dërgonin pranë udhëheqjes së Qeverisë Demokratike të Greqisë në Bashkimin Sovjetik dhe që pala shqiptare të njoftonte nëpërmjet shtypit se një avion grek pasi bëri disa manovra mbi hapësirën ajrore shqiptare u largua në Itali, duke komunikuar fjalëkalimet" Greqia e lirë ". " Kostas do të martohet me Martën ", një mesazh që do të thoshte se ai kishte mbërritur në Shqipëri. E gjithë kjo u bë me udhëzimin e agjentëve amerikanë. Akrivogyannis, me iniciativën e tij, kërkoi të kontaktojë Enver Hoxhën për të transferuar kërkesat e tij personale.

Për shkak të seriozitetit të çështjes, Akrivogiannis u çua i prangosur në Tiranë. Ai u mor në pyetje dhe u torturua në qelitë e kundërzbulimit në Seksionin 3011. Shqiptarët nuk besonin asnjë nga pretendimet e tij dhe po përpiqeshin të kuptonin se çfarë po ndodhte me të vërtetë. Akrigoyannis i dërgoi një letër Hoxhës duke i kërkuar atij që ta ndihmonte të shkonte në BRSS. Pas 22 prillit torturat ndaj Akrivogiannit u bënë edhe më të ashpra. Më 5 maj 1952 ai bën një tentative vetëvrasjeje. Më 28 maj i shkruan përsëri Enver Hoxhës, por sigurisht që udhëheqësi shqiptar nuk mori asnjë nga letrat e tij.

Akrivogiannis pas torturave transferohet pa ndjenja në një spital publik në Tiranë (04.06.1953). Atje, dy infermiere bien në dashuri me të. Për një të burgosuri si Akrivogiannis, dashuria ishte një fantazi ...Tortura e regjimit shqiptar, ishin: rrahje me shkop, kruarje të plagëve dru, djegie me  të nxehtë, rrymë elektrike në veshë, kripë në plagë të hapura, derdhje të ujit të ftohtë në dimër, heqje e thonjve eksportit me pincë, futje të feçes dhe urinës në gojë, pagjumësi e zgjatur, disa ditë në këmbë, etj

Pas kthimit të tij në burg në fillim të gushtit 1953 transferohet në kampin e përqendrimit në Lushnjë. Aty vendosi të krijonte një organizatë konspiracionesh, MIDEA 134 dhe bashkë me 3 grekë të tjerë më 13 dhjetor 1954 u larguan nga kampi dhe u drejtuan në veri. Në mëngjes u kapën në Rogozinë, një qytet i vogël në jug të Durrësit, 15 km në veri të Lushnjës, i tradhëtuar nga  njëri prej tyre.

Në mesditë, të nesërmen, të tre u arrestuan dhe u dërguan në stacionin e policisë në Berat. Atë ditë u lëshua një urdhër arresti ndaj N. Akrivogianni me akuzën e spiunazhit kundër Republikës Demokratike të Shqipërisë bqazuar në nenet 61-65 të Kodit Penal. Ai u dënua me vdekje. Të njëjtat akuza u bënë edhe për një prej të arrestuarve, ndërsa i treti që u kishte dekonspiruar planin u lirua.  Më 24 qershor 1954, ai u dënua nga Gjyqi Ushtarak i Korçës me pushkatim dhe konsfiskimin e avionit. Të hënën, më 16 gusht 1954, në Berat, në orën 24.00, Nikos Akrivogiannis u ekzekutua. Ai u pyet cila ishte  dëshira e tij e fundit dhe para ekzekutimit thirri "Rroftë Greqia"./respublica.al/

 

© SYRI.net

Lexo edhe:

Komentet

Shto koment

Denonco