Ogur i zi pe?r pluralizmin: ‘ekipi monist’ rezulton ‘fitues’

1. Pluralizmi ne? Shqipe?ri e?shte? goditur re?nde? edhe ne? 2021-shin. Ky sulm ka filluar me zgjedhjet e 2017-ën, kur Rama do te? zote?ronte te? gjithe? parlamentin, gje? qe? e arriti me krijimin e “opozite?s fasade?” te? antiopozitare?ve medioke?r e te? blere? me parate? e korrupsionit, qe? “pushtuan” parlamentin pas abandonimit te? parlamentit nga opozita reale. Vdekjen “klinike” pluralizmi e mori me zgjedhjet vendore te? 2019, kur Rilindja fitoi 100 % te? bashkive, pe?r me? tepe?r qe? ne? gjysme?n e tyre, Rilindja konkurroi e vetme e pa kunde?rshtare?, kurse ne? gjysme?n tjete?r kishte pe?rballe? vete?m kandidate?t e “opozite?s fasade?”, sepse opozita reale i abandonoi zgjedhjet e pandershme vendore ne? te? cile?n more?n pjese? vete?m rreth 10-12 % e votuesve?!

2. Ne? zgjedhjet e 25 prillit 2021, maxhoranca konkurroi me nje? “bllok/ekip monist”. Kjo kishte ndodhur edhe ne? 2017-ën, por ne? 2021-shin ky format iu diktua edhe opozite?s pe?rmes eliminimit nga Rama te? “koalicionit te? pe?rbe?re?”, ose the?ne? ndryshe, duke ndryshuar ne? me?nyre? te? nje?anshme e pa konsensus sistemin zgjedhor, me synimin pe?r ta detyruar opozite?n te? konkurronte edhe ajo si nje? “bllok monist”, por qe? duke konkurruar ne? “formatin pluralist”, rezultoi pe?r shkak edhe te? “marifeteve” te? shumta te? Rame?s, e defavorizuar elektoralisht. Opozita e krijuar “pluraliste” ne? 1991, e kishte te? pamundur te? konkurronte me “ekip monist”, prandaj opozita konkurroi me “ekipi pluralist”, por pe?r shkak edhe te? “marifeteve” te? “ekipit monist”, do te? rezultonte “humbe?se” pe?rballe? “ekipit monist”, suksesi i te? cilit e?shte? nde?r te? tjera nje? ogur i zi pe?r pluralizmin.

3. Imponimi i nje? formati monist te? tille? konkurrimi, duke mos lejuar “koalicionet e pe?rbe?ra” u be? qe?llimisht pe?r te? vendosur ne? pozite? te? ve?shtire? “ekipin pluralist”, i cili duke qene? i forme?suar ne? me?nyre? “pluraliste”, e kishte te? pothuajse te? pamundur te? konkurronte si “ekip monist”, nde?rkohe? qe? Rilindja, duke “eliminuar” te? gjithe? aleate?t e saj tradicionale?, por edhe pe?r shkak te? historise? se? saj, ndjehej duket komode te? paraqitej si “ekip monist”. 

4. Me? konkretisht, mazhoranca u paraqit me formatin e dy “blloqeve/ekipeve moniste”: Rilindja me “ekipin monist” pasi kishte eliminuar te? gjithe? aleate?t e majte? tradicionale?, pra brenda “ekipit monist” s’kishte asnje? gjurme? te? aleate?ve te? saj te? majte? te? me?parshe?m. PSD, partia tjete?r satelite, e krijuar me nxitjen e Rilindjes, do te? formatohej po ashtu si “shporte? apo hinke moniste”, prite?se e te? pake?naqurve te? qeverisjes 8-vjeçare te? Rilindjes, qe? do te? orientoheshin te? shkonin te “hinka prite?se”, duke i penguar ata te? shkonin tek LSI, “lista e dyte?” e opozite?s, e cila u sulmua ege?rsisht ne? me?nyre? te? qe?llishme nga drejtuesi i “ekipit monist”...

5. Kurse opozita u formatua ne? me?nyre? pluraliste me dy lista: i) “lista PD-AN” dhe ii) “lista LSI”. Vete?m kjo ndarje, pe?r shkak te? shkate?rrimit te? “koalicionit te? pe?rbe?re?”, ka favorizuar “ekipin monist” me te? pakte?n 2-4 mandate. Por mbi te? gjitha, LSI, e kthyer ne? “she?njeste?r” te? Rilindjes, u de?mtua re?nde?, nde?rkohe? qe? LSI brenda “koalicionit te? pe?rbe?re?” do te? kishte marre? te? pakte?n 11 mandate, me te? nje?jte?n sasi votash qe? mori 4 mandatet ne? 25 prill. Ne?se opozita do te? ishte paraqitur me 1 liste? te? vetme, ose te? pakte?n kjo te? realizohej ne? qarqet me nume?r te? voge?l mandatesh (Gjirokaste?r, Dibe?r, Lezhe?, e tjere?) ajo ndoshta do te? mund te? rezultonte fituese e zgjedhjeve. Pe?rfundimi e?shte? i qarte?: LSI jo vete?m do te? kishte ne? total rreth 11-12 mandate, por mbi te? gjitha do te? shmangte goditjen e pe?rqe?ndruar te? Rilindjes qe? u desh ta pe?rballonte e vetme (kjo e?shte? nje? nga arsyet pe?rse LSI e?shte? rrudhur ne? 2021 krahasuar me 2013 me rreth 73 mije? vota duke pasur 15 mandate me? pak, gje? qe? ka ardhur se? pari nga goditja rilindase, dhe se? dyti nga mosaplikimi i formule?s Saint Laguerre brenda “koalicionit te? pe?rbe?re?”).

6. Lista PD-AN, duke qene? “pluraliste” pe?rballe? “ekipit monist” te? Rilindjes, s’arriti po ashtu te? maksimizonte vote?n e aleate?ve te? saj tradicionale? qe? ne? mungese? te? “koalicionit te? pe?rbe?re?” u detyrua te? kufizohej vete?m me pe?rfsirjen e kryetare?ve te? partive aleate ne? liste?n e PD-AN... Nde?rkohe? qe? ne? rrethanat e “koalicionit te? pe?rbe?re?”, te? penguar ne? me?nyre? te? qe?llimshme nga  Rilindja, partite? aleate do te? kishin munde?sine? te? kishin edhe listat e tyre te? konkurrimit brenda “koalicionit te? pe?rbe?re?” dhe ke?shtu te? rrisnin sasine? e votave pe?r liste?n PD-AN...si ne? 2013... Kjo gje? nuk ndodhi as ne? 2017 nga pengesat tinzare te? Rame?s pe?r partite? aleate dhe as ne? 2021 me ndryshimin qe?llimkeq te? sistemit zgjedhor... Po t’i hidhet nje? sy rezultateve te? vitit 2013 (kur ndodhi rrotacioni politik) rezulton se aleate?t e PD ne? koalicionin PD-AN kane? sjelle? ne? zgjedhjet e 2021, mbi 82 mije? vota me? pak se ne? 2013, pra afe?rsisht 7-8 mandate me? pak. Ndryshe, ne?se PD e vetme e?shte? rritur ne? 2021 krahasuar me 2013, sasia e votave te? aleate?ve te? saj e?shte? rrudhur vete?m nga moslejimi i “koalicionit te? pe?rbe?re?”, por jo vete?m. Si pe?rfundim, aleanca e PD-se? me aleate?t e saj tradicionale? s’ka mundur te? rritet ne? 2021 krahasuar me 2013 nga imponimi i “konkurrimit monist”, duke humbur ke?shtu 7-8 mandate.

7. Nga ke?to te? dhe?na nxirren ke?to “me?sime”/pe?rfundime/detyra:

i) opozita duhet te? ke?rkoje? me force? e urgjentisht te? abrogohet ndryshimi i nje?anshe?m i sistemit zgjedhor qe? favorizon “formatin monist”;

ii) te? rivendoset me konsensus “ballafaqimi pluralist” pe?rmes rivendosjes se? “koalicioneve te? pe?rbe?ra” ose nje? formatim tjete?r qe? munde?son “ballafaqimin simetrik pluralist”; ose

iii) ne? pamunde?si pe?r te? rikthyer “ballafaqimin simetrik pluralist”, opozita duhet me urgjence? te? marre? masat pe?r te? organizimin adekuat qe? garanton “ballafaqimin simetrik”.

“Marifetet” e Rilindjes me? ndryshimin arrogant te? sistemit zgjedhor, me synimin e qarte? pe?r t’i imponuar opozite?s “konkurrimin monist”, pe?r fatin e keq ka favorizuar “ekipin monist” te? Rilindjes, duke shkaktuar rrudhjen e votave dhe te? mandateve te? opozite?s, ne? jo me? pak se 9-12 mandate, pra qe? opozita te? shpallej fituese e qarte? e zgjedhjeve...