Kisha Orthodokse, shqipja dhe minoriteti Shqiptar i Greqisë
A mundet Kisha Orthodokse Shqiptare të krijojë një urë bashkëpunimi me Kishën Orthodokse Greke dhe të afrojë mesha në gjuhën shqipe për shqiptarët orthodoksë të Epirit, arvanitasit e Peloponezit dhe Atikës? Ruajtja dhe kultivimi i shqipes tek shqiptarët e kudondodhur është një mision sa kombëtar edhe europian. Gjuha, diversiteti etnik, fetar dhe kulturor janë themeli i qytetërimit përendimor. Ky investim, ndër të tjera, forcon edhe vetë këtë besim të vjetër ndër shqiptarët, sikurse marrëdhëniet shqiptaro-greke.
Vendosja e kufijve në shekullin e 19-20 la në Greqi një pjesë të madhe të orthodoksve shqiptarë. Në frymen europiane, të të drejtave të njeriut, të ringjalljes së gjuhës dhe kulturës të minoriteteve kudo në Europë, kjo mbetet një prioritet kombëtar i shtetit por edhe i Kishës Orthodokse Shqiptarë.
Arvanitasit dhe shqiptarët orthodokse të Epirit për nga numri i madh i tyre janë urat më të mira lidhëse midis dy shteteve, midis dy popujve tanë. Siç thoshte dikur arvanitasi Aristidh Kolja (krenar për origjinën e tij shqiptare) nuk mund të gjesh grek mos e ketë njerin prej gjyshërve arvanitas. Minoriteti grek në Shqipëri është i vogël, disa fshatra janë të papërfillshme për të krijuar një urë të fortë lidhëse. Do donim të ishte më i madh por fati historik e deshi të ishte i tillë.
Keshtu që duke forcuar identitetin e minoritetit shqiptar në Greqi, në forcojmë vetë lidhjet shqiptaro-greke. Arvanitasit janë një ndër kollonat e ndërtimit të shtetit modern grek, kryengritja e 1821-shit deri me ditët tona.
Këtu Kisha Orthodokse Shqiptare, në gjurmët e Rilindjes Kombëtare mund të bëjë një punë të madhe për forcimin e shqipes dhe rritjen e ndergjegjes kombëtare. Shembulli i Kishës së Arbereshëve të Italisë për ruajtjen e identitetit shqiptar por edhe puna hulumtuese e priftërinjeve si At Antonio Belushit në zbulimin e 900 fshatrave arvanitase në Greqi, janë inkurajuese në këtë drejtim. Një komb forcohet kur të gjithë punojnë për fuqizimin e rrenjëve të tij - gjuhës, kulturës dhe identitetit.