Aktivizuar vetëm një herë në histori, neni 5 qëndron mbi kokën e Rusisë: A do të vendosë NATO për 'opsionin bërthamor'?

Për shkak të shpërthimeve që vranë dy persona në Poloni, tashmë është aktivizuar neni 4 i aleancës së NATO-s. Megjithatë, pyetja që u ngrit mbrëmë është nëse NATO do të aktivizojë nenin e famshëm 5, i cili deri tani ka ndodhur vetëm një herë në histori.

Dy raketa ranë mbrëmë në territorin e Polonisë dhe vranë dy persona në një qytet që ndodhet pikërisht në kufirin me Ukrainën.

Informacionet e para nga vendi i ngjarjes tregonin se raketat kishin arritur në territorin e Rusisë. Supozohej se këto ishin raketa që humbën rrugën, të cilat Moska i gjuajti në Ukrainë.

Autoritetet polake thirrën menjëherë një mbledhje urgjente të Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe aleatët e Polonisë, kryesisht NATO, u alarmuan gjithashtu.

Shumica e liderëve botërorë njoftuan se po ndjekin nga afër situatën në Poloni dhe se Aleanca është e gatshme të reagojë bashkërisht. Një nga llojet e reagimit të përbashkët u aktivizua menjëherë dhe është neni 4.

NATO e harmonizuar

Polonia u kërkoi menjëherë anëtarëve të NATO-s dhe Sekretarit të Përgjithshëm Jens Stoltenberg të aktivizojnë nenin 4, i cili nënkupton një takim urgjent të përfaqësuesve të vendeve anëtare të Aleancës. Aktualisht është duke u zhvilluar dhe pritet që Stoltenberg t'i drejtohet mediave dhe publikut pas takimit, kur do të shpallë veprimet e ardhshme të aleancës.

Megjithatë, pyetja që tani po alarmon Rusinë, por edhe mbarë botën, është se cilat janë gjasat që neni 5 të aktivizohet.

Është një nga anëtarët kryesorë të kartës së Aleancës së Atlantikut të Veriut dhe deri më tani është aktivizuar vetëm një herë në histori.

Raketë polake

Neni 5 nënkupton një përgjigje të përbashkët të të gjithë anëtarëve të Aleancës në lidhje me kërcënimin aktual. Shpesh është një veprim i përbashkët ushtarak i drejtuar kundër një armiku të përbashkët.

Aty thuhet:

"Nëse një aleat i NATO-s është viktimë e një sulmi të armatosur, secili anëtar tjetër i aleancës do ta konsiderojë këtë akt dhune si një sulm të armatosur kundër të gjithë anëtarëve dhe do të ndërmarrë veprime të tilla që i sheh të nevojshme për të ndihmuar aleatin e sulmuar."

Nëse ky artikull do të përdorej, pothuajse në mënyrë të pashmangshme do të nënkuptonte një sulm ushtarak të një lloji ndaj Rusisë. Kjo ka ndodhur vetëm një herë deri më tani – pas sulmit terrorist në Kullat Binjake në Nju Jork.

Reagimi i Amerikës

Megjithatë, ajo që deri më tani sugjeron se një skenar i tillë nuk do të ndodhë është reagimi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe presidentit Joseph Biden.

Mëngjesin pas shpërthimit, nga Amerika mbërriti një tjetër shuplakë për Ukrainën.

Agjencia e lajmeve AP botoi deklarata nga tre zyrtarë amerikanë, të cilët thanë se një vlerësim paraprak sugjeroi se raketat ishin lëshuar nga forcat ukrainase duke synuar një raketë ruse në hyrje.

Këto pretendime tronditën botën dhe pala ukrainase deklaroi se do të përmbahet nga komentet derisa Polonia të publikojë rezultatet e hetimit.